Ο ΠΑΡΙΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΚΑΛΔΑΡΑ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗ ΚΑΙ ΛΟΪΖΟ

Γράφει ο : Τάσος Π. Καραντής

Ο Γιάννης Πάριος κατέχει, και δικαίως, τον τίτλο του σπουδαιότερου Έλληνα ερωτικού τραγουδιστή. Παρότι, βέβαια, ο Πάριος είναι, ευρύτερα, ένας μεγάλος ερμηνευτής, ο τίτλος αυτός τον έχει καθορίσει. Και δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού το μεγαλύτερο μέρος της δισκογραφίας του αποτελείται από ερωτικά τραγούδια.
Δεν είναι τυχαίο, ότι ο έγκριτος δημοσιογράφος Γιώργος Νοταράς, έχει γράψει πως : «Ο Πάριος ξεδιπλώνει μια φωνή, για πολλούς την καλύτερη των τελευταίων δεκαετιών» (Γιώργος Νοταράς, Από τις 78 στροφές στο cd – 80 χρόνια ελληνικής δισκογραφίας, εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ, Αθήνα 2008, σελ. 50), ενώ, ο Γιάννης Σπανός μου έχει πει προσωπικά: «Δεν υπάρχει πιο πλούσια ηχοχρωμάτων και πιο οικεία αντρική φωνή από του Γιάννη Πάριου».
Αν θα σας ζήταγα, να ανατρέξετε στους συνθέτες που έχουν χαρίσει τις μεγάλες & πασίγνωστες επιτυχίες του Πάριου, σίγουρα, ο νου σας θα πάει στα ονόματα των : Σπανού, Χατζηνάσιου, Βαρδή, Τόκα, Πολυκανδριώτη, Ιγνατιάδη, Χρυσοβέργη, Παπαβασιλείου κ.ά.
Ξεχωριστά, φυσικά, κεφάλαια, αποτελούν, τα δικά του τραγούδια, τα νησιώτικα, τα ερωτικά του ’50, οι συνεργασίες με Θεοδωράκη(επανεκτελέσεις) Ξαρχάκο και Σπανουδάκη. Όπως, κι οι μεταγλωττισμένες διεθνείς μπαλάντες, που με την ερμηνεία του, τις έκανε κι ελληνικές επιτυχίες.
Και, βέβαια, ιδιαίτερο ρόλο, στα πρώτα του βήματα έπαιξε ο Γιώργος Κατσαρός κι ο Πυθαγόρας.
Όλοι οι παραπάνω καθόρισαν  το ελαφρολαϊκό, το μπαλανταδόρικο κι ερωτικό ύφος του Πάριου, δίνοντας του τον αναφαίρετο τίτλο του «ερωτικού τραγουδιστή των Ελλήνων».
Έχει κι άλλες πλευρές ο Πάριος! Όπως έχουν μόνο οι κορυφαίοι ερμηνευτές, έχει τραγουδήσει από Μητσάκη(λαϊκά) και Μπίνη(ρεμπέτικα), μέχρι Πλέσσα(ελαφρολαϊκά).
Έχει τραγουδήσει όμως και τρεις σπουδαίους συνθέτες, που δεν του καθόρισαν την τραγουδιστική του ταυτότητα, αλλά του την εμπλούτισαν, δίνοντάς του την ευκαιρία, να ξεδιπλώσει την ερμηνευτική του γκάμα και το ερμηνευτικό του μεγαλείο.
Μιλώ για τον Απόστολο Καλδάρα, τον Σταύρο Κουγιουμτζή και τον Μάνο Λοΐζο. Όπου, μέσα από τα τραγούδια τους έχουμε τον εντεχνολαϊκό Πάριο και, μάλιστα, στα πρώτα βήματα της καριέρας του(τέλη των ’60ς – αρχές των ’70ς).   
Ο Γιάννης Πάριος, λοιπόν, τραγουδά Απόστολο Καλδάρα, Σταύρο Κουγιουμτζή και Μάνο Λοΐζο.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΛΔΑΡΑΣ

Ο Απόστολος Καλδάρας έχει το μεγαλύτερο μερίδιο τραγουδιών, από τους τρεις, στο ρεπερτόριο του Πάριου : 15 τραγούδια, που καλύπτουν μια περίοδο, από το 1970 ως το 1974. Ανάμεσά τους και σε στίχους του Κώστα Βίρβου, της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και του Πυθαγόρα. Κάποια απ’ αυτά έγιναν μεγάλες, διαχρονικές επιτυχίες(«Της μοίρας το παιχνίδι», «Πετροβολούσα τη ζωή», «Τo καναρίνι»»), τα οποία ήταν κι εκπληκτικά τραγούδια.

1) «Της μοίρας το παιχνίδι»(μουσική : Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Ανδρέας Χατζηνικολάου)/ 1970 (σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


2) «Είδα κι άλλες σαν και σένα» (μουσική :Απόστολος Καλδάρα, στίχοι :Δημήτρης Ρήτας), Γιάννης Πάριος - Απόστολος Καλδάρας (1970/ σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


3) «Tα χειροκροτήματα» (μουσική : Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Κώστας Βίρβος)/1970(σε 45άρι)


4) «Το ράκος» (μουσική : Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Κώστας Βίρβος), Γιάννης Πάριος-Πίτσα Παπαδοπούλου (1970/ σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


5) «Το καλό παιδί» (μουσική : Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου), Γιάννης Πάριος-Πίτσα Παπαδοπούλου (1970/ σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


6) «Πετροβολούσα τη ζωή» (μουσική : Απόστολος Καλδάρα, στίχοι : Γιώργος Σαμολαδάς) Γιάννης Πάριος-Λίτσα Διαμάντη (1971/ σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


7) «Oι δυο ζητιάνοι» (μουσική :Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Γιώργος Σαμολαδάς)/1971(σε 45άρι)


8) «Θα πιω και το γυαλί» (μουσική :Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Πυθαγόρας) /(1971/ σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «Τι θέλεις να κάνω»/1972)



9) «Τo καναρίνι» (μουσική : Απόστολος Καλδάρας, στίχοι : Γιώργος Σαμολαδάς) (1972/σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «Που θα πάη που»/1974)


10) «Ροβινσώνες»(στίχοι : Γιώργος Σαμολαδάς, δίσκος 33 στροφών/1974, ερμηνεύουν : Γιάννης Πάριος, Χάρις Αλεξίου, Βασιλική Λαβίνα) :
-«Μια αχτίδα ήλιο»


- «Πόρτα δεν έχει η θάλασσα»


- «Σε κατακλυσμό μεγάλο»


- «Κούρδισα το λαούτο μου»


- «Σε γκαζάδικο ναυτάκι»


- «Στο μέτωπό μου το φανάρι»


ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ

Έξι (6) τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή έχει ερμηνεύσει ο Γιάννης Πάριος(την περίοδο 1969 - 1974), σε στίχους του ίδιου του Κουγιουμτζή, του Γιάννη Λογοθέτη(ΛΟΓΟ) κ.ά. Κι εδώ δεν έλειψαν οι επιτυχίες(«Σαν τα πουλιά σκορπίσαμε», «To Δεσποινάκι»), ενώ, μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα(σε διαφορετικές εκτελέσεις), ερμήνευσαν ένα πανέμορφο τραγούδι(«Κάπου στα Πετράλωνα») σε εξαιρετικές κι οι δυο τους ερμηνείες.

1) «Κρυφός καημός(Στα μάτια σύννεφο)»(μουσική - στίχοι :Σταύρος Κουγιουμτζής)/1969(σε 45άρι)


2) «Κάπου στα Πετράλωνα» (μουσική - στίχοι :Σταύρος Κουγιουμτζής)/1969 (σε 45άρι, κατόπιν στη συλλογή τραγουδιών του Κουγιουμτζή «Τα μεγάλα τραγούδια»/1994 και στη συλλογή του Πάριου «Οδοιπόρος αισθημάτων»/2000)


3) «Σαν τα πουλιά σκορπίσαμε» (μουσική : Σταύρος Κουγιουμτζής, στίχοι : Κώστας Αθανασίου = ψευδώνυμο του Γιάννη Λογοθέτη/ΛΟΓΟ)/1973(σε 45άρι, κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «Που θα πάη που»/1974 και στη συλλογή του Πάριου «Οδοιπόρος αισθημάτων»/2000)


4)  «To Δεσποινάκι» (μουσική : Σταύρος Κουγιουμτζής, στίχοι : Κώστας Αθανασίου = ψευδώνυμο του Γιάννη Λογοθέτη/ΛΟΓΟ)/1973(σε 45άρι και κατόπιν στον προσωπικό δίσκο του Πάριου «Που θα πάη που»/1974)


5) «Ένα γιασεμάκι»(μουσική : Σταύρος Κουγιουμτζής, στίχοι : Ιωάννης Ευαγγελινίδης (στο δίσκο «ΝΙΑΤΑ»/1974)


6)  «Με ποια τραγούδια»( μουσική : Σταύρος Κουγιουμτζής, στίχοι : Γιώργος Κυρανόπουλος(στο δίσκο «ΝΙΑΤΑ»/1974)

ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ

Η πιο μικρή συνεργασία του Γιάννη Πάριου, ήταν αυτή με τον Μάνο Λοΐζο(την περίοδο 1970 - 1971), με ένα, ουσιαστικά, τραγούδι(«Ένα γέρικο καράβι»), αλλά εξαιρετικό. Ενώ έχουμε, μια ισάξια επανεκτέλεση του «Μάνα δεν φυτέψαμε», που είχε πει, σε πρώτη εκτέλεση, εξίσου εξαιρετικά, κάνοντάς το επιτυχία, ο Γιώργος Νταλάρας.

1) «Ένα γέρικο καράβι» (μουσική : Μάνος Λοΐζος, στίχοι : Λευτέρης Παπαδόπουλος) /1970(σε 45άρι, κατόπιν στο δίσκο του Λοΐζου «Θαλασσογραφίες»/1970 και στον προσωπικό δίσκο του «ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ»/1971)


2) «Μάνα δεν φυτέψαμε»(μουσική : Μάνος Λοΐζος, στίχοι : Λευτέρης Παπαδόπουλος), το τραγουδά ο Πάριος στην ταινία του Όμηρου Ευστρατιάδη «Πρόκληση»(1971), κυκλοφόρησε σε δίσκο, 22 χρόνια μετά, στην κασετίνα «60 χρόνια ελληνικός κινηματογράφος»(1993).



Μέσα, λοιπόν, από τα τραγούδια των Καλδάρα, Κουγιουμτζή και Λοΐζου, αποκαλύπτεται, ακόμα ένα ερμηνευτικό πρόσωπο του Γιάννη Πάριου, εξίσου σπουδαίο και σαγηνευτικό, επιβεβαιώνοντας τη μοναδικότητά του ως καλλιτέχνη, αλλά και το τεράστιο λαϊκό του έρεισμα, σε κάθε είδος κι ύφος τραγουδιού.

Πηγές:

Κουγιουμτζής Σταύρος, Χρόνια σαν βροχή, εκδ. ΙΑΝΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2005
Κριτσιώλης Τάσος, Ο Γιάννης Πάριος στις 45 στροφές(Γιάννης Πάριος: 40 χρόνια δισκογραφία | Ο Γιάννης Πάριος στις 45 στροφές/ www.e-orfeas.gr)

Κριτσιώλης Τάσος, Γιάννης Πάριος: 40 χρόνια δισκογραφία | 1971 - 1979 / www.e-orfeas.gr

Τσάμπρας Γιώργος, Όλα θυμίζουν τον Μάνο Λοΐζο, ένθετο στην  κασετίνα(με 8 cd ) που δόθηκε με «ΤΟ ΒΗΜΑ» το 2008

Χατζηνικολάου Νίκος, Απόστολος Καλδάρας,  εκδ. Ιανός, Θεσσαλονίκη 2008

ΑΓΑΠΗ ΡΕ+: «Η αγάπη είναι επανάσταση αλλά η επανάσταση δεν είναι απαραίτητα αγάπη.»

Συνέντευξη στον : Νικήτα Κριάλη

Η «Αγάπη Ρε Ματζόρε» είναι μια καλλιτεχνική πρωτοβουλία αλληλεγγύης, φτιαγμένη από ανθρώπους που αγαπάνε το τραγούδι. Γραμμένος, Δεληβοριάς, Δρογώσης, Ευαγγελάτος, Καραδήμος, Καραμουρατίδης, Μαραβέγιας, Μποφίλιου, Φάμελλος, Φαφούτη και RadioSol συγκροτούν μέχρι στιγμής αυτήν την ομάδα που μέσα στο ζοφερό κλίμα του σήμερα βρίσκει στην αγάπη και την αλληλεγγύη το καταφύγιο που όλοι χρειαζόμαστε. Λίγο πριν την πρώτη τους εμφάνιση στο Κατράκειο Θέατρο στην Νίκαια, οι Μαριέττα Φαφούτη, Μανώλης Φάμελος, Γιώργος Καραδήμος, Φοίβος Δεληβοριάς και Στάθης Δρογώσης μας χάρισαν λίγο απ’ τον χρόνο τους και απάντησαν σε κάποιες ερωτήσεις.

Τι είναι η Αγάπη ΡΕ+ και σε ποιους απευθύνεται (αν όχι σε όλους);

Μανώλης Φάμελλος:   Η Αγάπη ρε+ είναι ένας όμιλος προβληματισμού που εξελίχτηκε σε ομάδα δράσης χωρίς να απαλειφτεί το στοιχείο του προβληματισμού. Εφορμά από ένα κοινό μανιφέστο το οποίο κυοφορήθηκε για μήνες πριν έρθει στο φως της σελίδας μας. Η Αγάπη ρε+ όπως και κάθε αγάπη απευθύνεται στον Άλλο αλλά και στον Εαυτό κι εργάζεται για την Ενότητα.
       Είμαστε μια ομάδα μουσικών - δημιουργών, ανθρώπων που όντας στον κόσμο τους δοκιμάζονται σε κάθε είδους συνύπαρξη αλλά δεσμεύονται να αναζητήσουν παράλληλα ένα δυναμικό κοινό παρανομαστή στην πράξη και στην πρόσφορα.  Όλα αυτά σε έναν ορίζοντα χρόνου μια και για εμάς ένα μεγάλο μέρος της υπόθεσης Κολεκτίβα παραμένει ανοιχτό και ανεξερεύνητο.

Το logo σας τι συμβολίζει; Ποιος το σχεδίασε;

Γιώργος Καραδήμος: Τα βασικά στοιχεία του logo μας όπως βλέπετε απεικονίζουν ένα χέρι με σφιγμένη γροθιά που σχηματίζει μια καρδιά.
Αυτά τα 3 στοιχεία συμβολίζουν την αλληλεγγύη, την αδελφικότητα και το σεβασμό απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους. Στη δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε όλοι χρειάζεται καμιά φορά προσπάθεια για να ξεπεράσουμε τον κακό μας εαυτό και να δώσουμε αγάπη. Είναι όμως η μονή λύση και το χρέος που έχουμε στα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές. Ευχαριστούμε το bob studio που σχεδίασε το logo μας.

Πέρα από την εμφάνισή σας στο Κατράκειο στις 6 Ιουλίου, θα σας δούμε πουθενά αλλού;

Στάθης Δρογώσης: Η κολλεκτίβα θα συνεχίσει τις δράσεις της και μετά τη συναυλία. Δε θα κάνουμε μόνο συναυλίες. Σκεφτόμαστε να οργανώσουμε συζητήσεις ανοιχτές με ανθρώπους από όλο το φάσμα της τέχνης και της επιστήμης. Υπάρχουν σκέψεις για εκδηλώσεις ενίσχυσης δομών αλληλεγγύης. Για παρεμβάσεις με άρθρα και εκπομπές , πάντα όμως με άξονα την αδελφοσύνη , την αλληλεγγύη και την αλληλοκατανόηση. Θέλουμε να νικήσουμε τη ρητορική του μίσους στον δημόσιο διάλογο.
Επίσης θέλουμε το λογότυπό μας να το πάρει όποιος καλλιτέχνης θέλει και να το βάλει στο δίσκο του , στην αφίσα του , στην έκθεσή του. Να δείξουμε ότι είμαστε πιο πολλοί εμείς που δεν πιστεύουμε στο μίσος , στον ρατσισμό στη βία.

Είναι η αγάπη επανάσταση;

Μανώλης Φάμελλος: Η αγάπη είναι επανάσταση αλλά η επανάσταση δεν είναι απαραίτητα αγάπη. Όπως ας πούμε η ψηφιακή επανάσταση. Η αγάπη μπορεί να είναι κάτι μικρό και να αντανακλά το άπειρο, η επανάσταση θέλει να είναι κάτι θεαματικό και μέσα στο υπερθέαμα χάνει τον εαυτό της.  Εμάς σε κάθε περίπτωση δεν μας ενδιαφέρουν τα μεγάλα λόγια και οι επιγραφές, ούτε οι κινήσεις εντυπωσιασμού. Μας ενδιαφέρει το χειροπιαστό (στην κυριολεξία). Τα ονόματα μας φέρουν μια δημοσιότητα την οποία αξιοποιούμε στην περίπτωση της συναυλίας για να πετύχουμε το στόχο μας (δηλαδή να κινητοποιήσουμε ένα κοινό) αλλά θα μπορούσαμε κάλλιστα να δρούμε ανώνυμα ή μεταμφιεσμένοι.

Αυτός ο «αυτοσχέδιος μουσικός θίασος» είναι ένα είδος απάντησης στον ατομικισμό της Ελλάδας του σήμερα;

Φοίβος Δεληβοριάς: Όχι μόνο στον ατομικισμό, αλλά και στις αιώνιες διχόνοιες, στα θαψίματα, στα αλληλομαχαιρώματα. Αυτή είναι δυστυχώς η τάση που επικρατεί, η κρίση αντί να φέρει την ομαδικότητα, έφερε την ασυνεννοησία. Η απάντηση που έδωσε το ελληνικό τραγούδι σ' αυτό το παλιό μας ελάττωμα, ήταν η «κομπανία». Εμείς, ως εγγόνια εκείνου του τραγουδιού, επιχειρούμε τη σημερινή εκδοχή της.

Όπου σταθείς ακούς για αλληλεγγύη. Αντιλαμβάνεστε αλληλεγγύη γύρω σας ή είμαστε μόνο λόγια;

Στάθης Δρογώσης: Είναι το μόνο θετικό στους μαύρους καιρούς που ζούμε. Σε κάθε πόλη και σε κάθε γειτονιά έχουν ξεφυτρώσει δομές αλληλεγγύης που έχουν φτιαχτεί από απλούς πολίτες. Κοινωνικά ιατρεία , κοινωνικά παντοπωλεία και φαρμακεία. Το κοινωνικό κράτος συνεχώς μειώνεται. Μένει ένα τεράστιο κενό φροντίδας για ανθρώπους που τα έχασαν όλα μέσα στην κρίση. Αυτές τις κινήσεις θέλουμε πολύ να τις βοηθήσουμε. Να τις κάνουμε γνωστές. Ο χώρος των καλλιτεχνών είναι δύσκολος χώρος για κοινές προσπάθειες. Η κολλεκτίβα μας πιστεύει στην αλληλεγγύη. Σε ΟΛΟΥΣ όσους έχουν ανάγκη. Έλληνες ή ξένους , μικρούς ή μεγάλους .

Αρκεί η αγάπη για να μπει στο μέλλον μας θετικό πρόσημο;

Μανώλης Φάμελλος:   Ναι αλλά το μέλλον δεν είναι μια υπερβατική έννοια, είναι η κάθε μέρα που έρχεται κι εμείς (όχι στενά εμείς) πρέπει να ξεκινάμε την προσπάθεια πάλι. Ούτε η αγάπη κερδίζεται μια για πάντα. Ειδικά από κάποιους ιδιαίτερα μινόρε τύπους σαν κι εμάς.
 
Να κλείσουμε με μια ευχή για τους αναγνώστες του Ορφέα

Μαριέττα Φαφούτη: Η ευχή μας είναι να είμαστε γεροί και δυνατοί τόσο για τον ίδιο μας τον εαυτό όσο και για τους άλλους που μας χρειάζονται. Να παίρνουμε δύναμη ο ένας από τον άλλο. Να καταλάβει κάθε ένας που αισθάνεται αδύναμος και φοβισμένος ότι δεν είναι μόνος. Και να αντιληφθούμε σύντομα πως η αγάπη είναι πολύ πιο δυνατή από το μίσος και το φόβο. Αν μπορούμε να προστατεύουμε τους συνανθρώπους μας, σα να ήταν η οικογένειά μας, τότε μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο όλο.

*Η πρώτη δράση της Αγάπης Ρε+ θα λάβει χώρα στο Κατράκειο Θέατρο Νίκαιας στις 6 Ιουλίου. Όλα τα έσοδα θα διατεθούν:
ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΚΛΙΜΑΚΑ
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Γενική είσοδος: 5€

Θέμης Καραμουρατίδης : «Η έμπνευση έρχεται από παντού»

Συνέντευξη στον : Δημήτρη Βαγενά

Εμπνευσμένος και πολυτάλαντος, ο Θέμης Καραμουρατίδης δε συγκαταλέγεται αδίκως στους σημαντικότερους δημιουργούς της νεότερης γενιάς. Αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη αποτέλεσε η συμμετοχή του στην ομάδα «Αγάπη Ρε Ματζόρε» και η συναυλία που πρόκειται να πραγματοποιήσει στο Κατράκειο Θέατρο της Νίκαιας στις 6 Ιουλίου.

-Μιλήστε μας αρχικά για την «Αγάπη Ρε Ματζόρε» που, όπως μας πληροφορεί το δελτίο τύπου, αποτελεί «μια  καλλιτεχνική πρωτοβουλία αλληλεγγύης».

Η «Αγάπη Ρε Ματζόρε»  είναι (όπως πολύ σωστά λέει το δελτίο τυπου μας) μια καλλιτεχνική πρωτοβουλία αλληλεγγύης που φτιάξαμε  οι:   Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Στάθης Δρογώσης, Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Γιώργος Καραδήμος, Θέμης Καραμουρατίδης, Κωστής Μαραβέγιας, Νατάσσα Μποφίλιου, Μανώλης Φάμελλος, Μαριέττα Φαφούτη και RadioSol. Προέκυψε απο την κοινή  ανάγκη μας να πάρουμε θέση σε όλα αυτά τα δύσκολα που συμβαίνουν γύρω μας, αφού διανύουμε μια πολύ άγρια και βίαιη περίοδο. Στόχος μας είναι, ως άνθρωποι και ως πολίτες, να βοηθήσουμε  στην ενίσχυση του αισθήματος  της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης, να υψώσουμε μια ισχυρή φωνή κατά του φασισμού, του ρατσισμού και οποιασδήποτε μορφής βίας, και να προσφέρουμε, σε κάποιες απο τις ομάδες συνανθρώπων μας που έχουν ανάγκη, υλική και οικονομική ενίσχυση μέσω των δράσεών μας.

-Στο δελτίο τύπου διαβάζουμε επίσης πως, ως ομάδα, καλείτε όσους  ενδιαφέρονται -συναδέλφους, ομάδες και φίλους της δουλειάς σας- να συμμετάσχουν κι αυτοί, αρχικά στην διάδοση του logo σας και στη συνέχεια στις δράσεις και στις προσπάθειές σας. Τι συμβολίζει το logo σας, λοιπόν, και ποιες είναι οι προσπάθειές σας;

Ως «Αγάπη Ρε Ματζόρε» δεν είμαστε μια κλειστή αυτιστική ομάδα. Μακριά απο πολιτικές αποχρώσεις, εγωισμούς  και προσωπικά συμφέροντα, είμαστε ανοιχτοί στο να εξαπλωθεί όσο γίνεται περισσότερο η ιδέα αυτή και να βοηθήσουμε όσοι περισσότεροι γίνεται στην προσπάθεια που προανέφερα. Δεν έγινε κάποιο μαζικό κάλεσμα μέχρι τη σύσταση της κολλεκτίβας, καθαρά για συντονιστικούς λόγους (ακόμη και εμείς οι 11 ταλαιπωρηθηκαμε πολύ στο να βρούμε κοινές ώρες και μέρες), τώρα όμως που η  «Αγάπη Ρε+» έχει πάρει μορφή, καλούμε όλους τους φίλους (καλλιτέχνες και μη)  να πάρουν μέρος, με τον τρόπο που ο καθένας μπορεί, στην ενδυνάμωσή της. Ο πρώτος που ανταποκρίθηκε θετικά στο κάλεσμα αυτό ήταν ο φίλος μας, Γιάννης Χαρούλης, ο οποίος θα συμμετάσχει και στην πρώτη μας συναυλία στο Κατράκειο στις 6 Ιουλίου.Το logo μας (σχεδιασμένο απο το bob studio) απεικονίζει ένα χέρι σε γροθιά που σχηματίζει μια καρδιά. Συμβολίζει τη μαχητική διεκδίκηση της αγάπης και της αλληλεγγύης –άλλωστε,  έχει έρθει η στιγμή στις ζωές όλων μας να είμαστε πιο διεκδικητικοί, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υπεράσπισή τους. Σε ό, τι αφορά τις προσπάθειές μας, προς το παρόν έχουμε ρίξει το βάρος στη συναυλία, στην οποία ελπίζουμε να έχουμε μεγάλη προσέλευση, ώστε να μπορέσουμε να ενισχύσουμε τους 4 φορείς στους οποίους θα διατεθούν τα κέρδη. Οι επόμενες  δράσεις θα ανακοινωθούν στην πορεία.

-Τι θ’ ακούσουν όσοι θα παρευρεθούν στις 6 Ιουλίου στο Κατράκειο της Νίκαιας;

Νομίζω ότι θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η βραδιά που ετοιμάζουμε: μια συναυλία – γιορτή, βασισμένη στο ρεπερτόριο του καθενός και σε αγαπημένα τραγούδια που βρήκαν τη θέση τους στο πρόγραμμα (του οποίου την επιμέλεια είχαν οι Φοίβος Δεληβοριάς και Γεράσιμος Ευαγγελάτος). Θα ενορχηστρώσουμε ο ένας τα τραγούδια του άλλου, θα «μπλεκόμαστε» επί σκηνής και  γενικώς θα υπάρχει μια διάθεση για δημιουργία και καλλιτεχνική αλληλεπίδραση. Και παρόλο που έχουμε διαφορετικές καταβολές και αισθητική, μας ενώνει, πέρα απ’ τον σημαντικό σκοπό, και μια μεγάλη αγάπη για τη μουσική.

-Ως συνθέτης, από πού αντλείτε την έμπνευσή σας και με ποια κριτήρια επιλέγετε ποια τραγούδια θα δισκογραφηθούν και ποια θα μείνουν στο συρτάρι;

Η έμπνευση έρχεται απο παντού: από μια ταινία, ένα  τραγούδι, μια προσωπική στιγμή, μια ιστορία ενός φίλου ή και από τον ίδιο τον τραγουδιστή που συνεργάζεσαι κάθε φορά. Τα κριτήρια δεν είναι πάντα ίδια, μπορεί ένα τραγούδι να μένει στο συρτάρι γιατί δεν είναι η ώρα του να βγει ή γιατί δεν ταιριάζει στο project για το οποίο προορίζεται, μπορεί όμως και να μείνει στο συρτάρι για πάντα, επειδή απλώς δεν το θεωρώ καλό τραγούδι.

-Πόσο εύκολο είναι για έναν καλλιτέχνη ν’ αφήσει το προσωπικό του στίγμα, δείχνοντας παράλληλα πως γνωρίζει και σέβεται το έργο των παλιότερων συνθετών;

Δυστυχώς, αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορείς να ελέγξεις. Γιατί όση σκέψη και μυαλό να βάλεις σε ένα δημιούργημα, ο βαθμός στον οποίο είναι εντυπωμένες μέσα σου οι αναφορές σου δεν μπορεί να αλλάξει όταν το αποφασίσεις εσύ, αλλά μόνο όταν έχουν αφομοιωθεί επί της ουσίας. Δεν υπάρχει καμία συνταγή γι’ αυτό.

-Συχνά σας βλέπω να παίζετε τραγούδια άλλων συνθετών στο πιάνο και τη Νατάσσα Μποφίλιου να τραγουδάει δίπλα σας. Πώς προσεγγίζετε ένα κομμάτι που δεν έχετε γράψει εσείς;

Όπως προσεγγίζει ένας τραγουδιστής ένα τραγούδι που δεν έχει γράψει αυτός η ένας ηθοποιός ένα κείμενο ενός θεατρικού συγγραφέα. Προσπαθώ να αποδώσω το αρχικό αίσθημα του κομματιού προσθετοντας τη δική μου ερμηνεία. Όχι ότι η «Λέγκω» π.χ. χρειάζεται ερμηνευτική επανεξέταση. Απλώς,  αυτή προκύπτει αναπόφευκτα. Παίζω τη «Λέγκω» του Μαρκόπουλου σαν Θέμης, όχι σαν Μαρκόπουλος, και αυτό αρκετές φορές θεωρώ οτι έχει ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Άλλωστε, στην αναθεώρηση αυτή βοηθούν και οι σπουδαίες ερμηνείες της Νατάσσας, οι οποίες πάντα μου δείχνουν τον δρόμο που θα προσεγγίσουμε το κομμάτι.

-Μετά των τέλος των συναυλιών σας συνηθίζετε, μαζί με τη Νατάσσα Μποφίλιου και το Γεράσιμο Ευαγγελάτο, να συζητάτε με τους θεατές. Υπάρχει κάποια συγκινητικό ή αστείο περιστατικό που συνέβη στα καμαρίνια κι έχει χαραχτεί στη μνήμης σας;

Υπάρχουν πάρα πολλά συγκινητικά περιστατικά, το συγκινητικότερο όμως θαρρώ πως συνέβη επί σκηνής πέρσι στη συναυλία της Έδεσσας, όπου ένα αγόρι με κινητικά προβλήματα πλησίασε με το καροτσάκι του στη σκηνή και τραγούδησαν παρέα με τη Νατάσσα  το «Δίχτυ». Το βλέμμα και το χαμόγελο εκείνου του παιδιού ήταν αξεπέραστο.

-Πρόσφατα, ακούσαμε κάποια τραγούδια σας ηχογραφημένα από τη Δήμητρα Γαλάνη. Αγχωθήκατε στη σκέψη πως θα συνεργαστείτε με μία τόσο σημαντική ερμηνεύτρια;

Στην αρχή πολύ. Στη συνέχεια, δεν επέτρεψα στον εαυτό μου να καταβληθεί απο το άγχος και να μην ζήσει όλη τη διαδικασία. Έτσι, ειδικά στο στούντιο που μπήκε για να τραγουδήσει, άφησα όλες τις αγωνίες και τις ανασφάλειες απ’ έξω και  το απόλαυσα. Βοήθησε σε αυτό και η ίδια η Δήμητρα, η οποία, μέσα απο μια μεγαλοπρεπέστατη απλότητα, σου δίνει το περιθώριο να εκφραστείς απόλυτα ελεύθερος καλλιτεχνικά, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί το δικό της καλλιτεχνικό αίτημα αδιάσπαστο. Δεν είναι λίγο να στο προσφέρει αυτό ένας άνθρωπος με σχεδόν 45 χρόνια σταδιοδρομίας. Και τα δυο τραγούδια που έχουμε φτιάξει τα λατρεύω!

-Τελειώνοντας, θα ήθελα να σας ρωτήσω τι είδους μελωδίες θα γράφατε, αν σας ζητούσαν να συνθέσετε το soundtrack της ζωής σας.  

Θα καταλήστευα το «Όταν έρχονται τα σύννεφα» του Μάνου Χατζιδάκι.

Πόπη Αστεριάδη : Θα ήθελα να είχα τραγουδήσει  Ζαμπέτα
Συνέντευξη  στον : Κώστα Πατσαλή
   
Η Πόπη Αστεριάδη εδώ και δεκαετίες υπηρετεί το καλό ελληνικό τραγούδι. Τη γνωρίσαμε όλοι μέσα από το «Νέο Κύμα»  της LYRA, ως από τις πιο γνήσιες εκπροσώπους του μαζί με την Καίτη Χωματά. Η ιδιαίτερης χροιάς γλυκιά φωνή της μας ταξιδεύει χρόνια τώρα. Η εικόνα της μέσα από τις ταινίες της Φίνος Φιλμ με το κοντό μαλλί και τα σπινθηροβόλα  μάτια είναι βαθιά χαραγμένη στη μνήμη όλων μας.  Τραγούδια όπως τα «Σκληρό  μου αγόρι», «Στου Φιλοπάππου» , «Η μικρή Νανώ», «Μια γιορτή», «Μην αργήσεις», «Η βροχή», «Βαρκαρόλα», «Φραγκόκλησα» την έκαναν γνωστή κι αγαπημένη τραγουδίστρια. Τραγούδησε  Γιάννη Σπανό, Μίμη Πλέσσα, Νίκο Μαμαγκάκη, Λίνο Κόκκοτο, Μιχάλη Τερζή, Κωνσταντίνο Βήτα, Λ.Παπαδόπουλο, Άκο Δασκαλόπουλο, Δ. Ιατρόπουλο, Δ. Χριστοδούλου κά.
Συναντηθήκαμε στην περιοχή που ζει χρόνια τώρα  αλλά και πολιτεύεται , στον Πειραιά. Αφορμή στάθηκε η συνεργασία της με το συγκρότημα «Soul destiny» και το νέο τραγούδι «Στης σιγής τα χρώματα». Η Πόπη Αστεριάδη πολύ ευγενική κι αυθεντική απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια σε όλες τις ερωτήσεις χωρίς φόβο και πάθος.

- Μας ξαφνιάσατε πριν λίγο καιρό τραγουδώντας ένα νέο τραγούδι, με τίτλο «Στης σιγής τα χρώματα», συνεργαζόμενη με ένα hip-hop συγκρότημα, τους «Soul destiny». Μιλήστε μας γι’ αυτή τη συνεργασία. Πώς προέκυψε;

- Π.Α. Η συνεργασία προέκυψε τελείως συμπωματικά! Ήρθε αυτό το παιδί, ο Τάκης ο Πούλιος, μου λέει «έχω ένα τραγούδι, θες να το πεις εσύ;». Του λέω «αν μου πηγαίνει , γιατί να μην το πω;». Έτσι απλά ,δηλαδή, δεν το ‘ψαξα! Κοίταξε να δεις. Είναι τιμή μου νέα παιδιά που έχουν ένα τέτοιο συγκρότημα να θέλουν να τους πω εγώ το τραγούδι. Ε, και το ‘ πα!

- Θεωρείτε ότι είναι σημαντικό να συνεργάζεστε με νέα παιδιά;

- Π.Α. Τη θεωρώ μεγάλη ιστορία αυτή! Μακάρι να μου τυχαίνουν τέτοια πράγματα και μακάρι να μπορώ να δουλέψω με νέους! Πολύ το θέλω!

- Όταν εσείς ξεκινήσατε είχατε αντίστοιχη βοήθεια από τους παλαιότερους και φτασμένους εκείνης της εποχής;

- Π.Α. Όχι! Λένε όλοι ότι παλιά ήταν διαφορετικά… Τα ίδια πράγματα σχεδόν ήτανε. Δεν ήταν τόσο ιδανικά. Που τα έχουν ωραιοποιήσει όλα ότι στην εποχή μου ήταν όλα αγνά… Δεν ήτανε! Έπαιζε μεγάλο ρόλο πού θα βγεις, σε ποια θέση, πώς θα είναι η μαρκίζα σου έξω από το μαγαζί…

- Πότε συνειδητοποιήσατε ότι το τραγούδι θα παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή σας;

- Π.Α. Κοίταξε να δεις. Καταρχήν είχα τη γιαγιά της μαμάς που ήταν δασκάλα πιάνου, τραγουδούσε η μητέρα μου, η θεία μου κι ο θείος μου πάρα πολύ ωραία και κάθε φορά που πηγαίναμε μία εκδρομούλα με τον θείο μου - γιατί εμείς δεν είχαμε αυτοκίνητο - όλο τραγουδούσαμε μαζί με την ξαδέρφη μου. Οπότε μας πάει η θεία μου στον Οικονομίδη, στα ταλέντα, κι από κει ξεκίνησα. Και μάλιστα δώσαμε εξετάσεις τότε στο ΕΙΡ και περάσαμε και μπορούμε να κάνουμε εκπομπές στη ραδιοφωνία. Δεν έλεγα από μικρή ότι θα γίνω τραγουδίστρια. Όλα γίναν συμπτωματικά. Βρέθηκα στη LYRA, είχα και σ’ αυτό μεγάλη τύχη, με τον συγχωρεμένο τον Αλέκο τον Πατσιφά , ο οποίος με βοήθησε σημαντικά. Και πήραν το δρόμο τους όλα… μέσα από τις μπουάτ, μέσα από αυτό το ωραίο κλίμα, που τουλάχιστον έζησα εγώ.

- Αυτό ήθελα να ρωτήσω, με προλάβατε. Το κλίμα όπως το ζήσατε εκείνη την περίοδο στις μπουάτ, τι το ξεχωριστό είχε και το μνημονεύουμε ακόμα και σήμερα ακόμα κι όσοι δεν το ζήσαμε λόγω ηλικίας;

- Π.Α. Οι μπουάτ, που είναι ξενόφερτο είδος από το Παρίσι και ξεκίνησε μάλιστα από τον Γιώργο τον Παπαστεφάνου που είδε τον Γιάννη Σπανό στη Γαλλία και το μετέφερε αυτό στον Πατσιφά… Τότε, εκείνη την εποχή, στη δεκαετία του ’60 γινόταν αλλαγή όχι μόνο στο τραγούδι αλλά σε όλες τις μορφές τέχνης, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στο θέατρο… στα πάντα! Αυτή η ιδέα, το «Νέο Κύμα», έδωσε μεγάλη ώθηση σε μας! Ήταν κάτι πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή.

- Εσείς μπήκατε συνειδητά σε αυτό το ρεύμα;

- Π.Α. Όχι! Έτυχε να είμαι στην εταιρεία. Η πρώτη ήταν η Καίτη Χωματά με το «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» με τον Σπανό. Μετά από ένα χρόνο εγώ μπήκα σ’ αυτό.

- Το πρώτο τραγούδι το δικό σας ποιο είναι;

- Π.Α. «Ο χαμός» του Πάνου Σαββόπουλου. (σ.σ. πρόκειται για δίσκο 45’ στρ. LYRA 1179 (1966) που περιείχε δυο τραγούδια του Πάνου Σαββόπουλου τα «Χαμός» και «Μικρή αγαπημένη» με τη φωνή της Πόπης Αστεριάδη). Κι ήρθαν όλα μόνα τους, ξέρεις… Χωρίς να έχουμε ούτε μάνατζερ ούτε τίποτα… Μέσα από τον κόσμο γίναμε. Εκείνη την εποχή ευνοούσε και το κλίμα. Ειδικά και στη χούντα… Εγώ ας πούμε δεν έχω πει πολιτικό τραγούδι αλλά έλεγα (στις μπουάτ) Θεοδωράκη όσο μπορούσα και περνούσα μηνύματα…

- Από τις  συνεργασίες εκείνης της περιόδου ποιες ξεχωρίζετε;

- Π.Α. Όλες νομίζω ότι ήτανε. Ξέρεις και με το «Σκληρό μου αγόρι» του Νίκου Μαμαγκάκη, που είπα, που ήταν ένα τραγούδι που δεν το ‘γραψε για μένα ο Νίκος, το ‘γραψε για την ταινία «Μια Ιταλίδα από την Κυψέλη», πήγα στο Φίνο μέσα, το ‘πα κι έγινε επιτυχία από τον κινηματογράφο που το είδανε! Τι να πω για τον Μαμαγκάκη τώρα! Τα καλύτερα!

-Με τον Μαμαγκάκη δεν σταμάτησε μετά η συνεργασία σας.

- Π.Α. Είπα και την «Εκδρομή». Ήμουν πολύ τυχερή! Τι να λέμε τώρα!

- Η συνεργασία σας συνεχίστηκε με τον Μαμαγκάκη στον κινηματογράφο επειδή κάνατε επιτυχία με το «Σκληρό μου αγόρι» ;

- Π.Α. Ήρθε το ένα μετά από το άλλο. Ξέρεις ο Πατσιφάς διάλεγε περισσότερο… δεν διάλεγα εγώ. Δεν είχα έναν μάνατζερ να προτείνει. Η εταιρεία το έκανε. Τότε υπήρχε αυτή επαφή με τον μουσικό, τον στιχουργό… Ήμασταν κοντά… Δεν ήταν μέσω e-mail…

- Οι αναμνήσεις σας από τα στούντιο της Φίνος Φιλμ ;

- Π.Α. Πολύ ωραίες! Πάρα πολύ ωραίες! Όταν  έπαιξα ως ηθοποιός στου Τζήμα την ταινία, τον «Αστραπόγιαννο» (σ.σ. υποδύεται τη Λενιώ), ο Τζήμας μου έλεγε να συνεχίσω. Εγώ δεν το έβλεπα έτσι όμως, παρόλο που είχα τον αδερφό μου στο «Θέατρο Τέχνης» και μ΄άρεσε το θέατρο δεν ήθελα να ασχοληθώ, ήμουν στο τραγούδι.

- Περνώντας όλα αυτά τα χρόνια,  πολύ κόσμος σας έχει ταυτίσει με το «Νέο Κύμα» ενώ εσείς συνεχίσατε και συνεχίζετε  και τραγουδήσατε κι άλλα πράγματα μέχρι και σήμερα. Εγώ πριν μερικά χρόνια σας είχα δει σε κάποια εμφάνισή σας που τραγουδούσατε από «Νέο Κύμα» μέχρι και Τσιτσάνη. Αισθανθήκατε ότι αυτή η ταμπέλα του «Νέου Κύματος» σας εγκλώβισε ;

- Π.Α. Ναι. Εγώ με ελαφρό τραγούδι ξεκίνησα… Εντάξει, δεν με χαλάει αυτό το πράγμα. Αντιπροσώπευα μια γενιά κι ένα είδος τραγουδιού. Αυτό δε σημαίνει ότι έμεινα μόνο εκεί. Στις μπουάτ που ήμουνα έλεγα διάφορα τραγούδια. Λέγαμε τις επιτυχίες της εποχής, λέγαμε Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκο, Μούτση, Λοΐζο… τα πάντα! Εντάξει, δεν είμαι λαϊκή τραγουδίστρια αλλά υπάρχουν κάποια λαϊκά που μπορώ να τα πω.

- Πώς βλέπετε σήμερα τη δισκογραφία;

- Π.Α.  Η δισκογραφία έχει χαθεί, δεν το συζητάω! Από τη στιγμή που υπάρχει αυτή η δυνατότητα με το κομπιούτερ να κατεβάζεις όλα τα τραγούδια σε λίγα λεπτά… Κοίταξε να δεις, κάθε εποχή έχει τα δικά της. Πάντα έτσι λέμε. Σε όλες τις συνεντεύξεις που έχω δώσει κατά διαστήματα το ίδιο πράγμα λέω. Καταρχήν υπάρχουν νέα παιδιά αξιόλογα, ωραίες φωνές, καταπληκτικές αρκεί να τους δοθούν ευκαιρίες.

- Τα δικά σας τραγουδιστικά πρότυπα όταν ξεκινήσατε ποια ήταν;

- Π.Α. Μεγάλωσα με παππού που έπαιζε κιθάρα κι άκουγε πολύ Θεοδωράκη, Χατζιδάκι… Τότε ήταν η Βάνου, η Γιοβάννα, η Μούσχουρη… με αυτά τα πρότυπα μεγάλωσα! Λαϊκά δεν βάζαν οι δικοί μου καθόλου. Εμένα μ΄αρέσει το λαϊκό τραγούδι πάντως. Ίσως το ‘χω απωθημένο! (γέλια).

- Υπάρχουν κάποιες συνεργασίες-απωθημένα που έχετε;

- Π.Α. Θα ‘θελα να πω Ζαμπέτα! Τον γνώρισα από πολύ κοντά όταν ήταν άρρωστος ο καημένος κι όταν του ζήτησα τραγούδια μου μίλησε με τόση αγάπη και μου λέει «ό,τι θες!». Του’ χω κάτι δικά του τραγούδια – τις μουσικές - που δεν τα έχω βγάλει… Ζαμπέτα μπορούσα να ερμηνεύσω ωραία, πιστεύω. Μου πηγαίνανε  αρκετά.-

Έμαθα ότι θα συμμετάσχετε σε κάποια θεατρική παράσταση την ερχόμενη σεζόν. Αληθεύει;

Π.Α. «Μαμά έρχομαι» λέγεται. Είναι ένα έργο που εγώ θα κάνω τη μαμά ενός gay. Και… ναι! Το έχω δει σοβαρά. Μπορεί να το κάνω! Έτσι λέω.

- Άμεσα τραγουδιστικά σχέδια έχετε;

- Π.Α. Α! Δεν έχω κανένα σχέδιο. Δεν ξέρω τι θα κάνω. (γέλια) Άμα τύχει κάτι, έτυχε. Κοίταξε να δεις,  ότι ήταν να κάνω, βασικά το έχω κάνει… Ίσως ποτέ δεν είδα επαγγελματικά το όλο θέμα, αυτό είναι το κακό. Είχα σταματήσει και αρκετά διαστήματα με τα παιδιά που έκανα. Έχω δυο κόρες και μια εγγονή. Τα έβλεπα πολύ ερασιτεχνικά τα πράγματα στο τραγούδι και δε νομίζω ότι μου ‘χει κάνει κακό. Με τον εαυτό μου είμαι καλά.

- Γυρνώντας πίσω και κοιτώντας όλη τη διαδρομή της Πόπης Αστεριάδη πώς θα την αποτιμούσατε;

- Π.Α. Αχ, λέω , Πόπη ήσουνα τυχερή όμως έπρεπε να προσέξεις πιο πολύ! (γέλια)

 

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ: 12 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ..                
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΥΛΩΝΑΣ: 24 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ..

Γράφει ο : Δημήτρης Κραουνάκης
Φωτογραφίες από το αρχείο του.

Δώδεκα χρόνια πέρασαν [!!] από τότε που η Κατερίνα Βασιλάκου «έφυγε» από κοντά μας… Ηταν 4 Ιουλίου του 2001.
Μερικούς μήνες πριν είχε καταφέρει να πραγματοποιήσει το όνειρο της ζωής της…
Να αποκτήσει μια θεατρική στέγη, το θέατρο που έφερε το όνομα της στον Κεραμεικό.. «Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου» εκεί στην οδό Προφήτου Δανιήλ και Πλαταιών, σε μια γειτονιά εγκαταλελειμμένη από Δήμο και Πολιτεία, με πολλούς λαθρομετανάστες από κάθε γωνιά της γης...
Στην σκηνή αυτού του θεάτρου έπαιξε για δυο μήνες μόνο… Μετά  «έφυγε»…
Είχε περάσει πολλά η  Κατερίνα, είχε κουραστεί πολύ,  για να κάνει πραγματικότητα το όνειρο της… Αλλά δεν πρόλαβε να το ζήσει…
Πέρασα μαζί της  τα τελευταία οκτώ χρόνια της, σαν διευθυντής του θιάσου της – τι διευθυντής δηλαδή, ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές, όπως εμείς κάναμε εκείνα τα χρόνια στο θέατρο…
Την αγάπησα πολύ την Κατερίνα… Δεν ήταν εύκολος άνθρωπος – το ίδιο και εγώ – αλλά.. «κολλήσαμε», κάναμε τα ίδια όνειρα, που όμως δεν προλάβαμε να τα ζήσουμε μαζί.. «Έφυγε» και μαζί της έφυγα και εγώ – για πάντα, έλεγα – από το θέατρο…
Και λέω «έλεγα», γιατί τώρα τελευταία αποφάσισα σ ένα δικό μου χώρο να φτιάξω –παρά τις οικονομικές δυσκολίες που όλοι ζούμε - ένα μικρό θεατράκι 70-80 θέσεων  που θα του δώσω το όνομα της  Κατερίνας.. «Θέατρο Κατερίνα» όπου νέα κυρίως παιδιά θα κάνουν τα όνειρα τους πραγματικότητα. Τα νέα παιδιά του θεάτρου που ήταν η μεγάλη αδυναμία της Κατερίνας..
Κάποιοι που έχουν στα χέρια τους τα τελευταία δώδεκα χρόνια το θέατρο της, το «θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου» δεν σεβάστηκαν το όνομα της και την 40χρονη πορεία της.. Ονόμασαν το θέατρο – σκέτο – «Βασιλάκου», έβγαλαν τις φωτογραφίες της από τον χώρο, δεν έκαναν τίποτα για να τιμήσουν την μνήμη της... Αν μπορούσαν – δεν μπορούν – θα είχαν διαγράψει και το «Βασιλάκου»..
Δεν πειράζει, ο...«Θεός» του θεάτρου τιμωρεί πάντα!…
Η Κατερίνα σε λίγο θα έχει και πάλι την δική της «γωνιά», στο χώρο που χρόνια πριν κάναμε τις πρόβες της «Δόνας Ροζίτας» της.. Σ αυτό τον χώρο τα νέα παιδιά θα μαθαίνουν για εκείνη και για την πορεία της στο θέατρο… Εκεί θα την θυμόμαστε όπως της αξίζει…
Τα τελευταία δώδεκα χρόνια έχω γράψει πολλές φορές για την Κατερίνα..Όποιος θέλει μπορεί να δει κάποια κείμενα εδώ:

κείμενα 1

κείμενα 2

κείμενα 3

Στην φετινή «επέτειο» των δώδεκα χρόνων από το «φευγιό» της, σκέφτηκα να γράψω δυο λόγια για τον αγαπημένο σύντροφο της, στη ζωή και στο θέατρο, τον ηθοποιό Θανάση Μυλωνά..
Ο Θανάσης  γεννήθηκε στο Μπογιάτι Αττικής το 1938. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του «Θεάτρου Τέχνης». Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1958 στο έργο του Γκολντόνι «Λοκαντιέρα». Συνεργάστηκε με πολλούς γνωστούς  θιάσους, ενώ από το 1959 έπαιξε σε 50 περίπου ταινίες  όπως: «Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ» [1959], «Εγκλημα στα παρασκήνια» [1960], «Εφιάλτης» [1961], «Συνοικία το όνειρο» [1961] «Ο βασιλιάς της γκάφας» [1962], «Της κακομοίρας» [1963], «Ο Αριστείδης και τα κορίτσια του» [1964], «Ενας μάγκας στα σαλόνια» [1969], «Ο παραμυθάς» [1969], «Οι γενναίοι του βορρά» [1970], «Αέρα, αέρα!» [1972], «Τα παιδιά του Κρόνου» [1985], «Η φανέλα με το 9» [1988] κα.

Η Κατερίνα και ο Θανάσης συναντήθηκαν για πρώτη φορά τον χειμώνα  1966-1967 στο θέατρο «Μπουρνέλλη» στο θίασο της κας Κατερίνα [Ανδρεάδη] στην κωμωδία των Μος Χάρτ - Τζ. Κάουφμαν «Δεν θα τα πάρεις μαζί σου».
Τρία χρόνια μετά, τον Νοέμβριο του 1970 θα ενώσουν την ζωή τους στον Άγιο Γεώργιο της Κυψέλης και τέσσερα χρόνια μετά θα αποκτήσουν την Ελένη τους.
Από το 1969  έως το 1972 η Κατερίνα και ο Θανάσης θέλοντας να ορίζουν την τύχη τους, κάνουν τον πρώτο δικό τους θίασο και παρουσιάζουν στην Θεσσαλονίκη  και σε περιοδεία τα έργα: «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» των Γκούντριχ - Χάκετ, «Ξυπόλητη στο πάρκο» του Νηλ Σάιμον, «Το πρώτο χάδι» του Τεν Ουίλλιαμς, «Γεύση από μέλι» της Σίλα Ντελάνυ που παρουσιάζουν και στην Αθήνα στο θέατρο «Χατζηχρήστου». Αν και η Κατερίνα τότε ήταν ήδη γνωστή και ιδιαίτερα  αγαπητή από τις πρώτες κιόλας ταινίες της - κυρίως στο πλευρό του Νίκου Ξανθόπουλου - δεν πήγε στην επαρχία να εξαργυρώσει την δόξα του σινεμά με «εύκολα» εργάκια, όπως θα έκαναν σήμερα κάποια… «αστεράκια» της τηλεόρασης..  
«Αποτέλεσμα; Παταγώδης αποτυχία», έλεγε η Κατερίνα σε κάποια συνέντευξη της,…  «Τι φταίει ο κόσμος; Εμείς τον μάθαμε να θέλει να βλέπει άλλα πράγματα. Ερχονταν να με δούνε όπως με ήξεραν στο «Μάνα γιατί με γέννησες» ή σε κάτι τέτοιο τέλος πάντων και φυσικά δεν με αναγνώριζαν !!…»
Από το 1975 έως το 1982 η Κατερίνα Βασιλάκου και ο Θανάσης Μυλωνάς συγκροτούν τον δεύτερο θίασο τους και παρουσιάζουν στα θέατρα «Αλάμπρα» και «Ορβο» τα έργα: «Μαίρη Ροζ» του Τζέιμς Μπάρυ, «Η Δωδεκάτη νύχτα του κου Σαίξπηρ» σε διασκευή Γιώργου Σκούρτη,  «Οι εχθροί» του Γκόρκυ, «Ανθρώπινες σχέσεις» του Αντριου Ντέιβις. Μεγάλη επιτυχία τους «Οι Μικροαστοί» του Γκόρκυ που παίχτηκε για δύο σαιζόν [1976-1979] στην «Αλάμπρα» γεγονός σπάνιο για την εποχή. Στο θέατρο «Λουζιτάνια» και σε περιοδεία παρουσίασαν τους «Θεατές» του Μάριου Ποντίκα.  Τελευταία κοινή θεατρική εμφάνιση τους ο «Ματωμένος γάμος» του Λόρκα στο θέατρο «Λυκαβηττού» το 1982.
Προς το τέλος του 1987 αρρώστησε ο Θανάσης  και η Κατερίνα έμεινε μακριά από το θέατρο και κοντά του για δύο χρόνια. Ο Θανάσης νικημένος από τον καρκίνο έφυγε στις 4 Ιανουαρίου του 1989 σε ηλικία 51 χρόνων αφήνοντας πίσω την Κατερίνα και την 14χρονη κόρη τους Ελένη...
«Ζω για το θέατρο!» θα πει η Κατερίνα σε συνέντευξη της στην «Μεσημβρινή» το 1990 και θα γυρίσει στο θέατρο. Αυτή την φορά όμως είναι μόνη της και πολλά.. «αγκάθια» θα βρεθούν στο δρόμο της.. Πρώτη φορά μόνη στο χώρο του θεάτρου  που σιγά-σιγά είχε αρχίσει να αλλάζει… Που τα «θηρία» άρχισαν να κυριαρχούν…
Στο  έντυπο-πρόγραμμα  της τελευταίας παράστασης που έπαιξε το 2000 στο θέατρο της, η Κατερίνα γράφει για τον Θανάση…
«Ο Θανάσης ο άντρας μου, ο σύντροφος μου, ο συνεργάτης μου… Δεν θέλω πολλά να πω δεν μου χρειάζονται. Απλώς του στέλνω μήνυμα πως πολύ μας λείπει. Της κόρης του, των δικών του, των φίλων του και της σκηνής που σε κάθε θέατρο μαζί τη δοκιμάζαμε… Δροσιά εκεί που είσαι… Εγώ ξέρω πια πως θα μου λείπεις πάντα!…»

4 Ιουλίου 2001 η Κατερίνα «έφυγε» από κοντά μας… Πήγε να συναντήσει τον Θανάσης της, δώδεκα χρόνια μετά το δικό του φευγιό…
Ας τους θυμόμαστε που και που τους ηθοποιούς που μας κράτησαν κάποια στιγμή συντροφιά μέσα από τα έργα που έπαιξαν και μας πρόσφεραν….

Αν έχετε χρόνο και διάθεση για παλιό καλό θέατρο, δείτε δυο παραστάσεις με την Κατερίνα Βασιλάκου και τον Θανάση Μυλωνά…

1. Σίλα Ντελάνυ «Γεύση από μέλι». Το έργο ανέβηκε από τον θίασο Κατερίνας Βασιλάκου- Θανάση Μυλωνά το 1970-71 στο θέατρο «Χατζώκου» της Θεσσαλονίκης. Στην Αθήνα το παρουσίασαν στο θέατρο «Χατζηχρήστου» από τις 19-4-1971 για ένα μήνα. Σκηνοθεσία Αλέξης Δαμιανός.
Σε σκηνοθεσία Μιχάλη Παπανικολάου το έργο παρουσιάστηκε το 1980 από την σειρά της ΕΡΤ «Το Θέατρο της Δευτέρας»
Στους ρόλους Κατερίνα Βασιλάκου, Θανάσης Μυλωνάς, Γιώργος Μούτσιος, Δέσποινα Νικολαίδου, Γιώργος Βερτσώνης.
Σκηνικά-κοστούμια Καλλιόπη Κοπανίτσα. [διάρκεια: 1.54]
            {denvideo http://www.youtube.com/watch?v=acu9l-15Oag}

2. Μαξίμ Γκόρκυ «Μικροαστοί» Το έργο ανέβηκε από τον θίασο Κατερίνας Βασιλάκου – Θανάση Μυλωνά το 1976-1977 στο θέατρο «Αλάμπρα». Οι παραστάσεις συνεχίστηκαν για 2ο χρόνο [1977-1978] – γεγονός σπάνιο για την εποχή. Σκηνοθεσία Κώστας Μπάκας.
Στην σειρά της ΕΡΤ «Το Θέατρο της Δευτέρας» παρουσιάστηκε το 1982 σε θεατρική σκηνοθεσία & μετάφραση Λυκούργου Καλλέργη, τηλεοπτική σκηνοθεσία Στέλιου Ράλλη, σκηνικά Νίκου Πετρόπουλου, κοστούμια Ιωάννας Παπαντωνίου.
Στους ρόλους: Κατερίνα Βασιλάκου, Θανάσης Μυλωνάς, Άννα Γεραλή, Νικηφόρος Νανέρης, Μαρία Φωκά, Ελένη Καλλιγά, Ιάκωβος Ψαρράς, Χρήστος Μάντζαρης, Αλέξης Σταυράκης, Νόρα Κατσέλη, Αριστούλα Ελληνούδη, Γιάννης Ροζάκης, Ντίνος Δουλγεράκης. [διάρκεια: 3.00.53  ]
            {denvideo http://www.youtube.com/watch?v=hRgdtlHlrfs}

 
Στις φωτογραφίες:

1.   Κατερίνα Βασιλάκου – Θανάσης Μυλωνάς.
2.   Η Κατερίνα σε μία από τις τελευταίες φωτογραφίες της.
3. Ο Θανάσης σε κάποια ταινία.
4. Η Κατερίνα και ο Θανάσης σε σκηνή από το έργο «Το ημερολόγιο της Αννας Φράνκ». Πρώτη θιασαρχική δουλειά τους το 1969 στην Θεσσαλονίκη.
5. Ο γάμος της Κατερίνας και του Θανάση το 1970 στον Αγ. Γεώργιο Κυψέλης.
6. Η Κατερίνα και ο Θανάσης σε μια σκηνή από την ταινία «Όλα και τη ζωή μου ακόμα» [1963]. Σε μία ακόμα ταινία έπαιξαν μαζί.[«Δεν πουλάω την καρδιά μου» το 1966 ]
7. Σκηνή από το έργο του Γιώργου Σκούρτη «Δωδεκάτη νύχτα του κου Σαίξπηρ» στο θέατρο «Αλάμπρα» το 1978-1979.
8. Δύο σαιζόν «Μικροαστοί» του Γκόρκυ στην «Αλάμπρα» [ 1976-1979]
9. Θέατρο «Λυκαβηττού», Φεστιβάλ Αθηνών 1982. Τελευταία κοινή εμφάνιση τους στον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
    
Συνέντευξη στην : Κέλλυ Γκούνη

Ο Γιώργος Γεωργόπουλος, το μπουζούκι του 21ου αι. – όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει ο Θανάσης Πολυκανδριώτης -  μιλά στον Ορφέα, on camera, για την επαφή του με την δοσμένη πραγματικότητα της μουσικής μέσα από τα δικά του μάτια.
Παρόλο το νεαρό της ηλικίας του έχει χαρακτηριστεί ως ένας ταλαντούχος μπουζουξής ο οποίος έχει καταφέρει να ανάγει το μπουζούκι από λαϊκό σε πολύπολιτισμικό όργανο.
Στην συνέντευξη του, μας μιλά για τα όνειρα του, τους φόβους αλλά και την αγάπη του για την μουσική.
Ένας «συμπαντικός» σύγχρονος οργανοπαίχτης και δεξιοτέχνης που ο δρόμος της αναζήτησης τον οδηγεί να αποκτήσει την δική του μουσική ταυτότητα και ύφος.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983 και από την ηλικία των 8 ετών μετακόμισε με την οικογένειά του στην Καλαμάτα όπου εκεί παρακολούθησε τα πρώτα μαθήματα στη μουσική σε ηλικία 9 χρόνων.
Αποφοίτηση από τη Σχολή Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής στην Άρτα. Από τότε μέχρι σήμερα έχει στον ενεργητικό του συνεργασίες με ονόματα όπως Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μπάσης, Κώστας Μακεδόνας, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Βασίλης Λέκκας κ.α. Σημαντικότερος σταθμός της μουσικής του διαδρομής αποτέλεσε η συνεργασία του με τον Θανάση Πολυκανδριώτη με αποκορύφωμα την συμμετοχή του στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται με διασκευές των Piazzola,  Django Reinhardt, Petar Ralchev. Αγαπά την βαλκανική μουσική κάτι που χαρακτηρίζει έντονα και το σχήμα που ηγείται τους Mirror Tuners.


{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=_Dk2lfoKIzM}

Σαββέρια Μαργιολά : «Η «Αλισάχνη» εκφράζει μια περίοδο στοχασμού, μουσικά και προσωπικά»

Συνέντευξη στον : Τάσο Π. Καραντή

Τη Σαββέρια Μαργιολά την πίστεψα από το πρώτο κουπλέ που την άκουσα. Με δικαίωσε! Κι έχει μια πορεία, συνεχώς ανοδική - αλλά και πολύ προσεχτικά επιλεκτική και ποιοτική – τόσο στη δισκογραφία, όσο και στις live συνεργασίες της.
Είναι μια σπουδαία, ώριμη ερμηνεύτρια κι ας ανήκει ηλικιακά στη γενιά των 20+. Ανερχόμενη, σκαλί – σκαλί, την περιμένουν κορυφές μεγάλης καλλιτέχνιδας.
Πρόσφατα, κυκλοφόρησε ο δεύτερος προσωπικός της δίσκος («Αλισάχνη», Antart Productions/2013), όπου, όπως το λέει η ίδια: «Ήθελα αυτός ο δίσκος να είναι λιτός και αυτό να εκφράζεται μουσικά, στιχουργικά και ερμηνευτικά.» Επιβάλλεται, οπότε κι η εισαγωγή μου να συμβαδίζει με την όλη λιτότητα του νέου δισκογραφικού βήματός της. Σας αφήνω στα όσα είχα τη χαρά να κουβεντιάσω μαζί της.

Σαββέρια, σε γνωρίσαμε – δισκογραφικά, με προσωπικό δίσκο – πριν 3 χρόνια, με την «Πράξη πρώτη». Τι διαφοροποιεί και τι συνδέει τον πρώτο σου δίσκο, με τον δεύτερο, την «Αλισάχνη», που μόλις κυκλοφόρησε.

Η «Αλισάχνη» εκφράζει την καινούργια περίοδο της ζωής μου, μια περίοδο στοχασμού και αναζήτησης προσωπικά και μουσικά ψάχνοντας την ισορροπία και την ομοιογένεια. Το κοινό στοιχείο μεταξύ των δύο άλμπουμ είναι η ποιότητα του υλικού, η αγάπη μου γι’ αυτό που κάνω, η διάθεση για δημιουργία και η ασυγκράτητη ανάγκη μου για το επόμενο βήμα.

Η «Πράξη πρώτη» ήταν ένας δίσκος, που, αφενός, παρουσίαζε τη μεγάλη σου ερμηνευτική γκάμα κι, αφετέρου, απευθυνόταν, λόγω της ποικιλίας του, σ’ ένα ευρύ κοινό. Η «Αλισάχνη», έχω την εντύπωση, ότι απευθύνεται σ’ ένα πιο συγκεκριμένο και πιο ψαγμένο και πεπαιδευμένο μουσικά κοινό. Είναι έτσι;

Η «Αλισάχνη» λόγω της μουσικής της ομοιογένειας ίσως να απευθύνεται σε ένα πιο συγκεκριμένο κοινό, αλλά δεν θα μπορούσα να πω ότι το κοινό αυτό είναι περισσότερο ψαγμένο ή πεπαιδευμένο. Είναι απλώς ένα κοινό με πιο συγκεκριμένη μουσική ταυτότητα το οποίο θεωρώ ότι είναι αρκετά μεγάλο. Πέρα απ’ όλα αυτά όμως, ο δίσκος αυτός εκφράζει αυτό που ήθελα να κάνω την δεδομένη χρονική στιγμή.

Να τους πεις, για τους αναγνώστες, τι σημαίνει «Αλισάχνη» και γιατί επιλέχτηκε ως τίτλος του δίσκου σου;

Αλισάχνη είναι το μικρό σύννεφο της θάλασσας που απλώνεται στον αέρα όταν χτυπούν τα κύματα στα βράχια. Πόσο ωραία εικόνα… αποτυπώνει τη δύναμη της φύσης, την εκτόνωση του κύματος που μέσα μου μεταφράζεται ως εκτόνωση  συναισθημάτων, αποπνέει ελευθερία και ηρεμία. Αυτή είναι η αίσθηση που είχα δημιουργώντας αυτό το δίσκο. Tην αφορμή μου την έδωσε ο στίχος του Γιώργου Γκώνια κα της Πόπης Αεράκη και εύχομαι να έχουν την ίδια αίσθηση και όσοι ακούσουν αυτό το cd.

Η επιλογή των νέων σου τραγουδιών, έγινε με βάση τα τραγούδια και το ύφος τους ή με βάση τους δημιουργούς που τα υπογράφουν;

Μπαίνοντας στη διαδικασία να βρω τα τραγούδια στάθηκα τυχερή που πολύ γρήγορα βρήκα τους ανθρώπους που ταίριαξαν απόλυτα στον ήχο που είχα ήδη στο μυαλό μου γι’ αυτό το δίσκο. Δικοί μου άνθρωποι και καλοί φίλοι που δέχθηκαν να μοιραστούν μαζί μου τις ιδέες τους, τις μουσικές και τους στίχους τους. Ο Νίκος Καλλίνης, ο Μάριος Μούρμουρας και ο Νίκος Παραουλάκης στις συνθέσεις, ο Γιώργος Γκώνιας, η Πόπη Αεράκη και η Δήμητρα Νεοφύτου στους στίχους αλλά και ο υπέροχος Φώτης Σιώτας που μου χάρισε τη φωνή του στο τραγούδι « Η λήθη».

Στο ομότιτλο τραγούδι («Αλισάχνη»), υπογράφεις εσύ η ίδια τη μουσική. Να περιμένουμε κάτι ανάλογο και στο μέλλον ή, ακόμα κι έναν ολόκληρο δίσκο με δικά σου(ως δημιουργός) τραγούδια;

Ευτυχής συγκυρία θα έλεγα. Διαβάζοντας το στίχο αυτού του τραγουδιού και χωρίς να έχω σκοπό να γράψω τη μουσική μου βγήκε αβίαστα αυτή η μελωδία. Γενικά βρίσκω διάφορους τρόπους να εκφράζω αυτά που έχω μέσα μου. Η σύνθεση δεν είναι αυτοσκοπός,  ποιος ξέρει; Μπορεί αν μου προκύψει ξανά.

Τραγούδια σου σε άλλους ερμηνευτές θα έδινες;

Δεν έχω φτάσει μέχρι εκεί, γιατί ακόμα δεν υπάρχουν «τραγούδια μου», αλλά τώρα που με βάζεις στη διαδικασία να το σκεφτώ σου λέω ότι θα το έκανα με μεγάλη μου χαρά.

Να μιλήσουμε για το ύφος των νέων σου τραγουδιών. Γράφτηκε ότι : «Η «Αλισάχνη» μελωδικά συνδυάζει το μοντέρνο χρώμα με το λαϊκό και παραδοσιακό(νησιώτικο) ηχόχρωμα». Εγώ, πάλι, διακρίνω επιρροές – αφομοιωμένες όμως – από Σωκράτη Μάλαμα και Θανάση Παπακωνσταντίνου. Αλλά, από εσένα θέλω να μας δώσεις το μουσικό ύφος και στίγμα του.

Ήθελα αυτός ο δίσκος να είναι λιτός και αυτό να εκφράζεται μουσικά, στιχουργικά και ερμηνευτικά. Νομίζω ότι αυτό το πέτυχα στο σύνολό του βασιζόμενη στα δικά μου βιώματα αλλά και στις μουσικές μου επιρροές.

Δύσκολη ερώτηση, το ξέρω, αλλά υπάρχει κάποιο τραγούδι, που ξεχωρίζεις κι αγαπάς ιδιαίτερα; Και για ποιο λόγο;

Αγαπώ κάθε τραγούδι αυτού του δίσκου και είμαι δεμένη μαζί του για διαφορετικούς λόγους. «Η λήθη» όμως αυτό τον καιρό είναι το τραγούδι που με συγκινεί ιδιαίτερα, ίσως λόγω του στίχου του, που κρύβει σπουδαία νοήματα και εκφράζει τις δυσκολίες της εποχής με έναν πολύ δυναμικό και αισιόδοξο τρόπο.

Με την «Αλισάχνη», θέλεις να δώσεις και μια σταθερή ερμηνευτική ταυτότητα και συγκεκριμένο προφίλ, από πλευράς προσωπικού ρεπερτορίου, ως τραγουδίστρια; Ή, μπορούμε να σε δούμε σε κάτι εντελώς διαφορετικό στο μέλλον;

Η μουσική είναι πλούσια και απέραντη. Ακούω και μου αρέσουν πολλά και διαφορετικά στυλ και ήδη έχω κάνει και διαφορετικού ύφους πράγματα. «Η Αλισάχνη» αυτή την περίοδο με αντιπροσωπεύει καλλιτεχνικά, όσο για το μέλλον, όλα είναι πιθανά.

Σαββέρια, είσαι ένας καλλιτέχνης μορφωμένος, με άποψη και στάση ζωής. Δεν θέλω να μιλήσεις κομματικά, αλλά πολιτικά – γιατί όλοι είμαστε πολιτικά όντα – πως βλέπεις όλο το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό στην σημερινή Ελλάδα(ανεργία, φτώχεια, κλείσιμο της ΕΡΤ, νέα δικομματική κυβέρνηση των «αιώνιων εχθρών», την άνοδο της Χρυσής Αυγής); Πως τα αντιμετωπίζεις μέσα σου και ποια νομίζεις ότι θα πρέπει να είναι η στάση ενός καλλιτέχνη – κι όχι απλά ενός διασκεδαστή – απέναντι σε όλα αυτά;

Ως πολίτης αυτής της κοινωνίας θλίβομαι βαθιά με τη σημερινή κατάσταση της χώρας και με όλα όσα βιώνουμε σαν λαός. Φυσικά ανησυχώ για το μέλλον, αλλά είμαι ταυτόχρονα και αισιόδοξη, ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες, γιατί θεωρώ πως οι δυσκολίες μας φέρνουν τελικά πιο κοντά και μας βοηθούν να κατανοήσουμε και να νοιαστούμε για τον συνάνθρωπό μας, αλλά και να δούμε τα δικά μας λάθη. Νομίζω ότι χρειάζεται περισσότερη ανιδιοτέλεια και πίστη στις καλές αξίες που έχουμε μέσα μας. Για να είναι μια κοινωνία υγιής, φυσικά και δεν πρέπει να καλλιεργείται ο ρατσισμός, πρέπει να υπερισχύσει ο ανθρωπισμός, η  αλληλοβοήθεια, η αγάπη. Επίσης να γίνονται τα πάντα για την προαγωγή του πολιτισμού μας και όχι αντίθετες ενέργειες, όπως το κλείσιμο της ΕΡΤ. Ο καθένας από τη μεριά του και σύμφωνα με την ιδιότητά του θα πρέπει να βάζει το λιθαράκι του και πόσο μάλλον οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη μουσική και τις τέχνες γενικότερα, που έχουν δική τους δύναμη γιατί ακουμπούν στις ψυχές με ένα  ξεχωριστό και εσωτερικό τρόπο.

Αλλά να ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας μουσικά. Υπάρχουν σχέδια για live καλοκαιρινές εμφανίσεις σου και, κυρίως, θα γίνει, και πότε, ζωντανή παρουσίαση του νέου σου δίσκου;

Μόλις πραγματοποιήσαμε το πρώτο μας live, παρουσιάζοντας ένα μέρος της καινούργιας μου δισκογραφικής δουλειάς, κάνοντας το άνοιγμα στη συναυλία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη στο Κυριάκι Βοιωτίας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φλυγόνιον. Ακολουθούν δύο εμφανίσεις στον προαύλιο χώρο του Badminton με τον Βασίλη Λέκκα και κάποιες συναυλίες με τον Κώστα Μακεδόνα. Παράλληλα προετοιμάζομαι για την επίσημη παρουσίαση του δίσκου μου, που θα γίνει στα τέλη του Σεπτέμβρη, αλλά και για τα live που θα ακολουθήσουν μέσα στο χειμώνα σε Αθήνα και επαρχία.

Ακούστε :
Σαββέρια Μαργιολά - "Νοσταλγία" (official video clip) - YouTube
{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=bVoU47LdQT8}

Επισκεφτείτε το επίσημο site του καλλιτέχνη στη διεύθυνση

https://www.facebook.com/pages/Saveria-Margiola/149398938408333

Soul Destiny: Μας αρέσει να πειραματιζόμαστε!

 Συνέντευξη στον : Κώστα Πατσαλή

Οι  «Soul Destiny» είναι ένα νέο  «μελοδραματικό hip-hop συγκρότημα», όπως αυτοχαρακτηρίζεται  από τα μέλη του. Πρωτοξεκίνησε  ως συγκρότημα το 2000 αλλά το 2013 πήρε το σημερινό του σχήμα,  αποτελούμενο από τους Παναγιώτη Πούλιο και Ιωσήφ Λιάκο. Ιδιαιτερότητα τους είναι να χρησιμοποιούν την μελοδραματική ποίηση μαζί με παραδοσιακά όργανα και την συνοδεία του ρυθμού της χιπ -χοπ μουσικής. Αυτό και μόνο τους κάνει ξεχωριστούς. Επίσης είναι εκδότες της μουσικής εφημερίδας «ΗΧΟΡΑΜΑ» που βγαίνει στον νομό Βοιωτίας . Ακόμα παρουσιάζουν εδώ και 14 χρόνια την Hip - Hop ραδιοφωνική εκπομπή «ΠΥΡΙΝΑ ΛΟΓΙΑ» στον ρ/σ ΘΗΒΑ 97.5 . Έκαναν παραγωγή στην συλλογή «97.5 freguences», και στην συλλογή «13» από το «Ράδιο Θήβα», ενώ  γράφουν σε τοπικές εφημερίδες και ετοιμάζουν το βιβλίο για το ελληνικό χιπ-χοπ με τίτλο «ΑΠΕΡΑΝΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ», που σύντομα θα κυκλοφορήσει από την ΒΟΙΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. Τον Οκτώβρη του 2013 αναμένεται να κυκλοφορήσει το ολοκληρωμένο τους άλμπουμ «Σε αυτή τη γη που η σιωπή δακρύζει», από την FM Records, με πολλές εκπλήξεις. Πρόσφατα μας ξάφνιασε η συνεργασία τους με την Πόπη Αστεριάδη στο τραγούδι «Στης σιγής τα χρώματα». Γι’ αυτά και άλλα πολλά μας μιλούν οι «Soul Destiny» στην συνέντευξη που ακολουθεί. Ανακαλύψτε τους!

Πότε δημιουργήθηκε το συγκρότημα «Soul Destiny» κι από ποια μέλη αποτελείται;

Καταρχάς σας ευχαριστούμε για την τιμή που μας κάνατε  με το κάλεσμα σας... Δημιουργήθηκε αρχές του 2000 από μέλη που προέρχονταν από παλαιότερα σχήματα. Στην σημερινή  του μορφή είναι ο Ιωσήφ Λιάκος και ο Πούλιος Παναγιώτης. Στο σχήμα συμμετέχουν σπουδαίοι μουσικοί και φίλοι, σαν γκεστ, όπως η Αρετή Κοκκίνου, η Καλλιόπη Βασιλείου , Τίμος Κολυμπίρης, ο Χάρης Κατρακιάς, ο Οmer Akbulut , ο Μάνος Μαλέσης, ο Χάρης Παπανικολάου και ο dj Rolb, όπως την δικιά τους καθοριστική βοήθεια δίνουν ο Βαγγέλης Κατσαμπέκης και ο ξάδελφος μου ο Πούλιος Πάνος γνωστός σε όλους σαν Poetic. Βάζει ο καθένας τους  την προσωπικότητα τους και την μουσική ικανότητά τους και μας βοηθάνε στο καλύτερο αποτέλεσμα σαν ήχος. Τους ευχαριστούμε όλους!

Ποιο είναι το μουσικό ύφος και στίγμα σας;

Αγαπάμε βαθιά την λυρική ποίηση και το μελόδραμα που κρύβει εκείνη στους στίχους της. Με συνοδεία παραδοσιακών οργάνων, με βάση τον ρυθμό της χιπ χοπ μουσικής δίνουμε εικόνα και χρώμα στο μουσικό κόσμο μας.

Ποιες είναι μουσικές επιρροές σας;

Μουσικές επιρροές, λοιπόν… επειδή είμαστε 2 διαφορετικές προσωπικότητες  στο σχήμα, ο καθένας δίνει την δικιά του ακρόαση στο αποτέλεσμα το ηχητικό. Ο  Ιωσήφ αγαπάει  το ανεξάρτητο ελληνικό χιπ χοπ και ξένο, επίσης ακούσματα απ’  όλα τα είδη της καλής μουσικής… τους μυθικούς Γιάννη Πουλόπουλο, Στέλιο Καζαντζίδη, Μάνο Λοΐζο, Μίκη Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Καίτη Χωματά, Ρασούλη, Αλαγιάννη, Άκη Πάνου, Ρένα Κουμιώτη, Πόπη Αστεριάδη, Ψαραντώνη και από την νέα γενιά, Σοφία Παπάζογλου, Λειβαδά Κώστα, Μπάμπαλη Ανδριάνα, Τσαλιγοπούλου, Σταυρακάκη… Διάφανα Κρίνα, Τρύπες, Ενδελέχεια, Wigs, Τσίγκο, Πιλάτο, Υπόγεια Ρεύματα… Πιο εναλλακτικά :  Στέρεο Νόβα, Razastarr, FFC, Active Member, Apokalipsis, Soul Nek, Μεντζέλο, black days… και άλλους που έχουν δώσει την σφραγίδα τους στο μονοπάτι  μας.

Τι γνώμη έχετε για ελληνικό hip-hop; Μοιάζει με το ξένο;

Το ελληνικό χιπ χοπ λοιπόν - μεγάλη κουβέντα!... Δυστυχώς  αντιγραφή στα ξένα πρότυπα κάνανε, μια σκηνή να μοιάζει φωτοτυπία… Εμείς οι νεότεροι δεν έχουμε μάθει να είμαστε πρώτα ακροατές και μετά να παίζουμε μουσική… Η εγωπάθεια και η εσωστρέφεια δεν έμαθαν σε μας να δείχνουμε τον απαραίτητο σεβασμό στους παλαιότερους… για λίγα χιλιάδες views στο you tube γίναμε οι καλύτεροι… Ε, δεν είναι έτσι! Ο άλλος έχει μια ιστορία 20 και 25 χρόνια πίσω του, μάθε να σέβεσαι.  Λοιπόν… και στάση ζωής με σεμνότητα απέναντι σε μια μεγάλη φράση όπως είναι το ελληνικό χιπ χοπ, σε αυτούς που πρωτόπαιξαν αυτή την μουσική πριν γεννηθείς εσύ. Τόσο όμορφα και απλά!

Το νέο άλμπουμ σας που ετοιμάζετε ονομάζεται «ΑΛΙΣΑΧΝΗ». Τι σημαίνει αυτό το όνομα για σας ;

Το νέο μας άλμπουμ είναι ένα ep που έχει 4 τραγούδια και είναι προπομπός του ολοκληρωμένου που θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβρη με τίτλο  «Σε αυτή την γη που η σιωπή δακρύζει».  Αλισάχνη είναι για μας τα ίχνη που αφήνει το κύμα στην αμμουδιά… έτσι είμαστε όλοι… ίχνη σε αυτή την πορεία που την έχουμε πει ζωή…

Τραγούδι-προπομπός του νέου σας άλμπουμ είναι «Της σιγής τα χρώματα» με ερμηνεύτρια την Πόπη Αστεριάδη. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία - έκπληξη;

Καταρχάς είναι για μας τεράστια τιμή που η κα Αστεριάδη δέχτηκε να μπει στο στούντιο μαζί μας. Την παρακολουθούμε χρόνια και είχε δώσει το στίγμα της ότι μπορεί να κάνει και πειραματικά πραγματικά, βλέπε Στέρεο Νόβα, και λέμε «γιατί όχι;» και δέχτηκε. Είμαστε λοιπόν αιώνια ευγνώμονες  για όλα.

Να περιμένουμε κι άλλες εκπλήξεις τον Οκτώβριο που αναμένεται να κυκλοφορήσει το άλμπουμ σας;

Επειδή μας αρέσει να πειραματιζόμαστε, οι εκπλήξεις θα είναι αρκετές, όπως και τα ονόματα που θα βρίσκονται στο άλμπουμ. Προσωπικότητες που έχουν δώσει την σφραγίδα τους μας κάνουν την τιμή να δώσουν το παρόν… Σύντομα περισσότερα…

Δεδομένου ότι η δισκογραφία σήμερα δεν είναι και στα καλύτερά της, πώς βλέπετε το δισκογραφικό μέλλον σας; Υπάρχει ελπίδα για τα νέα παιδιά, τους νέους ταλαντούχους δημιουργούς;

Το δισκογραφικό μέλλον για μας τουλάχιστον είναι γεμάτο φως. Η  πίστη που έδειξε ο Νίκος Κούρτης της Fm Records είναι σημαντική, και τον ευχαριστούμε γι’  αυτό. Το cd έχει πεθάνει πλέον λόγω του διαδικτύου. Έχει κάνει μεγάλη ζημιά, αλλά από την άλλη έχει τα θετικά του. Υπάρχει ελπίδα για τους νέους δημιουργούς, καθώς γεννιούνται πράγματα που είναι υπέροχα και το διαδίκτυο δίνει πλέον αυτή την ευκαιρία.

Στις ζωντανές σας εμφανίσεις πώς αισθάνεστε την ανταπόκριση του κόσμου; Έχει αλλάξει η συμπεριφορά του κοινού με την οικονομική κρίση που βιώνουμε;

Είναι ελάχιστα τα live που κάνουμε και έτσι ο κόσμος έχει τουλάχιστον την αναμονή να ακούσει πράγματα και χαιρόμαστε ιδιαιτέρως που μεταδίδουμε μέσω της μουσικής την ποίηση όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς… Η συμπεριφορά του κόσμου έχει κάνει την ποιότητα να έρθει πιο κοντά. Ο  κόσμος ζητά και ψάχνει το καλύτερο. Αυτό στις μέρες αυτές τις σκοτεινές είναι σημαντικό που άνοιξαν επιτέλους νέοι ορίζοντες.

Πιστεύετε ότι περνάμε μόνο οικονομική κρίση ή πολιτιστική;

Είναι κοινό μυστικό ότι ο κόσμος δεν έχει ψυχολογία. Η  φτώχεια είναι η μεγαλύτερη βία και φυσικά πίσω έρχεται η άγνοια και ο φόβος… Όταν ο άλλος είναι  ανάμεσα στους  2.000.000 ανέργους, πώς θα βγει να διασκεδάσει αν δεν έχει να καλύψει τις ανάγκες του και της οικογένειάς του… Και φυσικά αυτό έχει μεταδοθεί και στον πολιτισμό... Πολιτιστική κρίση είχαμε  τα χρόνια της φούσκας... εκεί που το κακό τραγούδι ήταν παντού.

Ποια είναι τα άμεσα επαγγελματικά σας σχέδια σε επίπεδο εμφανίσεων αυτόν το καιρό;

Ετοιμαζόμαστε για διάφορες εμφανίσεις ζωντανές και να γυρίσουμε το βίντεο κλιπ με την κα Πόπη Αστεριάδη στο τραγούδι ‘’Στης σιγής τα χρώματα’’.


Ακούστε τραγούδια των «Soul Destiny» :

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=x3_OyssOC5k}

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=9zdTSLclvkY}


{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=u1_CvsYUMAc}


Ακολουθείστε τους  «Soul  Destiny»

στο facebook 

στο youtube

στο myspace

 

ΝΤΑΛΑΡΑΣ – ΠΑΡΙΟΣ : ΜΑΖΙ LIVE

Γράφει ο: Τάσος Π. Καραντής

Οι δύο εμπορικότεροι και δημοφιλέστεροι Έλληνες τραγουδιστές, όπως αυτό φαίνεται από το TOP - 10, αλλά κι απ’ όλη συνολικά τη δισκογραφία τους, είναι ο Γιάννης Πάριος κι ο Γιώργος Νταλάρας. Οι αριθμοί δηλαδή, επιβεβαιώνουν αυτό που πολύ λιτά είχε πει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, απαντώντας (σε συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο) στην ερώτηση «Ποιους τραγουδιστές ξεχωρίζεις σήμερα», ως εξής : «Ο Νταλάρας και ο Πάριος ή ο Πάριος και ο Νταλάρας».
 «Μεγάλοι τραγουδιστές που αφήνουν πίσω τους σοβαρό έργο είναι για μένα τα δύο Γάμα. Γιάννης Πάριος και Γιώργος Νταλάρας.» (Φώτης Πολυμέρης, συνέντευξη στον Μιχάλη Κουμπιό στο e-orfeas.gr).
Όταν δύο κορυφαίοι εκπρόσωποι, διαφορετικών μουσικών σχολών, της λαϊκής (Μπιθικώτσης) και της ελαφράς (Πολυμέρης), συμφωνούν, στο ποιοι είναι οι κορυφαίοι άντρες τραγουδιστές του τραγουδιού μας, δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Βέβαια, είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο – με ντοκουμέντα, τεκμήρια, ρεκόρ κι αριθμούς – που επιβεβαιώνει κι επαυξάνει τα λεγόμενά τους, αλλά, αυτό είναι, ένα, άλλο, τεράστιο θέμα… Η αναφορά μας αυτή, αφορά – μόνο – τις live συμπράξεις αυτών των δύο μεγάλων ερμηνευτών μας.

Παρότι, λίγο μεγαλύτερος ηλικιακά ο Γιάννης Πάριος(1946), από τον Γιώργο Νταλάρα(1949), πρώτος μπήκε στη δισκογραφία ο Νταλάρας(1967), με τον Πάριο να τον ακολουθεί(1969). Σχεδόν, ουσιαστικά, ξεκίνησαν μαζί, με τον Νταλάρα, πάλι, να προηγείται, χρονικά(2-3 χρόνια), σε αναγνωρισιμότητα και δημοφιλία από τον Πάριο.
Σημαντικό είναι, επίσης, ότι, από τα πρώτα βήματα της καριέρας τους, δέθηκαν και με μια αδελφική φιλία, όπως διηγείται ο Νταλάρας : «…Τότε συμπέσαμε ένα διάστημα φαντάροι και με τον Πάριο – αν και είναι λίγο μεγαλύτερος από μένα. Μέναμε σε διπλανές πόρτες στη στάση Καλλιφρονά. Ήμαστε κολλητοί φίλοι, αδέλφια. Χτύπαγε ο ένας το κουδούνι του άλλου και παίρναμε το λεωφορείο μαζί. Εγώ κατέβαινα στην ΥΕΝΕΔ κι εκείνος λίγο πιο πάνω, στον Χολαργό, στο αρχηγείο.»(βλ. Γιώργος Νταλάρας, Το τραγούδι της ψυχής, βιβλίο – από ηχογραφημένες συνομιλίες του Γιώργου Νταλάρα με το Γιώργο Τσάμπρα – ενταγμένο στην έκδοση «Το μουσικό κουτί» /MINOS - EMI , 1997, σελ. 24).
Συνεργάστηκαν live, σε νυχτερινά μαγαζιά, στις αρχές των ‘70ς, για να ακολουθήσουν, στο εξής, την δική του μεγάλη πορεία ο καθένας.
Δισκογραφικά έχουν συνυπάρξει στους παρακάτω(χρονολογικά) δίσκους(δεν καταπιάνομαι, εννοείται με διάφορες συλλογές συνθετών & στιχουργών, που τραγούδησαν κι οι δυο τους), αλλά, ποτέ δεν έτυχε, να υπάρξει ένα δισκογραφικό ντουέτο τους :
«ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ»(1969)
«ΘΑΛΑΣΣΟΓΡΑΦΙΕΣ»(1970)
«Ο ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ Ο ΛΟΧΙΑΣ»(1971)
«ΝΙΑΤΑ»(1974)
«ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ»(1986)
«ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ»(1987)
«ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΗΓΟΡΗ»(2002)
«ΤΑ ΦΑΝΤΑΡΙΣΤΙΚΑ»(2007)

Έτσι, οι μόνες φορές που τους απολαύσαμε, live μαζί, είναι μετρημένες κι έγιναν, στα πλαίσια συναυλιών και τηλεοπτικών εκπομπών. Ας τις δούμε(χρονολογικά) :
1) «Σαν μαγεμένο το μυαλό μου» (μουσική – στίχοι : Δημήτρης Γκόγκος/Μπαγιαντέρας) – από τις δυο συναυλίες του Νταλάρα στο Ολυμπιακό Στάδιο(1983).


2) «Τα θερινά σινεμά» (μουσική – στίχοι : Λουκιανός Κηλαηδόνης) - από τις δυο συναυλίες του Νταλάρα στο Ολυμπιακό Στάδιο(1983). Μαζί η Χαρούλα Αλεξίου κι ο Λουκιανός Κηλαηδόνης.



3) «Καλέ συ Παναγιά μου - Σγουρέ βασιλικέ μου» (παραδοσιακά) - από τις δυο συναυλίες του Νταλάρα στο Ολυμπιακό Στάδιο(1983). Μαζί η κι η Χαρούλα Αλεξίου.


4) «Τα θερινά σινεμά» (μουσική – στίχοι : Λουκιανός Κηλαηδόνης) – στούντιο εκδοχή, από εκπομπή της ΕΡΤ, αφιερωμένη στον Γιώργο Νταλάρα(1984). Το τραγούδι το ακούτε από το 6.25΄ ως το τέλος του βίντεο. Μαζί κι ο Λουκιανός Κηλαηδόνης.


5) «Το καναρίνι» (μουσική : Απόστολος Καλδάρας – στίχοι : Γιώργος Σαμολαδάς) – από πρωτοχρονιάτικη εκπομπή της ΕΤ1 με τον Γιώργο Νταλάρα(31-12-1999).



6) «Η φαντασία» ( μουσική : Απόστολος Καλδάρας – στίχοι : Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου) - από πρωτοχρονιάτικη εκπομπή της ΕΤ1 με τον Γιώργο Νταλάρα(31-12-1999).



7) «Σ’ αγαπώ γιατί ‘σαι ωραία» (παραδοσιακό) - από πρωτοχρονιάτικη εκπομπή της ΕΤ1 με τον Γιώργο Νταλάρα(31-12-1999).

ΑΛΕΞΙΟΥ-ΠΑΡΙΟΣ-ΚΗΛΑΗΔΟΝΗΣ-ΝΤΑΛΑΡΑΣ	ΓΑΛΑΝΗ-ΠΑΡΙΟΣ-ΝΤΑΛΑΡΑΣ-ΑΛΕΞΙΟΥ
ΜΗΤΣΙΑΣ - ΠΑΡΙΟΣ - ΝΤΑΛΑΡΑΣ	ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΑΛΕΞΙΟΥ - ΠΑΡΙΟΣ
ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΑΚΗ - ΠΑΡΙΟΣ	ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΠΑΡΙΟΣ - ΚΗΛΑΗΔΟΝΗΣ
ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΠΑΡΙΟΣ-ΑΛΙΜΠΕΡΤΗ	ΝΤΑΛΑΡΑΣ-ΠΑΡΙΟΣ-ΔΙΑΜΑΝΤΗ-ΚΑΤΣΑΡΟΣ-ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ-ΚΑΛΑΤΖΗΣ
ΝΤΑΛΑΡΑΣ - ΠΑΡΙΟΣ	ΠΑΡΙΟΣ - ΚΑΤΣΑΡΟΣ - ΚΑΛΑΤΖΗΣ-ΔΙΑΜΑΝΤΗ-ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ-ΝΤΑΛΑΡΑΣ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΗ	ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
ΘΑΛΑΣΣΟΓΡΑΦΙΕΣ	ΝΙΑΤΑ
Ο ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ Ο ΛΟΧΙΑΣ	ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
ΤΑ ΦΑΝΤΑΡΙΣΤΙΚΑ	ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ

Υπάρχει, ακόμα, μια πιο πρόσφατη (2007) σύμπραξή τους – μαζί με τη Μαρινέλλα και τη Χάρις Αλεξίου – σε δυο τραγούδια («Το μινόρε της Αυγής» & "Ο Αντώνης ο βαρκάρης"), στα πλαίσια της παρουσίασης του βιβλίου του Παναγιώτη Κουνάδη «Ο αινιγματικός κος Μίνως (Μάτσας)», αλλά, δυστυχώς, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα οπτικοακουστικά στο Υ/Τ.

Κι απ’ αυτές τις 7 συμπράξεις, φαίνεται το πόσο ταιριάζουν μαζί – ειδικά στα ντουέτα – αυτοί οι δυο σπουδαίοι ερμηνευτές και, πραγματικά, αποτελεί, ντοκουμέντο, αυτό το λιγοστό κοινό τραγουδιστικό τους σμίξιμο.

Κλείνοντας, αυτήν την αναφορά μας, είναι, φυσικό, να αναρωτηθούμε όλοι, γιατί ποτέ, ο Νταλάρας κι ο Πάριος δεν συνεργάστηκαν δισκογραφικά (με μια κοινή προσωπική τους δουλειά π.χ.) και, βέβαια, γιατί δεν πραγματοποίησαν live, όπως έκαναν – ξεχωριστά ο καθένας τους - με άλλα μεγάλα ονόματα (Μαρινέλλα, Αλεξίου, Γαλάνη κ.ά.). Πολλές οι συγκυρίες, που θα μπορούσαν να επισημανθούν, καθώς κι οι υποθέσεις, που θα μπορούσαν να κατατεθούν. Αλλά, σ’ αυτό, πρέπει – αν το θέλουν – να απαντήσουν οι ίδιοι, στο κοινό τους. Δική μας δουλειά είναι, αν δεν συμβεί το «θαύμα» (έστω και στο παρά πέντε…), να μείνουμε, στα λιγοστά υπάρχοντα, που παρουσιάστηκαν εδώ και να τα απολαμβάνουμε ευτυχισμένοι.

Θοδωρής Κοτονιάς: «Τα περνούσαμε ωραία, κάποιος λείπει απ΄τη παρέα»

Συνέντευξη στην : Κέλλυ Γκούνη

Ο Θοδωρής Κοτονιάς & τα Μακρινά Ξαδέρφια είναι μία ανοιχτή παρέα, που δίνει χώρο σε όποιον θέλει να εκφράσει την ανάγκη του για δημιουργία. Πολλοί είναι εκείνοι που μιλούν για ένα σχήμα που αγέρωχα διατηρεί τις αξίες των παραδοσιακών ηχοχρωμάτων. Στο σακίδιο της επαγγελματικής τους πορείας έχουν τρεις δισκογραφικές δουλειές και συνεργασίες, με τους  Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δημήτρη Ζερβουδάκη, Ορφέα Περίδη, Μελίνα Κανά, Χρήστο Θηβαίο, Χάικ Γιαζιτζιάν, Λιζέτα Καλημέρη, Αρετή Κετιμέ, Ψαραντώνης κ.ά. Τραγούδια όπως το «Αν και να’ μουν», η «Άνοιξη» και «Η φωτεινή πλευρά της ζωής», έχουν χαραχτεί στη συνείδηση πολλών ακροατών. Παρόλο την επιτυχημένη τους πορεία, δεν επεδίωξαν ποτέ την αναγνώριση τους ως ένα επαγγελματικό γκρουπ, αλλά ως ένα ερασιτεχνικό γκρουπ που λειτουργεί με αυθορμητισμό και αγάπη γι’ αυτό που κάνει.

Ο Θοδωρής Κοτονιάς, συνάντησε τον «Ορφέα» στο αγαπημένο του στέκι, ονόματι «Ζωοδόχος Πηγή», στα Καμίνια, όπου μας εξέπλησσε ευχάριστα με το χιούμορ του, μας ενημέρωσε για τη νέα του δισκογραφική δουλειά που ετοιμάζει και μας μίλησε για την στάση που έχει απέναντι στη ζωή και την μουσική. Η συζήτηση, ξεκινά και ο Θοδωρής έτσι αυθόρμητα, μας ανοίγει κάποια δύσβατα μονοπάτια της ψυχής του.

“Εδώ ερχόμουν με έναν φίλο, τον Πετράκη, ''έφυγε'' παράδοξα. Ήταν μόλις 44 χρονών. Είχα σοκαριστεί, ήταν το αδέρφι μου. «Τα περνούσαμε ωραία, κάποιος λείπει από την παρέα». Έχουν περάσει περίπου 4 χρόνια, τότε τα παράτησα όλα για κάνα - δυο χρόνια. Περνάγαμε ωραία και για ένα διάστημα ανακαλύψαμε αυτό το ταβερνάκι και ερχόμασταν μαζί.”

Τι σημαίνει για σένα να χάνεις κάποιον; Τι συναισθήματα σου προκαλεί;

Είναι ο τρόπος πιο πολύ. Αν αυτό γίνει με φρικιαστικό τρόπο, τότε είναι πολύ δύσκολο να το ξεπεράσεις. Έτσι κι αλλιώς ο θάνατος από μόνος του, είναι ένα μυστήριο. Δε πιστεύω ότι σταματάνε όλα εδώ. Είναι ένα ταξίδι, φόβος πρωτόγονος, σκοτάδι, ότι κάποιος χάνεται, ότι σταματάει η ζωή, ένας πανικός, σταματάει η σκέψη σου και πιο βαθιά βλέπεις ότι υπάρχουν κι άλλα συναισθήματα. Βλέπεις ότι όλα είναι σήμερα. Μαθαίνεις να ζεις τη ζωή, με λιγότερη φαντασία ότι όλα μπορούν να γίνουν αύριο - μεθαύριο. Η ζωή κρέμεται από μία κλωστή.

Με το πέρασμα των χρόνων, λοιπόν, έχοντας αρκετές εμπειρίες, πως αντιμετωπίζεις τις διαπροσωπικές σου σχέσεις, είτε είναι προσωπικές, είτε είναι επαγγελματικές;


Όσο μεγαλώνεις βλέπεις ότι όλα αλλάζουν, τίποτα δεν είναι αιώνιο. Αν κάποιος μπορεί να το χειριστεί με θετικό τρόπο, πρέπει τους ανθρώπους που έχει κοντά του, να τους αντιμετωπίζει – ίσως ακουστεί μακάβριο - σα να είναι η τελευταία φορά ή σαν να τους βλέπει για πρώτη φορά. Ξέροντας να αντιμετωπίζουμε τον φόβο και να μαθαίνουμε από αυτό, γινόμαστε σοφότεροι, οπότε εκτιμούμε καλύτερα τον άλλον.

Πολλούς ανθρώπους, η ανασφάλεια, τους κάνει να περικλείνουν από τα θέλω τους; Το έχεις νοιώσει αυτό;

Η ανασφάλεια μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους. Κάποιος μπορεί να ζει μέσα σε ένα κοστούμι, σε μία επιχείρηση, να βγάζει πολλά λεφτά, με καθωσπρεπισμό και όλο αυτό να του καλύπτει την ανασφάλεια του. Άλλος μπορεί να μην τον ενδιαφέρει το μέλλον του, να έχει μια πίστη μέσα του και να λέει «πάντα έχει ο Θεός», αλλά σίγουρα ο καθένας έχει την αχίλλειο πτέρνα του. Υπό αυτή την έννοια σίγουρα έχω τις ανασφάλειες μου, όπως όλοι.

Ξεκινήσατε το 1998 ως «Αρμενιστές», ακολούθησαν δισκογραφικές δουλειές ως «Μακρινά Ξαδέρφια». Από τότε έως σήμερα, το σχήμα έχει αλλάξει πολλούς μουσικούς. Φεύγουν κι έρχονται. Είναι μία φυσική εξέλιξη των πραγμάτων;

Ναι, είναι. Όσο περνάγανε τα χρόνια, κάποιοι άνθρωποι παντρευτήκαν, άλλαξαν οι προτεραιότητες τους, δεν είχαν την ‘’πολυτέλεια’’, όπως εγώ, να είμαι μόνος μου. Αν από την αρχή στο σχήμα, είχε γίνει μία καλύτερη διαχείριση ή ήθελε να είχε καλύτερη, ίσως να ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Ήταν ερασιτεχνικό, οπότε απ’ αυτό το ερασιτεχνικό, που τόσα χρόνια έχω μια υπομονή και το επαναλαμβάνω, είναι λογικό ένας άνθρωπος που ήταν δίπλα μου και με στήριζε, να έχει άλλες ανάγκες και άλλες απαιτήσεις από τη ζωή. Γι’ αυτό αλλάζουν τα άτομα και εγώ παραμένω σ’ αυτή την προσπάθεια. Ουσιαστικά τα μακρινά ξαδέρφια είναι μία ανοιχτή παρέα με παλιούς και καινούργιους που αλληλοσυμπληρωνόμαστε και βρισκόμαστε κατά καιρούς και παίζουμε.

Πιστεύεις ότι σε αυτό το χώρο, δε μπορούν να συνδυαστούν και τα δύο; Δηλαδή να έχεις οικογένεια και συνάμα να προσπαθείς να εξελιχθείς και επαγγελματικά;

Σίγουρα, αν και είναι παρεξηγημένο το επάγγελμα αυτό. Τον καλλιτέχνη πάντα τον συνδέουν με ναρκωτικά, ερωτικά μπερδέματα και με μια ζωή πολυτάραχη. Υπάρχουν όμως πολλά παραδείγματα, ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι δημιουργικός και ταυτόχρονα υγιής.

Το 2003 υπογράφετε την 1η δισκογραφική σας δουλειά, το 2004 και 2007 τις επόμενες δύο. Σήμερα βρίσκεστε στο στούντιο ετοιμάζοντας το 4ο κατά σειρά άλμπουμ σας. Παρατηρώ ότι ο χρόνος μεταξύ των δισκογραφικών σας έργων αυξάνεται με τον καιρό. Τελικά πόσο μακρινή συγγένεια έχετε με την δισκογραφία;

Μέχρι τώρα ήταν περίπου ίσος. Η τελευταία αυξήθηκε λόγω κρίσης, εσωτερικής και κανονικής στον κόσμο. Μας έχει επηρεάσει όλους αυτό, στον τρόπο που θα κάνουμε έναν δίσκο αλλά και στην ενέργεια που χρειάζεται από όλους τους ανθρώπους που είναι δίπλα σου, είτε λέγεται δισκογραφική, είτε λέγεται συνεργάτης, ώστε να βγει ένα καλό αποτέλεσμα. Πάντα με τις εταιρείες, όμως, ήμουν σε μία κόντρα και αδιαφορία, όπου ακόμα και με την επιτυχία της «Φωτεινής πλευράς της ζωής», δεν επεδίωξα να πάρω κάτι από τους καρπούς της. Αυτό είναι μία προσωπική επιλογή ή καλύτερα ήταν θέμα προσωπικού χαρακτήρα. Βέβαια όλο αυτό αλλάζει εν καιρώ, και τώρα που η εποχή είναι δύσκολη, χρειάζεται μία καλύτερη διαχείριση.

Ποιο είναι το κύριο μουσικό γνώρισμα της δισκογραφικής δουλειάς που ετοιμάζετε;

Έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την πρώτη. Υπάρχουν πολλά κομμάτια με ύφος παραδοσιακό και κάποια με ύφος πιο ηλεκτρικό. Ξαναγυρίζω από κει που ξεκίνησα.

Είσαι άνθρωπος που αναπολείς το παρελθόν, που κάνεις αναδρομές;

Είμαι άνθρωπος που δε θυμάμαι τι έφαγα χθες. Το παρελθόν δεν με επηρεάζει τόσο πολύ, αρκεί να μην είναι φρέσκο, πρόσφατο. Είμαι άνθρωπος που τα σβήνει αυτά. Όσο αφορά τις μουσικές μου εμμονές, καταλαβαίνω ότι υπάρχουν μέσα μου ερεθίσματα από το χωριό, τα πανηγύρια, τον πατέρα μου, τα μέρη που έχω επισκεφθεί. Μ’ αρέσει  η παραδοσιακή ποίηση, τα δημοτικά τραγούδια και σε αυτόν τον δίσκο υπάρχει έντονο το κρητικό στοιχείο. Ήρθα σε επαφή με πολλούς κρητικούς μουσικούς, παίξαμε και υιοθέτησα πολλά πράγματα. Το κλαρίνο, υπάρχει σε όλους τους δίσκους μας, πάντα με μεράκλωνε. Επίσης επειδή δεν ασχολούμαι πολύ με το διανοητικό μέρος, δε θα βρεις ποτέ στα τραγούδια, δύσκολες έννοιες, είναι απλός ο στίχος με τον κίνδυνο να γίνομαι απλοϊκός.

Η Αρλέτα έχει πει ότι «ο άνθρωπος στην αποτυχία χάνει το μυαλό του, ενώ στην επιτυχία χάνει την ψυχή του». Το ασπάζεσαι;

Συμφωνώ ότι έτσι μπορεί να είναι το πιο σύνηθες. Βασικά, η επιτυχία και η αποτυχία δεν έχουν καμία διαφορά, εκτός κι αν έχει να κάνει με την υγεία σου. Αν θεωρείς αποτυχία ότι δεν πέτυχες την επιθυμία σου, τότε αυτό είναι θέμα επιθυμίας. Η επιθυμία κρύβεται πίσω από αυτό. Ένας άνθρωπος, περνούν πολλά χρόνια, για να καταλάβει ότι η σκλαβιά του έχει να κάνει με αυτά που θέλει, που επιθυμεί και δεν τα έχει. Αν ξεφύγει από αυτό και καταλάβει ότι η ευτυχία, είναι πολύ λίγα πράγματα, τότε αλλάζουν όλα αυτά τα δεδομένα. Είναι πως θα το σκεφτείς.

Εσύ νοιώθεις επιτυχημένος ή αποτυχημένος;

Αισθάνομαι ότι είμαι ένας άνθρωπος, που μέχρι τώρα, έχει κάνει αυτό που είχε βαθιά μέσα του, χωρίς να υπολογίζει το αποτέλεσμα. Υπάρχουν όμως στιγμές που αισθάνομαι ότι έχω μείνει πίσω σε κάποια πράγματα. Δεν αισθάνομαι, ούτε επιτυχημένος αλλά ούτε και αποτυχημένος, είναι άκρα αυτά.

Έχεις συνυπάρξει επί σκηνής αλλά και δισκογραφικά, με πολύ μεγάλα ονόματα, όπως Ε. Αρβανιτάκη, Δ. Ζερβουδάκης κ.ά. Κρατάς ένα χαμηλό προφίλ. Είναι στάση ζωής ή είναι το σύστημα τέτοιο που δε μπορείς ή θες να μπεις;

Και τα δύο! Καταρχάς δεν έχω τεχνικές. Δεν έγινα ποτέ εργασιομανής και δεν αφιερώθηκα ποτέ στην καριέρα. Έκανα και δεύτερη δουλειά, ζωγράφιζα και πέρασα πολλά χρόνια στην Σύμη κάνοντας ταμπέλες, καραβογραφίες, παραδοσιακές επιγραφές κ.ά. Δε ξέρω… για ένα περίεργο λόγο όλο αυτό με φόβιζε. Δε μπορούσα να πλησιάσω εύκολα όλο αυτό το PR και να είμαι μες τα πράγματα. Πολλές φορές είπα όχι, σε πράγματα που ίσως να με πήγαιναν παραμέσα, αλλά αυτό αν ήθελα να το κάνω επιτηδευμένα, θα δημιουργούσα ένα ψεύτικο προφίλ. Πάντα ήθελα να ζω από αυτό, αλλά ίσως να μη το διαχειρίστηκα έτσι όπως έπρεπε για να βγάλω χρήματα από αυτό. Δε φρόντισα όμως να είμαι έξω από τον χώρο, έκανα τις συναυλίες μου, τα live μου, αλλά δεν είχα ποτέ έναν άνθρωπο να με οργανώσει. Όσοι ασχολούνται με την μουσική δε φημίζονται για την οργάνωση τους.  

Χρειάζεσαι ώθηση για να κάνεις κάποια πράγματα;

Πάντα πρέπει να υπάρχει ένα κίνητρο. Συνήθως, είμαι εγώ εκείνος που τραβάω τους άλλους. Την τρέλα την έχω, αλλά η φωτιά από μόνη της μπορεί να είναι επικίνδυνη. Πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι συνετοί δίπλα σου. Όσο αλλάζουν οι εποχές και δεν υπάρχει αυθορμητισμός κινδυνεύεις να χάσεις τον χρόνο σου για να εκθέσεις την πραμάτεια σου μέσα σε αυτό το μεγάλο super market που έχει συμβεί τώρα.

Μίλησες για Super Market. Εσύ πουλάς χονδρική ή λιανική; Για να γίνω πιο σαφής, σε ποιο κοινό απευθύνεσαι, στο μουσικό ή στο ευρύ κοινό;

Όταν είναι να γράψεις ένα τραγούδι, αν σκεφτείς πώς να το γράψεις ώστε να γίνει αποδεκτό από το ευρύ κοινό, τότε ίσως και να το καταφέρεις. Εγώ δεν έχω αυτή την ικανότητα, από ανάγκη βγαίνει ένα τραγούδι και μελοποιείται. Υπήρχαν μεγάλοι δημιουργοί, όπως ο Μ. Ρασούλης, ο οποίος είχε έμφυτο μέσα του αυτό που γράφει εκείνη τη στιγμή, να το μεταφέρει και στον πιο απλό άνθρωπο. Άλλες φορές σου δημιουργείται η ανάγκη να σε ακούσει ο κόσμος και άλλες φορές που θέλεις να σε ακούσει μόνο ο φίλος σου.

Παρόλα αυτά έχεις κάνει ένα βηματάκι, λίγο έξω από όλο αυτό που μου περιγράφεις, το οποίο ακούγεται πολύ ρομαντικό, και μιλώ για την «Φωτεινή πλευρά της ζωής», που είναι καθαρά εμπορικό. Είναι επιλογή που σε εξέφραζε την δεδομένη στιγμή που το έκανες;

Ήταν μία απερίσκεπτη εξυπνάδα, η οποία δεν είχε να κάνει με το αποτέλεσμα, γιατί δε το φαντάστηκα, να σου πω την αλήθεια, μέχρι την στιγμή που το έκανα. Εγώ έβλεπα την ταινία «Life of Brian”, μια κλασσική ταινία, της οποίας μου άρεσε πολύ το φινάλε, όπου όλοι σταυρωμένοι, σκοτωμένοι Ρωμαίοι, σφύριζαν αυτό το σκοπό και κουνούσανε τα πόδια τους. Οι στίχοι του τραγουδιού, είχαν περιεχόμενο, με χιούμορ πολύ προχωρημένο για την εποχή. Κάποια στιγμή, σκέφτηκα να το κάνω σε ένα live. Έβαλα στίχους, έτσι αυθόρμητα. Άρχισε να γίνεται αποδεκτό και ο τότε παραγωγός μου, με πίεσε πάρα πολύ και ήθελε να το βάλουμε στον δίσκο. Δε σου κρύβω ότι αμφιταλαντεύτηκα και δε σκέφτηκα ότι μπορεί αυτό να δράσει αρνητικά σε σχέση με το υπόλοιπο της δουλειάς. Δεν ήταν κάτι που με εξέφραζε. Το έπαιζαν τα ραδιόφωνα, με έπαιρναν τηλέφωνα από διάφορες εκπομπές και μου έλεγαν να πάω να τραγουδήσω μόνο αυτό το τραγούδι. Άρα εγώ θα έπρεπε να ήμουν ο τύπος που σφυρίζει χαρούμενα για να πάρω αυτό το μεροκάματο, που κάποια στιγμή θα τελείωνε, γιατί δεν ήταν καν ο εαυτός μου σε σχέση με τα υπόλοιπα τραγούδια. Οπότε δίχως πολλές σκέψεις και δίχως να έχω βγάλει ένα φράγκο από αυτό το τραγούδι, γιατί πήραμε μόνο τα τραγουδιστικά δικαιώματα και όχι τα πνευματικά, δεν το ξαναέπαιξα ποτέ.

Παίζεις κάποια μουσικά όργανα, κυρίως κρουστά. Πόσο εύκολο είναι να ‘’επιβληθείς’’ στο χώρο, όντας αυτοδίδακτος, δίχως να έχεις μουσικές γνώσεις ή σπουδές;

Στην αρχή είχα αρκετές δυσκολίες. Θα έλεγα ότι είχε επηρεάσει πιο πολύ την επικοινωνία. Με δυσκολεύει στο να αποτυπώσω ένα κομμάτι, αλλά έχω βρει τους τρόπους μου. Σίγουρα ξέρω ότι αν εγώ είχα διδαχθεί μερικά πράγματα κι αν είχα διαβάσει, είτε θα είχα πάθει  ένα είδος αναπηρίας, σε σχέση με το υποτιθέμενο ταλέντο μου, είτε θα μου είχε ανοίξει δρόμους να κάνω καλύτερο. Ίσως από τεμπελιά ή συνήθεια, δεν το έχω κάνει, μέχρι σήμερα.

Τελικά πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η εκπαιδευτική μόρφωση, το να κατέχεις ένα πτυχίο;

Ο Ψαραντώνης έχει πει, «Μη τους ακούς αυτούς παιδί μου, που λένε για την μουσική. Η μουσική δεν κλείνεται σε μία τελεία.» Θέλοντας να πει ότι δε κλείνεσαι σε μία νότα πάνω στην παρτιτούρα, όταν την γράφεις. Η διανοητική μόρφωση, η πληροφορία, μπορεί να σε ελευθερώσει αλλά μπορεί και να σε σκλαβώσει.

Πες μου ένα θετικό και αρνητικό χαρακτηριστικό του εαυτού σου.

Είναι πολύ λίγα τα θετικά που μπορώ να βρω στο εαυτό μου. Συνήθως βλέπω τ’ αρνητικά. Είναι δύσκολο να σου πω. Το αρνητικό είναι η επιπολαιότητα και το θετικό ο αυθορμητισμός. Έτσι με βλέπω.

Ποιο από τα χαρακτηριστικά που ανέφερες βγαίνει περισσότερο όταν δημιουργείς; Ποια υπερισχύουν, τ’ αρνητικά ή τα θετικά;

Τα αρνητικά! Είναι και ένας τρόπος να γίνεις παραπάνω δημιουργικός. Θα ήθελα να γράφω περισσότερο από τις χαρές της ζωής και όχι από τις λύπες. Βέβαια, τις χαρές και τις λύπες πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο και εγώ δεν έχω μάθει να το κάνω αυτό. Θα ήθελα να ήμουν περισσότερο αισιόδοξος και διονυσιακός, παρά μελαγχολικός.

Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με τον εαυτό σου, πως αντιδράς;

Ανάμεσα σε μένα και τον εαυτό μου, υπάρχει ένας κακός γραμματέας, που μεταφράζει με το καλό και με το κακό, με το λίγο και το πολύ, με τα άκρα…


 

Ηλίας Ανδριόπουλος : «Έχω μια διαφορετική αντίληψη για το τραγούδι»

Συνέντευξη στον : Κώστα Πατσαλή

Ο συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος έχει διαγράψει τον δικό του ξεχωριστό δρόμο στο ελληνικό τραγούδι τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια. Πιστός στις αρχές του και στα πιστεύω του, ακολούθησε μια ιδιαίτερη πορεία στην ελληνική μουσική, τον λεγόμενο «δύσκολο δρόμο». Μακριά από το κυνήγι του εφήμερου σουξέ και της προσωρινής «δόξας», μας χάρισε τραγούδια ακριβά και συνάμα τόσο λυρικά όπως, τα «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», «Μην κλαις», «Πλατεία Βάθης», «Πουλιά στα χίλια χρώματα», «Το τραγούδι του αρχιπελάγους» , «Καημός παλιού ρεμπέτη», «Αυτές οι ξένες αγκαλιές», « Ο αγέρας στους δρόμους» κά. Σε λίγες μέρες, ο κορυφαίος συνθέτης, θα παρουσιάσει κομμάτια από όλο, σχεδόν,  το έργο του στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Τίτλος των δυο συναυλιών : «Μια διαδρομή από τα Γράμματα στο Μακρυγιάννη στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου».
Η συνέντευξη που ακολουθεί έγινε με αφορμή αυτές τις εμφανίσεις του. Ο Ηλίας Ανδριόπουλος δέχτηκε με πολλή ευγένεια ν΄απαντήσει στις ερωτήσεις,  παρόλο που βρισκόταν στον πυρετό της προετοιμασίας των συναυλιών και τον ευχαριστούμε πολύ γι ‘ αυτό. Στη  συνέντευξη που ακολουθεί ξεδιπλώνεται, μέσα από τις διηγήσεις του συνθέτη, ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της σύγχρονης ελληνικής μουσικής.


Σε λίγες μέρες  στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου  θα δώσετε δυο ενδιαφέρουσες συναυλίες. Μπορείτε να μας μιλήσετε γι’ αυτές τις συναυλίες;  

Πρόκειται για δύο συναυλίες, που ετοιμάζω με πολύ κέφι, γιατί σε αυτή την καλλιτεχνική μου αναδρομή, θυμάμαι -πέραν των άλλων- διάφορα περιστατικά, που ο χρόνος τα είχε κάπως σκεπάσει.  Συμπλήρωσα τελικά τριάντα πέντε χρόνια στην ελληνική μουσική, από τον Αύγουστο του 1978, όπου τότε ως νέος συνθέτης έδινα τρεις συναυλίες στο θέατρο Λυκαβηττού, συμμετέχοντας όπως και τώρα, στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Στην Μικρή Επίδαυρο την Παρασκευή 26 και το Σάββατο 27 Ιουλίου, με δύο συναυλίες που θα κλείσουν τις φετινές εκδηλώσεις στον χώρο αυτό, θα θυμηθούμε μαζί με τους φίλους της μουσικής και των τραγουδιών μου, τι έδωσε και τι αποτύπωσε αυτή η πορεία. ΄Ετσι, θα χαρούμε αγαπημένα τραγούδια από τους μελωδικούς μου κύκλους «Γράμματα στο Μακρυγιάννη», «Λαϊκά Προάστια», «Προσανατολισμοί», «Ξένες Πόρτες», αλλά και λιγότερο γνωστά τραγούδια από τα έργα μου «Αργοναύτες» και «Ωδές». Θα είναι ένα αντάμωμα παλιότερων και νεότερων φίλων κάτω από μία καλλιτεχνική τελετουργία.

Τα τελευταία χρόνια είστε φειδωλός στις εμφανίσεις σας, ενώ δεν έχετε ποτέ εμφανιστεί  σε κέντρα. Γιατί έχετε επιλέξει αυτό το δρόμο;

Εμφανίζομαι στους χώρους και στις αίθουσες, που θεωρώ ότι «λειτουργεί» η μουσική μου. Και επειδή έχω μία διαφορετική αντίληψη για το τραγούδι, σε σχέση με πολλούς άλλους, γι’ αυτό αποφεύγω συνειδητά τις συχνές εμφανίσεις, που νομίζω φθείρουν την μουσική και την εικόνα κάθε καλού καλλιτέχνη.  Πιστεύω ένας δημιουργός στην ωριμότητά του, πρέπει να διυλίζει και να προσφέρει το απόσταγμα της εργασίας του στο κοινό.

Μπήκατε στη δισκογραφία με τον δίσκο «Κύκλος Σεφέρη» το 1976 και με ερμηνευτές τον Νίκο Ξυλούρη και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο ήταν για σας να μπείτε στη δισκογραφία και μάλιστα έχοντας μελοποιήσει Σεφέρη;

Όταν είσαι νέος, πάντα η παρόρμηση προηγείται του στοχασμού.  Αυτό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Το έργο μου «Κύκλος Σεφέρη», που είναι και η πρώτη κατάθεσή μου στην δισκογραφία, ανήκει σε αυτή την αντίληψη, αν και νομίζω η διαίσθησή μου ερμήνευσε – τότε- σωστά πολλά πράγματα, που κατάλαβα αργότερα.  ΄Ηταν ένα δύσκολο εγχείρημα για έναν νέο συνθέτη, το οποίο προετοίμαζε την εξέλιξή μου και το εντάσσω στο αίτημα και στο κλίμα της εποχής.

Το 1979 κυκλοφορείτε το δίσκο «Γράμματα στον Μακρυγιάννη και άλλα λαϊκά» σε στίχους Μάνου  Ελευθερίου & Μιχάλη  Μπουρμπούλη. Τραγούδια όπως τα «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» & «Αυτές οι ξένες αγκαλιές» αγαπιούνται από τον κόσμο πολύ και σας κάνουν ιδιαίτερα δημοφιλή. Πώς διαχειριστήκατε αυτή τη δημοτικότητα;

Αποφεύγοντας τα μεγάλα λάθη, όχι ίσως κάποια μικρότερα. Οι δισκογραφικές εταιρίες που κυριαρχούσαν εκείνο τον καιρό, μου πρότειναν συνεργασίες με τους πιο εμπορικούς και προβεβλημένους τραγουδιστές τους με ανάλογα χρήματα και φυσικά το αρνήθηκα. Δεν ήμουν φτιαγμένος γι αυτά. Ήθελα να ελέγχω και να κατευθύνω μόνος μου τον δημιουργικό μου προσανατολισμό.

Το 1980 αλλά και το 1985 κυκλοφορήσατε δυο επίσης σημαντικούς δίσκους, τα «Λαϊκά προάστια» και τις «Ξένες Πόρτες» με ερμηνεύτρια τη Σωτηρία Μπέλλου. Από αυτές τις δουλειές  αγαπήθηκαν ιδιαίτερα  τα «Μην κλαις», «Πλατεία Βάθης», «Καημός παλιού ρεμπέτη», «Έπεσε βροχή  κι αγέρας»…. Μιλήστε μας γι’ αυτές τις δουλειές σας. Ποια ήταν η εμπειρία σας  από τη συνεργασία  με τη Σωτηρία Μπέλλου;

Κοιτάξτε. Ο κόσμος τότε ζούσε μία απέραντη γιορτή και χαίρονταν που άφηνε πίσω του την σκληρή δικτατορία, και προσδοκούσε να χτίσει μία διαφορετική Ελλάδα. Σε αυτή την γιορτή, σε αυτό το λαϊκό μεθύσι, που πρωτοστατούσαν οι νέοι, συμμετείχα προσωπικά και εγώ σαν καινούργιος καλλιτέχνης, φιλοδοξώντας να γράψω μουσική, εμπνεόμενος απ’ ότι συνέβαινε γύρω μου. Σκέφτηκα λοιπόν να συνδέσω την μουσική μου με αυτό το παλλαϊκό αίτημα, να ψηλαφίσω τις ευαισθησίες και τον ψυχισμό του, αναζητώντας σύμβολα από το παρελθόν. Έτσι οδηγήθηκα στην Μπέλλου την οποία θεωρούσα ιέρεια του ρεμπέτικου τραγουδιού. Ήμουν θυμάμαι ευτυχής, που η Μπέλλου συμμετείχε με μεγάλο κέφι στις ηχογραφήσεις των «Λαϊκών προαστίων», αλλά και αργότερα στις «Ξένες Πόρτες»
Η αναζήτηση πάλι, του Μακρυγιάννη ως συμβόλου , εντάσσεται σε αυτόν τον προβληματισμό.  Ο Μακρυγιάννης είχε εξυμνηθεί από την φιλολογική Γενιά του ’30, και ο Σεφέρης, στις «Δοκιμές» του,  είχε σφραγίσει  την αντίληψη, αυτού του νεότερου ελληνικού συμβόλου. Έτσι προέκυψαν τα «Γράμματα στο Μακρυγιάννη». Πιστεύω πως το αποτέλεσμα δικαίωσε  τις επιλογές που σας περιέγραψα παραπάνω.

Οι   «Προσανατολισμοί» (1984) σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη είναι ένα  στολίδι της ελληνικής δισκογραφίας. Μιλήστε μας για την ιδέα της μελοποίησής του.

Oι «Προσανατολισμοί» αφύπνισαν και εκτόξευσαν τον λυρισμό μου, αγγίζοντας εκείνη την πλευρά της ευαισθησίας μου, που μέχρι τότε δεν είχε εκδηλωθεί. Φυσώντας στην ψυχή μου σαν Αυγουστιάτικο βοριαδάκι, μου αποκάλυψαν εικόνες ελληνικές, γεμάτες έρωτα και νοσταλγία. Μπαίνοντας στο κλίμα τους, κατάλαβα πως ο Ελύτης τραγουδούσε άλλοτε με κατάνυξη, άλλοτε με ενθουσιασμό, τα στοιχεία της ελληνικής φύσης που αναπνέουν και κινούνται μέσα στο φως του δικού μας καλοκαιριού. Η μουσική ακολούθησε αυτή την απέραντη εξυμνητική αύρα, ακόμα και με τις οργανικές στιγμές της, που προέκτειναν τις μελοποιήσεις των στίχων, αγκαλιάζοντας ολόκληρο το ποιητικό μεγαλείο των «Προσανατολισμών». Μετά την μελοποίησή τους, άλλαξε ο δημιουργικός μου ορίζοντας και ανοίχτηκα στην πιο έντεχνη μουσική και σε πιο απαιτητικά έργα.

Το 1998  κυκλοφορήσατε το άλμπουμ  «Αργοναύτες» σε ποίηση Σεφέρη & Γκάτσου αλλά και στίχους δικούς σας και του Μάνου Ελευθερίου. Τον κύκλο αυτόν τον είχατε πρωτοπαρουσιάσει  το 1995 στο Ηρώδειο. Μιλήστε μας γι’ αυτή την εκπληκτική δουλειά.

Οι « Αργοναύτες» βρίσκονται στον αντίποδα, στην άλλη όχθη των «Προσανατολισμών». Τον λυρισμό εδώ, τον διαδέχεται η περιπέτεια και η τραγωδία του ελληνισμού, που καταγράφεται μέσα από την μακρά πορεία των αιώνων. Έχουμε, βλέπετε, την άλλη γραφή των ποιητών Γκάτσου – Ελευθερίου, με πρώτο τον Σεφέρη που μας ταξιδεύει  με τα σύμβολα και τους μύθους στις βαθιές πηγές της ελληνικής παράδοσης. Η μουσική ακολουθεί εδώ, τον δραματικό και ελεγειακό τόνο της ποίησης, που σε κάποιες στιγμές παραπέμπει σε αρχαιοελληνικά μοτίβα.  Επηρεασμένος, όσο έγραφα την μουσική, από το κλίμα των «Αργοναυτών» προέκυψε και ο δικός μου στίχος «Ταξιδεύω», που συμπεριέλαβα στο cd.

Πριν δέκα χρόνια, το 2003, κυκλοφορήσατε το cd « Ωδαί» με μελοποιημένα ποιήματα του Ανδρέα Κάλβου και πέντε  του Μίκη Θεοδωράκη. Μιλήστε μας γι’ αυτό το απρόσμενο σμίξιμο, τόσο με τον Κάλβο όσο και με τον Θεοδωράκη.

Ήταν τότε που είχα τελειώσει την μουσική πάνω στον Κάλβο, και δεν είχα προχωρήσει ακόμα στην ενορχηστρωτική επεξεργασία, αυτή που γνωρίσαμε αργότερα για συμφωνική ορχήστρα, χορωδία και βαρύτονο. Έτσι αποφάσισα να εκδώσω για φωνή και πιάνο την πρώτη μορφή της μελοποίησής μου, με ερμηνεύτρια την Ιωάννα Φόρτη και τον Θοδωρή Οικονόμου στο πιάνο. Εν τω μεταξύ, με παρότρυνση του Θεοδωράκη, έγραψα μουσική σε κάποια σπαρακτικά ποιήματά του, από τον « Ήλιο και Χρόνο» , που τα είχε γράψει στην Ασφάλεια της «Μπουμπουλίνας», τον πρώτο καιρό της χούντας. Εκεί που ανταμώνουν ο Κάλβος με τον Θεοδωράκη, παρότι οι εποχές διαφέρουν και οι συνθήκες δεν είναι ίδιες, είναι το υψηλό αίσθημα της ελευθερίας που διαπερνά και τους δύο.  ΄Ενιωσα, ότι τα δύο αυτά διαχρονικά μεγέθη του ελληνισμού, θα μπορούσαν να συνυπάρξουν σε αυτό το cd  και γι αυτό τους τοποθέτησα μαζί.

Συνεργαστήκατε με αξιόλογους στιχουργούς όπως ο Μάνος Ελευθερίου και ο Μιχάλης Μπουρμπούλης. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτούς τους συνεργάτες σας.

Την άνθιση του ελληνικού τραγουδιού την σήκωσαν στους ώμους τους λιγοστοί άνθρωποι. Ο Ελευθερίου και ο  Μπουρμπούλης συμπεριλαμβάνονται σ΄αυτή τη συντροφιά. Έχουν και οι δύο ανεπτυγμένη την αίσθηση του στίχου που πάει να γίνει τραγούδι.  Αυτό το χάρισμα το διέθετε σε υπέρτατο βαθμό μόνο ο Νίκος Γκάτσος.  Τους αγαπώ και τους δύο, γιατί μου έδωσαν υπέροχους στίχους και γιατί είναι και φίλοι μου.

Εκτός από την Σωτηρία Μπέλλου, τραγούδια σας ερμήνευσαν ο Νίκος Ξυλούρης, η Πρωτοψάλτη, η Βενετσάνου, ο Δημητράτος, ο Μητσιάς, ο Καλογιάννης κ.ά. Οι ερμηνευτές ήταν πάντα δική σας επιλογή ή ήταν προτάσεις των εκάστοτε εταιριών που συνεργαζόσασταν;

Δεν επέτρεπα σε κανέναν, ούτε σε παραγωγό, ούτε σε δισκογραφική εταιρία,  να έχουν λόγο στην επιλογή των ερμηνευτών μου. Αυτό υπήρξε σημείο αδιαπραγμάτευτο για εμένα. Τρανταχτό παράδειγμα η συμμετοχή της Μπέλλου στα «Λαϊκά Προάστια», σε αντίθεση με την γνώμη του Αλέκου Πατσιφά, ο οποίος προτιμούσε άλλη επιλογή ερμηνευτή.

Το 2006 κυκλοφορήσατε το 1ο σας βιβλίο «Αφήγηση των Ήχων» κι ακολούθησαν κι άλλα δύο «Αντι-ηχήσεις» (2008) και «Το Αίνιγμα μιας Γενιάς – Μεταπλάσεις» φέτος. Μιλήστε μας γι’ αυτή σας την συγγραφική πλευρά.

Ακούστε. Δεν φιλοδοξώ να γίνω συγγραφέας. Συνθέτης είμαι.  Γράφω, γιατί θέλω να εκφραστώ με αυτόν τον τρόπο και να αναδείξω θέματα που με προβληματίζουν, είτε αναφέρομαι σε θεωρητικές απόψεις μου περί τέχνης, είτε δίνοντας την δική μου εξήγηση πάνω σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα που βαραίνουν τον τόπο. Από την άλλη, προσέχω πολύ ο έντυπος λόγος μου να είναι φροντισμένος και κατανοητός. Το «Αίνιγμα μιας Γενιάς – Μεταπλάσεις», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αργοναύτες και το διακινεί ο Ιανός, περιέχει όλο το απόσταγμα των αντιλήψεών μου, για  τα θέματα που με καίνε:  την αισθητική, την ελληνικότητα, τον πολιτισμό, την μουσική, το τραγούδι κλπ.

Εδώ και μια δεκαετία δεν είστε δισκογραφικά ενεργός. Σήμερα, πώς βλέπετε τη δισκογραφία; Προς τα πού οδεύουν τα πράγματα;

Ένας καλλιτέχνης – στην περίπτωσή μας ένας συνθέτης -αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες, για να μπορέσει το έργο και τα τραγούδια του να βρουν τον στόχο τους.  Μην ξεχνάτε πως έχει ανατραπεί εντελώς η σχέση μας με τους φυσικούς μας συμμάχους.  Δεν υπάρχουν δισκογραφικές εταιρείες, δεν υπάρχουν παραγωγοί, δεν υπάρχουν καταστήματα δίσκων.  Εάν θέλεις να προχωρήσεις την μουσική σου, δεν βρίσκεις συμφωνική ορχήστρα, χορωδία, αίθουσα.  Έκλεισαν και την ΕΡΤ.  Τι βαρβαρότητα… Ελπίζω να μην καταργήσουν τα Μουσικά της Σύνολα, γιατί αυτό θα αποτελούσε μία μεγάλη πολιτιστική καταστροφή. Τελικά θα απομείνουν στην  Ελλάδα μόνο δύο συμφωνικές ορχήστρες η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και αυτή της Θεσσαλονίκης. Την Ορχήστρα των Χρωμάτων πρόλαβε και την διέλυσε ο Γερουλάνος. Τι να πρωτοπαίξουν αυτές οι δύο, το κλασσικό τους ρεπερτόριο ή τους έλληνες συνθέτες; Δεν είναι ντροπή αυτό; Πού είναι η Ευρώπη του Πολιτισμού; Η συγκυρία λοιπόν δεν είναι ευχάριστη, ούτε να γράψεις μουσική, ούτε να μιλήσεις. Βέβαια δοκιμάζεται στις μέρες μας το θάρρος, η τόλμη και η ελευθερία κάθε καλού καλλιτέχνη, ώστε να πάρει θέση γι αυτά τα τραγικά που συμβαίνουν στην πατρίδα μας. Το Δοκίμιό μου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, «Το Αίνιγμα μιας Γενιάς» -μαζί με τις θεωρητικές μου απόψεις «περί πολιτισμού» - είναι εμποτισμένο από αυτή την αγωνία.

Σε λίγες μέρες θα παρουσιάσετε  έργα σας στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου. Μετά από αυτές τις εμφανίσεις ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας και δισκογραφικά αλλά και σε επίπεδο ζωντανών εμφανίσεων.

-   Θα ξαναεπιστρέψω στην σιωπή μου. Οι εμφανίσεις μου τα τελευταία χρόνια δεν είναι συχνές, θα τις έλεγα περισσότερο επιλεκτικές.




«Μια διαδρομή από τα Γράμματα στο Μακρυγιάννη
στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου»

Στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου

Ερμηνεύουν:
Τάσης Χριστογιαννόπουλος
Θεοδώρα Μπάκα
Φιλική συμμετοχή:
Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή

Παρασκευή – Σάββατο
26 και 27 Ιουλίου 2013
Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
Παλιά Επίδαυρος - Αργολίδα
Τηλ. 2753 0 22026 & 22096

Περισσότερες πληροφορίες  
Τηλ. 210 9282900        
                        
Αγορά (ή προπώληση) εισιτηρίων:
Πανεπιστημίου 39, Τηλ. 210 3272000
Βιβλιοπωλεία Public & Παπασωτηρίου.

www.greekfestival.gr

 * Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο του συνθέτη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ : «Η Τέχνη από μόνη της δεν ανατρέπει καταστάσεις»


Συνέντευξη στον : Σάκη Ιντζεβίδη


Σήμερα δεν θέλω να μακρηγορήσω λέγοντας πολλά για το ποιος είναι ο Γιώργος Σταυρακάκης, θα αρκεστώ να πω ότι εκτός από τραγουδοποιός και ποιητής, με αξιόλογο έργο, μέχρι σήμερα, την τελευταία εικοσαετία, είναι ένας άνθρωπος διαβασμένος, που ξέρει να λέει τα πράγματα με το όνομα τους, έξω από τα δόντια. Αλήθειες από αυτές που πρέπει να ακούγονται, μπας και ξυπνήσουμε. Με αφορμή λοιπόν την έκτη προσωπική του δισκογραφική δουλειά συναντηθήκαμε και κουβεντιάσαμε.

Αισίως κυκλοφόρησες την έκτη προσωπική σου δισκογραφική δουλειά με τίτλο «Unplugged». Ποια είναι τα στοιχεία που κυριαρχούν σε αυτή;

Γ. Σταυρακάκης: Προσπάθησα, και νομίζω σ’ αυτό το σημείο τα κατάφερα, να βγάλω προς τα έξω κάποιες σκέψεις και κάποιες εικόνες χωρίς κραυγές, αλλά με νηφαλιότητα. Γι’ αυτό και ο τίτλος δεν παραπέμπει στο μουσικό μέρος, αλλά το «έξω απ’ την πρίζα» ή εν πάση περιπτώσει το «χωρίς ηλεκτρισμό» αφορά σ’ αυτήν ακριβώς τη διάθεση. Να ψιθυρίσω με στοχασμό όλα εκείνα που ίσως θέλαμε να κραυγάσουμε. Αυτό νομίζω είναι και το κυρίαρχο στοιχείο αυτής της δουλειάς.

Πόσο σημαντική υπήρξε η συμβολή του Ελβετού τραγουδοποιού Marco Zappa;

Γ. Σταυρακάκης: Ο Zappa είναι ο μόνιμος παραγωγός μου τα τελευταία χρόνια. Από το 2006 και μετά όλες οι παραγωγές μου γίνονται στο εξωτερικό και θα έλεγα κάτω από εξαιρετικές συνθήκες. Έχουμε μία πολύ καλή σχέση και μία χημεία που μας επιτρέπει να συνεργαζόμαστε άψογα, χωρίς η γλώσσα ή η διαφορετική κουλτούρα να στέκεται εμπόδιο σ’ αυτές τις δημιουργικές συναντήσεις. Άλλωστε ο Zappa συν τοις άλλοις είναι και ένας εξαίρετος μουσικός και ενορχηστρωτής και του έχω απόλυτη εμπιστοσύνη, ακόμα και αν χρειαστεί κάποια στιγμή να δουλέψει πάνω στο υλικό μου χωρίς την παρουσία μου. Καταλαβαίνεις λοιπόν πόσο σημαντική ήταν και είναι η συμβολή του στις δουλειές μου. Βέβαια το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι αυτή καθαυτή η παραγωγή, αφού όπως γνωρίζεις είναι πια πάρα πολύ δύσκολο να βρεις παραγωγούς στη χώρα μας ή και εταιρείες που θα χρηματοδοτήσουν τέτοιου είδους παραγωγές.

Στο εξωτερικό έχεις ταξιδέψει για τη δουλειά σου αρκετές φορές, θα έμενες όμως μόνιμα;

Γ. Σταυρακάκης: Έχω μείνει στο παρελθόν για μεγάλο χρονικό διάστημα έξω, πάνω από δύο χρόνια. Κάποια στιγμή τα μάζεψα και γύρισα πίσω. Δεν μπορούσα να φανταστώ με τίποτα ότι θα περνούσα εκεί την υπόλοιπη ζωή μου. Τώρα, όσο περνούν τα χρόνια, σκέφτομαι ότι δεν θα με πείραζε. Άλλωστε, έτσι όπως είναι τα πράγματα και στις δουλειές αλλά και στις σχέσεις των ανθρώπων, τι εδώ, τι εκεί. Απ’ ό,τι γνωρίζω και μαθαίνω, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες μπορείς ακόμα να ζεις αξιοπρεπώς και να κάνεις απρόσκοπτα τη δουλειά σου. Έχω την αίσθηση, τουλάχιστον στο χώρο της δημιουργίας, ότι το περιβάλλον στην Ευρώπη δεν έχει καμία σχέση με αυτό της Ελλάδας. Οι άνθρωποι εκτιμούν και σέβονται τους δημιουργούς. Κι αυτό το γνωρίζω από πρώτο χέρι, γιατί όπως σωστά σημείωσες, δίνω αρκετές συναυλίες έξω και έχω συνεργασίες με άλλους καλλιτέχνες, ανανεώνοντας τις μπαταρίες μου αλλά και αποκτώντας χρήσιμες εμπειρίες στο επίπεδο της δισκογραφίας αλλά και των συνεργασιών.

Τα τραγούδια σου έχουν έναν τρόπο να διαμαρτύρονται ψιθυριστά προκαλώντας ηχηρές εντάσεις σε όσους τα ακούν. Είναι η καθημερινότητα ο μπούσουλας της έμπνευσής σου ή κάτι άλλο;

Γ. Σταυρακάκης: Όταν πριν από χρόνια άρχισα να γράφω τα πρώτα μου τραγούδια, δεν σου κρύβω ότι είχα μια αγωνία να προλάβω να πω όλα αυτά που είχα στο μυαλό μου, τακτοποιημένα αλλά και θολά, αλλά πολύ σύντομα κατάλαβα ότι το τραγούδι δεν μπορεί να είναι χοάνη όλων αυτών των ερωτημάτων, αλλά και των εικόνων που στριφογύριζαν στο μυαλό μου. Επίσης, ως παιδί της μεταπολίτευσης, έζησα έντονα το πολιτικό και κραυγαλέο τραγούδι που γέμιζε τα στάδια, τους χώρους συναυλιών και ήταν φυσιολογικό να κυριαρχεί ως ρεπερτόριο στις μαθητικές μπάντες. Από τότε υποψιαζόμουν ότι όλη αυτή η ιστορία, όχι μόνο δεν σε βοηθούσε στο να εκφραστείς απ’ τα βάθη της ψυχής σου, αλλά έβγαζε μια οργή που δεν σε άφηνε ελεύθερο και γαλήνιο να ακούσεις αυτό που πραγματικά συνέβαινε μέσα σου. Κατάλαβα λοιπόν στην πορεία ότι τα πιο σημαντικά πράγματα μπορούν να ειπωθούν χωρίς κραυγές και συνθήματα. Έτσι κι έγινε. Ξεκίνησα να γράφω και σχεδόν να ψιθυρίζω αυτό που κατά καιρούς ήθελα να πω, γνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι ένας έντιμος ακροατής θα λειτουργήσει κάποιες στιγμές όπως ο βαρήκοος, τεντώνοντας λίγο περισσότερο τ’ αυτιά του στην πλευρά του συνομιλητή του. Θα μου πεις, γιατί αυτό; Ε, έτσι. Ίσως γιατί στο βάθος θέλω όλη αυτή η συνομιλία να γίνεται στην ατμόσφαιρα του δωματίου που γράφτηκαν τα τραγούδια και όχι στη λογική φωνάζω για να ακούγομαι. Για να έρθω όμως και στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου, νομίζω ότι από την καθημερινότητα πηγάζουν τα πάντα, γιατί αυτό που λέμε καθημερινό, εμπεριέχει και το καινούργιο και το απρόοπτο.

Σε μια Ελλάδα που κατρακυλάει συνεχώς, υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως τροχοπέδη;

Γ. Σταυρακάκης: Αυτό που μας συμβαίνει, σε καμία περίπτωση δεν είναι μονοδιάστατο. Δεν ξυπνήσαμε ένα πρωί χρεωκοπημένοι και υπόδουλοι στους δανειστές μας. Ήταν μια ιστορία που δούλευε δεκαετίες. Περάσαμε από σκλαβιές, πολέμους, εμφυλίους, χούντες, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται ως λαός έχουμε μνήμη χρυσόψαρου. Εκχωρήσαμε τις ζωές μας και το μέλλον των παιδιών μας σε μια χούφτα αλήτες και τυχοδιώκτες. Ως κοινωνία δεν κάναμε καμία παρέμβαση προκειμένου να διεκδικήσουμε, να διαμαρτυρηθούμε, να αλλάξουμε πράγματα και καταστάσεις. Πρέπει να είσαι πολύ μαλάκας για να νομίζεις ότι ο κόσμος αρχίζει και τελειώνει με το δικό σου πέρασμα από αυτή τη ζωή. Ζήσαμε και ζούμε την παρακμή μας και ως άτομα και ως λαός. Και ντρέπομαι τώρα που το σκέφτομαι, γιατί ο μεγάλος ένοχος σ’ αυτό το έγκλημα είναι η δική μου γενιά. Αφού σηκώσαμε λάβαρα, εκφωνήσαμε πύρινους λόγους και στρατευτήκαμε στο όνειρο για τη μεγάλη αλλαγή, στην πορεία υπουργοποιηθήκαμε, κλέψαμε, καταστείλαμε τις όποιες φωνές θέλησαν να διαμαρτυρηθούν και βουτήξαμε στα σκατά προκειμένου να περάσουμε εμείς καλά, αδιαφορώντας για τις γενιές που έρχονταν. Τώρα ψάχνουμε λύσεις στα χίλια μύρια προβλήματά μας, αλλά το τραγικό είναι ότι αφήνουμε τους ίδιους ανθρώπους να τα διαχειριστούν. Τι να πω, εάν δεν είμαστε ένας λαός λοβοτομημένος, τότε σίγουρα χρειαζόμαστε ομαδική ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία. Με ρωτάς αν η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Τι να σου πω κι εγώ. Αν παραδεχτούμε ότι το πρόβλημα για το ότι φτάσαμε μέχρις εδώ είναι οικονομικό και αν νομίζουμε ότι η λύση βρίσκεται στα νούμερα και στα ισοζύγια, τότε μπορώ και ’γω να σου απαντήσω, με πλήρη βεβαιότητα, ότι όχι, δεν υπάρχει φρένο σ’ αυτή την κατρακύλα.

Πιστεύεις ότι η κρίση θα βοηθήσει να βγει κάτι καλό ή τελικά τα πράγματα είναι μη αναστρέψιμα;

Γ. Σταυρακάκης: Όπως σου είπα και πριν, η κρίση δεν είναι μονοδιάστατη, ή καλύτερα, είναι κρίση αξιών και μόνο αξιών. Όλα τ’ άλλα είναι το άλλοθι ανθρώπων και συστημάτων προκειμένου να μας πείσουν ότι αυτό που μας λείπει είναι ένα υγιές τραπεζικό σύστημα και μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. Αυτό είναι και η τραγωδία μας. Το γεγονός ότι μόνοι μας μετατρέπουμε τη ζωή μας και τις ψυχές μας σε αριθμούς. Ε, μπροστά σ’ αυτή την αποδοχή, μπορώ να σου πω με βεβαιότητα ότι η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη. Πρέπει να στρέψουμε τη σκέψη μας και το βλέμμα μας αλλού. Εκεί που κρύβεται η πραγματική ζωή. Κι αυτό χρειάζεται κόπο και γνώση.

Ασπάζεσαι την άποψη ότι δεν υπάρχουν πλέον οι μεγάλες προσωπικότητες των Τεχνών που μπορούν να κάνουν τη διαφορά, δηλαδή να μπουν μπροστάρηδες σε μια ανατροπή των όσων ζούμε, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν;

Γ. Σταυρακάκης: Η Τέχνη από μόνη της δεν ανατρέπει καταστάσεις. Πόσο μάλλον οι άνθρωποι που την εκπροσωπούν. Ο ρόλος της Τέχνης είναι σημαντικός στη ζωή μας στο βαθμό που ανοίγει τους ορίζοντές μας και μας βάζει σε μια πορεία αναζήτησης και απόλυτης ελευθερίας. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργεί σε βάθος χρόνου, για να μας φτάσει κάποτε σε άλλες, ανθρώπινες και ιδανικές κοινωνίες. Ο ρόλος των δημιουργών εξαντλείται σε μεγάλο βαθμό στο να μας προτείνει και να μας ανοίξει πόρτες σ’ αυτή την κατεύθυνση. Δεν πιστεύω ότι δεν υπάρχουν μεγάλες προσωπικότητες, άλλωστε αυτό δεν μπορούμε να το αξιολογήσουμε σ’ ένα βραχύ χρονικό διάστημα. Χρειάζεται χρόνος για να αποτιμηθεί το έργο των δημιουργών τού σήμερα και σε τελική ανάλυση, είναι πολύ δύσκολο να αποδεχτείς οτιδήποτε προωθημένο αφού εξ ορισμού σε έχει ήδη ξεπεράσει. Τώρα όσον αφορά στο ποιος θα ηγηθεί μιας κοινωνικής ανατροπής, εδώ δεν υπάρχουν ούτε ηγέτες ούτε ουραγοί. Χρειάζεται συλλογική συνείδηση, συλλογική ευθύνη και μαζικός αγώνας σε όλα τα επίπεδα. Αλλά να προσθέσω εδώ και κάτι άλλο. Έχω την αίσθηση ότι μια μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας αρνείται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αναλάβει τις ευθύνες της και με περίσσιο θράσος επαναλαμβάνει το γνωστό μότο: «πού είναι οι πνευματικοί άνθρωποι αυτής της χώρας;». Ε, ας ανοίξουν κανένα βιβλίο να τους βρουν και άμα τους βρουν, τότε σίγουρα θα λύσουν και την απορία τους. Αλλιώς θα φτάσουμε και θα ξεπεράσουμε τη ρήση του Σανταγιάμα ότι «στην Ελλάδα μιλούν οι σοφοί και αποφασίζουν οι ηλίθιοι».

Εκτός από τραγουδοποιός είσαι και ποιητής, μάλιστα έχεις εκδώσει αρκετές ποιητικές συλλογές. Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο με αφορμή τα όσα βλέπεις τα τελευταία χρόνια;

Γ. Σταυρακάκης: Ξέρεις, πάντα γράφω και όχι με την έννοια του ετοιμάζω κάτι για έκδοση, αλλά επειδή υπάρχει και αυτή η ανάγκη, να εκφραστώ και με αυτόν τον τρόπο. Κατά καιρούς εκδίδω κάποια πράγματα, θα έλεγα σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα. Αν δεν υπήρχε το τραγούδι ίσως να έγραφα πιο συχνά. Έχω όμως την πολυτέλεια να αφήνω κάποια πράγματα γι’ αργότερα ή για ποτέ, αφού έχω τη δυνατότητα να διοχετεύομαι αυτόματα σε κάτι άλλο που είναι για μένα το ίδιο σημαντικό και δημιουργικό.

Δισκογραφικά πλέον χρειάζονται πολλές κινήσεις για να κυκλοφορήσει μια καινούργια δουλειά, εσύ επέλεξες να έχεις τη βοήθεια του «Μετρονόμου». Είναι καταλυτική η συμβολή του;

Γ. Σταυρακάκης: Με τον «Μετρονόμο» υπάρχει μια άριστη συνεργασία τα τελευταία χρόνια, αφού πέρα από τη δισκογραφία μου έχει εκδώσει και το τελευταίο μου βιβλίο «Επέκεινα των Ασμάτων». Είναι μια φιλόξενη στέγη και δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που λέμε δισκογραφικές, μάνατζερς, μίτινγκ και άλλες μαλακίες που μας έφτασαν μέχρι εδώ. Τώρα τα πήραμε όλα επάνω μας ή σχεδόν όλα. Νομίζω ότι τα πράγματα δυσκολεύουν, αλλά ταυτόχρονα γίνονται πιο ουσιώδη και ελκυστικά.

Έχεις προγραμματίσει κάποιες ζωντανές εμφανίσεις για να παρουσιάσεις τη νέα σου δουλειά «Unplugged»;

Γ. Σταυρακάκης: Δεν εμφανίζομαι συχνά. Κάνω λίγες ζωντανές εμφανίσεις, και να σου πω την αμαρτία μου, δεν μου παρουσιάζεται συχνά αυτή η ανάγκη. Θα μου πεις, πώς βιοπορίζεσαι. Έχω μάθει να ζω με λίγα. Δεν είμαι διασκεδαστής. Όταν έχω κάτι να πω θα βγω και θα το πω. Αυτό και τίποτ’ άλλο. Είναι φυσικό όταν κυκλοφορεί κάποια δουλειά να βγεις και να την παρουσιάσεις. Ε, αυτό το κάνω. Γίνονται κάποιες εμφανίσεις μέχρι να ικανοποιηθεί το όποιο ακροατήριο σε ακολουθεί. Το παραπάνω δεν είναι φυσιολογικό, είναι αρρωστημένη κατάσταση. Δεν πρέπει να είναι το τραγούδι και η μουσική αυτή που θα μας λύνει τα οικονομικά μας προβλήματα και θα ικανοποιεί τις όποιες φιλοδοξίες μας. Ας πρόσεχα λοιπόν!


Θέλω να σε ευχαριστήσω και να σου ευχηθώ καλή επιτυχία.

Γ. Σταυρακάκης: Κι εγώ σ’ ευχαριστώ πολύ.

Δώρα Πρωτόπαπα: «Στην Ελλάδα όποιος  δημιουργεί πολιτισμό, δεν πληρώνεται, μόνον πληρώνει»

Συνέντευξη στον : Σάκης Ιντζεβίδης

Με την Δώρα Πρωτόπαπα γνωρίζομαι για περισσότερα από τέσσερα χρόνια. Αξιόλογη συγγραφέας, στιχουργός, και πολύ αξιαγάπητη ως χαρακτήρας. Ισχυρή προσωπικότητα, που δεν διστάζει να λέει αυτά που πιστεύει, σε σημείο να παρεξηγηθεί από όσους δεν την καταλαβαίνουν. Ο «Πλανήτης Ελλάς» είναι το σημείο αναφοράς στην σημερινή συζήτηση μας, χωρίς βέβαια να λείπουν και άλλες γενικότερες αναφορές…

Καλησπέρα Δώρα. Είναι γεγονός η κυκλοφορία των πρώτων πέντε τραγουδιών από την μουσική δουλειά «Πλανήτης Ελλάς», η οποία είναι έτοιμη εδώ και δύο χρόνια. Τι σημαίνει για σένα ο «Πλανήτης Ελλάς»; Πως πρωτοξεκίνησε ως ιδέα;
 
Δώρα Πρωτόπαπα: Καλησπέρα Σάκη, καλησπέρα Ορφέα, καλησπέρα ή καλημέρα σε όλους τους φίλους αναγνώστες. Σαν «πνευματική μητέρα»  του «Πλανήτη Ελλάς», θα σου πω πως γεννήθηκε πριν πολύ καιρό... πριν οκτώ χρόνια. Κάποιοι αμετανόητοι εραστές της ποίησης, του στίχου, της μουσικής, αποφασίσαμε να κινηθούμε κάπως διαφορετικά  για να φτιάξουμε τα τραγούδια μας. Διασχίσαμε το ποτάμι  και περάσαμε στην άλλη όχθη του. Έτσι, απευθυνθήκαμε στη συναισθηματική νοημοσύνη των ανθρώπων και των ενηλίκων, αλλά κυρίως των παιδιών, των εφήβων. Πήραμε το ανθολόγιο της έκτης δημοτικού και είδαμε τα θέματα  τα οποία μελετούσαν τα παιδιά μας στο σχολείο. Αυτά, που με τα νοήματά τους, θα διέπλαθαν τον χαρακτήρα των νέων μας,  μέσω του οποίου οι άνθρωποι εκφράζονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους.  Δεν ήταν εύκολο. Μιλήσαμε με δασκάλους, ψυχολόγους, γονείς  κι έτσι κάναμε στίχο και τραγούδι με εξειδικευμένα θέματα θα έλεγα,  για τους χωρισμένους γονείς, για τα παιδιά που αναγκάζονται να πολεμούν, για την απεξάρτηση από τις ουσίες, για τον πολιτισμό μας, για τις χαμένες πατρίδες μας, για την αξία της αληθινής αγάπης, για τους παρα-ολυμπιακούς αγώνες, για την καταστροφή της γης και πολλά άλλα. Κάπως έτσι ξεκινήσαμε πολλοί ονειροπόλοι απ' όλη την Ελλάδα αλλά και Έλληνες από το εξωτερικό που ήρθαν στην Αθήνα να συμμετάσχουν σε αυτήν την τεράστια προσπάθεια των εξήντα τραγουδιών.

Θεωρείς ότι λόγω συγκυριών αδικήθηκε ο «Πλανήτης Ελλάς», αφού έπεσε σε δύσκολες εποχές, με αποτέλεσμα να μην κυκλοφορήσει ολόκληρο το έργο.

Δώρα Πρωτόπαπα: Κοίτα, στην Ελλάδα όποιος  δημιουργεί πολιτισμό, δεν πληρώνεται, μόνον πληρώνει.  Δεν είχαμε να πληρώσουμε για όλα, δεν μπορέσαμε να τα κυκλοφορήσουμε όλα. Τα είχαμε καταθέσει πριν χρόνια  στο υπουργείο πολιτισμού, πριν την κρίση, αλλά το «Μεν πνεύμα του υπουργείου πρόθυμο… η δε σαρξ ασθενής». Από τότε μας είπαν, πως δεν είχαν ούτε ευρο.  «Εκπληκτική δουλειά» - μας είπαν – «αλλά  το ταμείον είναι μείον, θα το βγάλουμε την επόμενη χρονιά».  Την επόμενη χρονιά ήρθε το μνημόνιο.

Υπογράφεις τους στίχους στα τραγούδια που κυκλοφορούν και ο Γιώργος Ασιθιανάκης γράφει την μουσική, υπάρχει όμως ένα πλήθος καλλιτεχνών που συμμετείχαν και βοήθησαν στο συνολικό έργο. Θα ήθελα να μου αναφέρεις ονόματα και να μου πεις πόσο σημαντική ήταν η προσφορά τους.
 
Δώρα Πρωτόπαπα: Τεράστια, ογκόλιθος για την Ελληνική μουσική, για την ποιότητα, για την παράδοση, για τον πολιτισμό και οι στιχουργοί και οι συνθέτες και οι ερμηνευτές . Άνθρωποι με ψυχή  που ήρθαν από παντού με δικά τους έξοδα για να βοηθήσουν να ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια. Ενδεικτικά θα σου αναφέρω  από ερμηνευτές, τον Ηλία Κλωναρίδη, την Μαντώ, τον Αλέξανδρο Χατζή, την Κατερίνα Τσιρίδου, τη Σοφία Τσέρου, τον Νίκο Ανδρουλάκη, την Αλεξάνδρα Κλάδη, τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη, το Θοδωρή Τσάγκαρη, το Γιάννη Σιδέρη, την Καίτη Μακρή, το Νεκτάριο Χατζηδάκη, τον Γιώργο Δασκαλάκη... και πολλούς άλλους κι ας με συγχωρέσουν που δεν τους αναφέρω... κανέναν δεν ξεχνώ και όλους τους ευχαριστώ από την καρδιά μου. Ήταν σπουδαίο αυτό που έκαναν, γιατί εκτός από σπουδαίοι καλλιτέχνες και δημιουργοί, είναι και σπουδαίοι άνθρωποι.  Η αφετηρία κάθε  πολιτισμού, βρίσκεται στην   ποιότητα των ανθρώπων.
 
Ως στιχουργός και συγγραφέας με ιδιαίτερη ευαισθησία, πως νιώθεις σε μια Ελλάδα που καταρρέει από την κρίση; Είσαι αισιόδοξη ότι θα βρεθούν λύσεις και θα ορθοποδήσουμε ως λαός;

Δώρα Πρωτόπαπα: Ο οικονομικός πόλεμος δεν είναι ένας πόλεμος που οι λαοί έχουν μάθει να πολεμούν. Δεν ξέρουν πώς να νικήσουν... κι όταν κάποιος τους υποδεικνύει μια σοβαρή στρατηγική οικονομικού πολέμου, εκείνοι την αρνούνται. Ζώνονται με το μπαρούτι και τα καριοφίλια... και ορμάνε στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή. Ο κόσμος άλλαξε, δεν είναι πια ο ίδιος. Στην πατρίδα του Ομήρου, του Ιπποκράτη, του Περικλή, του Αριστοτέλη, του Λεωνίδα και τόσων άλλων, δεν πιστεύω πως η οικονομική κρίση είναι η  μόνη κρίση  που θα πρέπει να ξεπεραστεί. Όταν ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη εξουδετέρωσε τους μνηστήρες. Ένας από αυτούς ήταν ο Αντίνοος. Η λέξη ερμηνεύεται σαφέστατα, Αντί- νόησις. Αυτό είναι το όπλο που χρησιμοποιείται για να αποπροσανατολίζει τον ανθρώπινο νου, να τον κατευθύνει. Φτάσαμε ως εδώ, επειδή η επιφάνεια που μας «σέρβιραν» οι μνηστήρες, ήταν πολύ αστραφτερή και μαγνήτιζε το βλέμμα μας.  Μας αποπροσανατόλισε από το στόχο, αλλά επειδή «Ουδέν κακόν αμιγές καλού»... αυτή η οικονομική κρίση, ας μας βοηθήσει να ξαναφέρουμε πίσω τον Έλληνα που διώξαμε, την σοφία που χαρίσαμε, την ανδρεία που ξεχάσαμε.

Πως  σχολιάζεις τα όσα συνέβησαν με την Ε.Ρ.Τ. Είναι ένα ακόμη δείγμα της κατρακύλας;

Δώρα Πρωτόπαπα: Ένα πολιτικό παιχνίδι αγκάθι για τη  Δημοκρατία. Δεν νομίζω όμως, πως περιμέναμε αυτό το συγκεκριμένο γεγονός, για να  διαπιστώσουμε την αυθαιρεσία και το «άρπα κόλλα» των εκάστοτε κυβερνώντων. Οι ενάμισι εκατομμύριο άνεργοι Έλληνες, είναι αποτέλεσμα  αυτής της πολιτικής.   Ένας ικανός κυβερνήτης, θα μπορούσε να εξυγιάνει το «ασθενές μέρος»... των «κρατικοδίαιτων ημετέρων»... και να κρατήσει τους ανθρώπους που ίδρωναν στις θέσεις τους, για να συνεχίσουν να παράγουν πολιτισμό.  

Σκέφτηκες να φύγεις στο εξωτερικό προκειμένου να βρεις καλύτερες συνθήκες για να εργαστείς;
 
Δώρα Πρωτόπαπα: Αυτή η ερώτηση δεν θα σταματήσει ποτέ να με πληγώνει.  Μέχρι και πριν ένα χρόνο αρνιόμουνα πεισματικά να φύγω, κι ακόμη μέσα μου δεν το θέλω. Το δόγμα μου όμως είναι, πως ο κόσμος,  αυτό που χρειάζεται, είναι η ανθρώπινη δικαιοσύνη, η αξιοκρατία, κι εδώ αυτές οι αξίες είναι δυσεύρετες.  Εδώ, μόνον το χρήμα  και οι γκλάμουρ απολαμβάνουν τον σεβασμό και την εκτίμηση. Αν έχεις χρήμα, προωθείσαι, αλλιώς... δεν εξαργυρώνεσαι. Είσαι χαμένος... κι ότι αγαπάς το σκοτώνεις. Σαφώς υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις και το τονίζω. Αυτές με κρατούσαν εδώ κι αυτές θα ευγνωμονεί  πάντα η ψυχή μου.

Με ποια λέξη θα χαρακτήριζες όσα βλέπεις και ζεις καθημερινά στην Ελλάδα;

Δώρα Πρωτόπαπα: Για κάποιους, με τη λέξη ΤΡΑΓΩΔΙΑ, και για  κάποιους άλλους με τη λέξη ΝΕΜΕΣΙΣ.

Υπάρχει περίπτωση στο μέλλον να δούμε να κυκλοφορούν όλα τα τραγούδια του άλμπουμ σε φυσική μορφή cd; Τώρα πού είναι διαθέσιμα τα πρώτα πέντε τραγούδια για όσους ενδιαφέρονται να τα ακούσουν ή να τα αγοράσουν;

Δώρα Πρωτόπαπα: Ο τρόπος της παγκόσμιας αγοράς έχει αλλάξει. Το να πηγαίνει κάποιος να αγοράζει ένα cd σε δισκοπωλείο είναι σχεδόν μια ρομαντική ανάμνηση. Όσο για τη μεγάλη χαρά να κυκλοφορήσουν όλα τα τραγούδια, επί του παρόντος το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να το ευχηθώ. Τα τραγούδια οι φίλοι μπορούν να τα ακούσουν.

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=ciIWJ2ktZNY}

  Κόρη μου και κοπέλι μου

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=lzpIfpa8NoU}

    Μια φορά κι έναν καιρό

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=bKJv3kEXmrQ}

  Η Τραγουδιά

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=VzR_oScOsLA }

  Θεία Κοινωνία

{denvideo http://www.youtube.com/watch?v=E-Jfa3-DMuw}

   Τα' αστέρια πεθαίνουν από αγάπη

 Διατίθενται στο https://itunes.apple.com/gr/album/planitis-hellas-vol.-1-ep/id624575649

Θέλω να σε ευχαριστήσω για την κουβέντα που είχαμε και να ευχηθώ καλή επιτυχία.

Δώρα Πρωτόπαπα: Εγώ σε ευχαριστώ Σάκη και σένα και το περιοδικό, επειδή είσαστε από εκείνες τις λίγες, πλην όμως φωτεινές εξαιρέσεις, που πάντα θα θυμάμαι με εκτίμηση και ευγνωμοσύνη. 

«Έφυγε» κι ο Νίκος Μαμαγκάκης…

Γράφει ο : Κώστας Πατσαλής

Στις 24 Ιουλίου 2013 «έφυγε» από κοντά μας κι ο σημαντικός συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης. Ένας – ένας οι ταλαντούχοι άνθρωποι αυτού του τόπου μας αποχαιρετούν… Κι η Ελλάδα μένει ακόμα πιο φτωχή.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση στην ελληνική μουσική... Έγραψε με την ίδια ευκολία τραγούδια για τον λεγόμενο «εμπορικό» κινηματογράφο, που αγαπήθηκαν πολύ από τον κόσμο αλλά και τραγούδια, που θα τα λέγαμε «δύσκολα» για το ευρύ κοινό. Είχε τη λεβεντιά να μην αποποιηθεί καμιά από τις δυο «συνιστώσες» του. Πορεύτηκε, μουσικά, με απόλυτη σοβαρότητα – κι όχι σοβαροφάνεια - χωρίς  ποτέ να «πουλήσει» με αρπαχτές τις εμπορικές του επιτυχίες αλλά ούτε και τις  άλλες του, διαφορετικές δουλειές.

Ο Μαμαγκάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 3 Μαρτίου 1929. Ξεκίνησε τις σπουδές του από το Ωδείο Αθηνών και μετά από το 1957 μαθήτευσε στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Μονάχου δίπλα στους Καρλ Ορφ και Γκέντσμερ.  Στην ελληνική δισκογραφία μπήκε το 1964, με το άλμπουμ «Ερωτόκριτος», με συντελεστές τους Μάνο Κατράκη,  Βέρα Ζαβιτσιάνου και  Κώστα Καρρά, πάνω σε ποίηση Β. Κορνάρου.  Εκείνη τη χρονιά (1964) γράφει μουσική για ταινία - για πρώτη φορά. Πρόκειται για την ταινία «Μονεμβασιά» (γνωστή και ως  «Η ζωή μου σου ανήκει») σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιώργου Σαρρή.  Το 1966 γράφει μια υπέροχη μουσική για την ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου «Εκδρομή» και την κυκλοφορεί σε δίσκο με σολίστ τον Γεράσιμο Μηλιαρέση και τη συμμετοχή της ανερχόμενης – τότε - Πόπης Αστεριάδη. Το 1968 ,όμως, θα συνεργαστεί με τον Ντίνο Δημόπουλο και την Αλίκη Βουγιουκλάκη στη Φίνος Φιλμ στην ταινία «Η αρχόντισσα κι ο αλήτης» και τα τραγούδια του θα αγαπηθούν τόσο, που ακόμα και σήμερα τα τραγουδάει ο κόσμος. Ποιος δεν ξέρει τα τραγούδια «Η αγάπη θέλει δύο», «Στον ήλιο του μεσημεριού», «Αλητάκι μπατηράκι», «Άναψε μέσα μου φωτιά»; Την ίδια χρονιά θα γράψει τη μουσική και για τις ταινίες της Φίνος Φιλμ «Η λεωφόρος του μίσους» και «Μια Ιταλίδα απ΄την Κυψέλη» και θα κάνει μεγάλες επιτυχίες  με την Τζένη Βάνου (Σ’ αγαπώ) και την Πόπη Αστεριάδη (Σκληρό μου αγόρι) αντίστοιχα.  Η επιτυχία συνεχίζεται και την επόμενη χρονιά  με την Βουγιουκλάκη  γράφοντας τις μουσικές στις ταινίες «Η νεράιδα και το παλικάρι» και «Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά» σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου. Όλες οι παραπάνω ταινίες (με την Αλίκη Βουγιουκλάκη) βρίσκονται στις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των πιο εμπορικών ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου. Ακούγοντας τις μουσικές της «Δασκάλας με τα ξανθά μαλλιά» μπορεί κανείς να δει τις επιρροές του Μαμαγκάκη από την παράδοση  και τον συγκερασμό τους με τις σύγχρονες μουσικές τάσεις της εποχής κι όχι μόνο. Ο συνθέτης δεν έπαψε να γράφει μουσική για τον κινηματογράφο και τα επόμενα χρόνια, όπως πχ. στο «Φράγμα» (1982) του Δ. Μακρή, στο «Μπορντέλο» (1985) του Ν. Κούνδουρου, αλλά και σε ταινίες του Ν. Περάκη όπως τις «Ιδού η Μήλος, Ιδού και το Πήδημα» (1979), «Αρπα Colla» (1982), «Λούφα και Παραλλαγή» (1984) κ.ά.

Παράλληλα με τις ταινίες ο Μαμαγκάκης συνεχίζει τη δισκογραφική του πορεία στο δρόμο που ξεκίνησε. Ας θυμηθούμε κάποιους σταθμούς. Το 1970 κυκλοφορεί ο δίσκος του «Ερωφίλη», πάνω στο έργο του Γ. Χορτάτζη με ερμηνευτές τον Γιάννη Πουλόπουλο, την Αρλέτα, την Καίτη Χωματά και τον Γιάννη Θωμόπουλο. Το 1972 μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο με ερμηνευτές τον Γιάννη Πουλόπουλο και τη Μαρία Δουράκη στον δίσκο «11 τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου». Το 1982 μελοποιεί στίχους του Γιώργου Ιωάννου με ερμηνευτές τον Δημήτρη Ψαριανό, τον Δημήτρη Κοντογιάννη και την ανερχόμενη – τότε - Ελευθερία Αρβανιτάκη στον δίσκο «Κέντρο διερχομένων». Το 1983 μελοποιεί Λόρκα σε απόδοση της Αγ. Δημητρούκα κι ερμηνεύτρια τη Νένα Βενετσάνου, στο δίσκο «Του έρωτα και του πάθους». Το 1984 κυκλοφορεί από τον «Δισκογραφικό Συνεταιρισμό Καλλιτεχνών» την «Οδύσσεια» και μελοποιεί Νίκο Καζαντζάκη. Η «Οδύσσεια» είναι ένα πολύτεχνο έργο για ορχήστρα, χορωδία, μπαλέτο και σολίστ. Το έργο παρουσιάστηκε ζωντανά στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 5/8/1984 αλλά και στο Ηρώδειο στις 7/8/1984. Ο δίσκος είναι δυσεύρετος σήμερα…  Το 1985 από τον «Σείριο» του Μ. Χατζιδάκι κυκλοφορεί ακόμα ένα σημαντικό έργο το «Ερωτόκριτος και Αρετούσα» μια όπερα σε πέντε μέρη. Το 2008 κυκλοφορεί ένα διπλό cd με τίτλο «Τα τραγούδια της παράδεισος»  που αποτελεί τη δική του ματιά στο ρεμπέτικο τραγούδι και τους δημιουργούς του. Τα τελευταία χρόνια εξέδιδε τα έργα του μέσα από την εταιρία του «Ιδαία».  

Η απώλεια του Νίκου Μαμαγκάκη είναι δυσαναπλήρωτη. Τέτοιες προσωπικότητες με ταλέντο, γνώση και υψηλή αισθητική δεν γεννιούνται κάθε μέρα σ΄αυτόν τον τόπο. Το έργο του δεν έχει όλο ακόμα ανακαλυφτεί σε όλο του το εύρος. Ο συνθέτης θα μας ακολουθεί μέσα από την ανακάλυψη των έργων του για πολλά - πολλά ακόμα χρόνια.

*Οι φωτογραφίες είναι από την επίσημη σελίδα του Μαμαγκάκη http://mamangakis.weebly.com

«Έφυγε» ο Νέαρχος Γεωργιάδης
Γράφει ο : Κώστας Πατσαλής

Απεβίωσε πριν λίγες μέρες (1/8/2013),  ο συγγραφέας και ερευνητής του ρεμπέτικου τραγουδιού  Νέαρχος Γεωργιάδης. Η «φυγή» του Γεωργιάδη είναι μεγάλη απώλεια για το χώρο της ελληνικής μουσικής. Υπήρξε μεγάλος και σοβαρός  μελετητής της πορείας και της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού και των εκπροσώπων του.
Ο Νέαρχος Γεωργιάδης γεννήθηκε στη Μόρφου της Κύπρου το 1944. Σπούδασε νομικά και κοινωνικές επιστήμες στο πανεπιστήμιο Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα κινηματογράφου στη σχολή Φωτεινού - Κατράκη. Το 1965 ανακάλυψε το ρεμπέτικο και είχε πρώτη επαφή με τους παραγκωνισμένους τότε πρωταγωνιστές του, ίδρυσε τον ‘’Όμιλο φίλων Λαϊκού Τραγουδιού’’, που ήταν η πρώτη σοβαρή ομάδα έρευνας, συλλογής, μελέτης και προβολής του λαϊκού τραγουδιού.  Από το 1973 ως το 1999 εργάστηκε ως σκηνοθέτης και παραγωγός στο ΡΙΚ, από το 1999 εργαζόταν ως μουσικός παραγωγός στον ραδιοσταθμό ‘’Άστρα’’.
Έλαβε μέρος σε πολλά συνέδρια για το Ελληνικό Τραγούδι και δημοσίευσε δεκάδες άρθρα γύρω από αυτό.
Πλουσιότατο το έργο του και ως συγγραφέας γύρω απ’ το ρεμπέτικο τραγούδι .

Η Σωτηρία Μπέλλου μετά το ρεμπέτικο

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γρηγοριάδης

  Με αφορμή τη συμπλήρωση 16 ετών από το θάνατο μιας εκ των μεγαλύτερων ερμηνευτριών του λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού, της Σωτηρίας Μπέλλου, έκρινα απαραίτητο να φωτίσω, όσο μπορώ, το μη κλασικό της ρεπερτόριο. Ξεκινώντας την καριέρα της το 1948, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80, η σπουδαία τραγουδίστρια δημιούργησε το δικό της ισχυρό ρεπερτόριο, το οποίο ξεκινά από το μεταπολεμικό ρεμπέτικο και καταλήγει σε πιο ελαφρές και «έντεχνες αποχρώσεις».

Φωνή ατσάλινη, αντρική, εξαιρετικά δυνατή αλλά και ξύλινη, αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές του ελληνικού πενταγράμμου.

  Πολλοί είναι αυτοί που ταυτίζουν τη προσωπικότητα της Μπέλλου με το λαϊκορεμπέτικο τραγούδι. Όντως, σε αυτό το πεδίο συνέδεσε τη φωνή της με σπουδαία τραγούδια του Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου, του Καλδάρα, του Μητσάκη.

Ωστόσο, σημαντικές είναι και οι συμπράξεις της τη δεκαετία του ’70 και του ’80 με χαρισματικούς δημιουργούς. Χαρακτηριστικά τραγούδια αυτής της περιόδου συμπεριλαμβάνονται σε έναν από τους δίσκους της συλλογής του περιοδικού «Δίφωνο» με τίτλο «Η Σωτηρία Μπέλλου μετά το ρεμπέτικο», στον οποίο υπάρχουν 15 τραγούδια αντιπροσωπευτικά των δυο αυτών δεκαετιών.

  Το πρώτο τραγούδι του δίσκου, που αποτελεί και ένα από τα γνωστότερα της μετα-κλασικής Μπέλλου, είναι το «Ζεϊμπέκικο» (Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια) του Διονύση Σαββόπουλου, στο οποίο ο ίδιος κάνει σιγόντα. Το τραγούδι αναδεικνύει τη σκληρή πραγματικότητα άλλων εποχών, της προπολεμικής Ελλάδας, της μικρασιατικής καταστροφής. Διακατέχεται από έναν δυναμισμό, ο οποίος προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τη φωνή της Μπέλλου, που αποκαλύπτει το υψηλό επίπεδο των ερμηνευτικών της επιδόσεων αλλά και από τη μελωδία του άσματος.

 Επίσης, ξεχωρίζει η συνεργασία της με τον Ηλία Ανδριόπουλο και το Μιχάλη Μπουρμπούλη στο τραγούδι «Μην κλαις». Η συγκεκριμένη σύνθεση είναι ένα όμορφο αργό άσμα,ίσως και επηρεασμένο από τη λαϊκή μπαλάντα. Ακόμα, αδικημένο θα χαρακτήριζε κάποιος το τραγούδι «Μ’ αδίκησες ανατολή», ένα ωραίο ζεϊμπέκικο σε μουσική Στέλιου Βαμβακάρη (ο γιος του σπουδαίου πατριάρχη του ρεμπέτικου) και στίχους του Κώστα Κινδύνη.

 Τα άλλα δυο τραγούδια αυτής της περιόδου, που είναι δημοφιλή μέχρι τις μέρες μας σε μουσική Δήμου Μούτση (συνθέτης του «Αγίου Φεβρουάριου») και στίχους Κώστα Τριπολίτη, είναι το «Δε λες Κουβέντα» και η «Νταλίκα». Το πρώτο είναι ντουέτο μεταξύ της Μπέλλου και του συνθέτη. Η γνώμη μου γι’ αυτό το τραγούδι είναι αντίθετη ίσως με αυτή μιας σημαντικής μερίδας του κόσμου, καθώς θεωρώ ότι είναι λίγο υπερεκτιμημένο. Το στοιχείο, που κατά την  κρίση μου μειώνει την αξία του τραγουδιού, είναι η φωνή του συνθέτη, που δε συνδυάζεται όμορφα με τη μεγαλοπρεπή φωνή της Μπέλλου, καθώς και η μεγάλη διάρκεια της σύνθεσης (λίγο παραπάνω από 6 λεπτά), που ίσως κουράζει πολλούς ακροατές. Αντιθέτως, η μικρή σε διάρκεια «Νταλίκα» είναι πιο ευχάριστη, ανάλαφρη και αποτελεί ένα καυστικό, περιεκτικό σχόλιο στον Έλληνα μικροαστό.
 Άλλες συμπράξεις της μεγάλης ερμηνεύτριας είναι με το Βασίλη Δημητρίου και Μάνο Ελευθερίου (Το πιτσιρικάκι, Ο κόσμος είναι σαν μπαξές), με το Δημήτρη Λάγιο (Θα με δικάσει, Βαρέθηκα τη μοναξιά), με τον Ηλία Ανδριόπουλο (Πλατεία Βάθης, Κάποιο βράδι τ’ όνειρο μου, Καημός παλιού ρεμπέτη, Τα τελευταία σήματα) και τον Αργύρη Κουνάδη (Έλα φίλε, Της αγάπης). Αυτά τα τραγούδια ολοκληρώνουν το προφίλ της μετα-ρεμπέτικης περιόδου της Μπέλλου, η οποία απέκτησε με αυτές τις επιλογές (κλασικές λαϊκές και πιο έντεχνες) ένα πιο ευρύ κοινό, που διατηρεί ακόμα το όνομά της ζωντανό 16 χρόνια μετά το τέλος του βίου της.

 Άλλωστε το μεγάλο φάσμα ενός ρεπερτορίου είναι γνώρισμα των μεγάλων ερμηνευτών.

 *Τα κείμενα και η επιμέλεια έκδοσης του δίσκου «Η Σωτηρία Μπέλλου μετά το ρεμπέτικο», από το «Δίφωνο», έχουν γίνει από τον Γιώργο Τσάμπρα.

Μουράτ Γιλντιρίμ : «Είναι ωραίο να σε αγαπάνε και αυτό είναι η δύναμη μου»


Απο την Τσολάκη Εύη και τον Αχιλλέα Σακκά
 
Επιμέλεια Συνέντευξης: Άννα Τσιάλτα
 
Μεταφράστρια : Μαρία Κιοσέογλου


Στην Ελλάδα βρέθηκε αγαπημένος μας Τούρκος ηθοποιός Μουράτ Γιλντιρίμ.

Ύστερα από πρόσκληση που του έγινε από τον όμιλο της UNESCO Αργολίδας - που υποστηρίζεται ενεργά από τον διεθνή οργανισμό - ήρθε  προκειμένου να μιλήσει για το βιβλίο το οποίο αυτή την περίοδο ετοιμάζεται, με τίτλο «Murat Yildirim, γέφυρα πολιτισμών».

Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στα Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO στην Ελλάδα, αλλά και στην Ανατολία, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο γοητευτικός ηθοποιός, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου.
 
Αρκετά φιλικός και διαθέσιμος για συζήτηση, απολαύστε μια συνέντευξη από καρδιάς !
 
 
Πως ξεκίνησε για εσάς η καριέρα στο τηλεοπτικό πεδίο ενώ οι σπουδές σας ήταν εντελώς διαφορετικές;
 
Mε ενδιέφερε πολύ το θέατρο όταν σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο. Είχαμε και εκεί θέατρο, είχα δει θυμάμαι μια παράσταση του Σαίξπηρ, οπού με επηρέασε πάρα πολύ ώστε να ασχοληθώ και επαγγελματικά με αυτό.

Η οικογένεια σας, σας στήριξε σε αυτή την απόφαση; Γνωρίζοντας ότι στην Τουρκία τα πράγματα είναι δύσκολα σε αυτό τον τομέα;

Στην αρχή ήταν ως χόμπι. Δεν είχαν και την δυνατότητα για να με ακολουθήσουν στο θέατρο. Πρώτη φορά με είδαν στην τηλεόραση και με υποστηρίζουν μέχρι και σήμερα. Δεν είχαν κανένα πρόβλημα σχετικά με την επιλογή μου.
 
 
Ο πρώτος σας ρόλος ήρθε εύκολα από θέμα προσπάθειας ή από θέμα τύχης;
 
Στην αρχή μου άρεσε η κωμωδία. Ο πρώτος μου ρόλος όμως ήταν σε μια τραγωδία, έτσι όταν άρχισα να λέω τα πρώτα λόγια όλοι γελούσαν και εγώ μαζί (γέλια). Στη συνέχεια όμως άρχισα και εγώ να δουλεύω τον εαυτό μου απέναντι στο κάθε ρόλο που είχα.
 
Στην Ελλάδα οι ρόλοι σου στο «Ασί» και «Έρωτας και Τιμωρία» σημειώσανε μεγάλη επιτυχία. Όλο αυτό πόσο σας επηρέασε στη ζωή σας; To εκμεταλλευτήκατε;
 
Καθόλου, δεν με επηρέασε σε προσωπικό επίπεδο. Μπορεί βεβαία να προσθέτεις κάποια πράγματα για τη προσωπική σου ζωή, τα θέλω σου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι  με τον ρόλο σου συνεχίζεις να είσαι έτσι και στην κανονική σου ζωή. Άλλο ο ρόλος, άλλος ο Μουράτ .
 
Φροντίζετε την προσωπική σας ζωή να την κρατάτε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας;
 
Φυσικά. Είναι τελείως διαφορετικά πράγματα. Βέβαια καμιά  φορά τα προβλήματα της δουλειάς, τα μεταφέρεις και στο σπίτι αλλά αυτό δεν γίνεται πάντα.
 
Ένα γύρισμα πόσο κρατάει;
 
Είναι λίγο δύσκολες οι σκηνές. Ένα γύρισμα κρατάει 90 με 100 λεπτά, πράγμα που δεν συμβαίνει σε καμία χώρα του κόσμου. Προσπαθώ κάθε μέρα να δίνω τον καλύτερο μου εαυτό.
 
Αν σου γινόταν πρόταση από ελληνικό κανάλι να παίξεις σε κάποιο σίριαλ θα δεχόσουν;

Δεν το έχω σκεφτεί, δεν νομίζω  όμως ότι θα μπορούσα να το καταφέρω.  Αν έπαιζα τον Τούρκο, σίγουρα θα το κατάφερνα, αλλά μου βάζετε δύσκολα να παίξω τον Έλληνα (γέλια). 

 
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σου πιστεύεις;
 
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, είναι δύσκολο να τους βάλεις σε μια σειρά και να πεις αυτό και αυτό, αλλά αυτό που με βοηθάει πάρα πολύ είναι ότι είμαι δεμένος με την οικογένεια μου και πάντα έχω την βοήθεια τους .
 
Στην χώρα μας έχεις αρκετά μεγάλο φαν κλαμπ από μικρά κορίτσια και γυναίκες. Πως την εισπράττεις όλη αυτή την αγάπη;
 
 
Είναι ωραίο να σε αγαπάνε και αυτό είναι η δύναμη μου. Εγώ θα συνεχίσω να δίνω τον καλύτερο μου εαυτό και εύχομαι να συνεχίσουν να με αγαπάνε.
 
 
Για το βιβλίο το οποίο αυτή την περίοδο που  ετοιμάζεις, με τίτλο «Murat Yildirim, γέφυρα πολιτισμών».
Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στα Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO στην Ελλάδα, αλλά και στην Ανατολία. Ποιοι είναι οι στόχοι σου;
 
 
Είμαστε στο ξεκίνημα και στις μελέτες .Εύχομαι να πάει καλά… αλλά σίγουρα μόλις ολοκληρωθεί θα σας δώσω μια πιο σαφέστερη εικόνα.
 
 
Να κλείσουμε την ωραία μας κουβέντα με μια αγαπημένη σου φράση στα Ελληνικά;
 
Mουράτ: Ελλάδα Σ’ αγαπώ!! 

Κώστας Καλδάρας: «Η αληθινή τέχνη του τραγουδιού είναι υπό διωγμό»

Συνέντευξη στον Τάσο Π. Καραντή

Από τότε που κυκλοφόρησε η «Νυχτερινή κυβέρνηση»(1988) του Κώστα Καλδάρα, έγινα ψηφοφόρος της! Ανακάλυψα ένα νέο χαρισματικό συνθέτη - που μιλούσε στο μήκος κύματος της γενιάς μου, με τραγούδια που συνομιλώ μαζί τους και σήμερα (ιδιαίτερα σήμερα!), 25 χρόνια μετά – όπως συνομιλώ και με τα τραγούδια του πατέρα του, Απόστολου Καλδάρα.
Από τότε – κάνοντας τα πρώτα, δειλά – δειλά, δημοσιογραφικά μου βήματα – μου γεννήθηκε η επιθυμία για μια κουβέντα με τον Κώστα Καλδάρα. Έγινε, τελικά, πολλά χρόνια μετά, τώρα. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ…
Με αφορμή, λοιπόν, το «Αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα», που παρουσιάζουν σ’ όλη την Ελλάδα, ο Γιώργος Νταλάρας κι η Γλυκερία, μιλήσαμε για τον Απόστολο Καλδάρα, τον Κώστα Καλδάρα(δυο συνεντεύξεις σε μία, όπως, μου είπε, χαριτολογώντας κι ο ίδιος), αλλά και για το σήμερα, όσον αφορά την τέχνη και το ρόλο της στην κοινωνικοπολιτική και πολιτισμική καταβύθιση που ζούμε.
Μια συνέντευξη για όλους και για όλα, που απευθύνεται σε όσους αγαπάνε την αληθινή τέχνη του τραγουδιού και την «ψάχνουν», ορμώμενοι απ’ αυτήν.

Αγαπητέ Κώστα, φέρεις ένα όνομα, πασίγνωστο κι αγαπητό στην Ελλάδα, το όνομα, ενός από τους σημαντικότερους συνθέτες του ελληνικού τραγουδιού. Πότε συνειδητοποίησες τη βαρύτητα του πατέρα σου, Απόστολου Καλδάρα και την μεγάλη αξία του ως δημιουργού;

Για να συνειδητοποιήσεις τη σημασία του ονόματός σου, του επιθέτου σου και την βαρύτητα, πρέπει να έχεις γνώση και σύγκριση, τουλάχιστον δεδομένα για σύγκριση. Στην παιδική ηλικία δεν υπάρχουν αυτά κι έτσι η μόνη σύγκριση που μπορεί να κάνει ένα παιδί, είναι πόσο ωφέλιμη είναι η δουλειά του πατέρα του. Και για μένα ωφέλιμη ήταν η δουλειά κάποιου άλλου πατέρα, ο οποίος είχε μαγαζί με παιχνίδια κι ένας άλλος που είχε μαγαζί με αυτοκινητάκια. Αργότερα όμως, φυσικά συνειδητοποίησα την σημασία του έργου του Απόστολου, από την εφηβεία μου και μετά. Επίσης, θα ήθελα να προσθέσω ότι και ο ίδιος ο Απόστολος δεν κουβαλούσε κάτι στο σπίτι που να θέλει να διαφοροποιηθεί ή να συγκριθεί με άλλους συνανθρώπους, είτε είναι φίλοι, είτε είναι  καλλιτέχνες, είτε συναδέλφους του, κουβαλούσε τον πατέρα ο οποίος ήταν ένας άξιος, γλυκύτατος και σεμνός πατέρας στο σπίτι, που άφηνε απ' έξω και τα προβλήματα της δουλειάς, άλλα και τα οφέλη, ας τα πούμε έτσι, της αναγνωρισιμότητας.

Αλήθεια, ποιες είναι οι πρώτες εικόνες κι οι πρώτες μελωδίες που θυμάσαι από τον πατέρα σου, απ’ τα μικρά σου χρόνια;

Πρώτες μελωδίες που θυμάμαι... νομίζω ότι είναι λίγο μπερδεμένες, θυμάμαι χαρακτηριστικά πράγματα, εικόνες περισσότερο, δηλαδή να καθόμαστε όλοι μαζί στο Κυριακάτικο τραπέζι το οικογενειακό το μεσημέρι και να ακούμε τις εκπομπές από την Odeon, Μίνως μετέπειτα, την Columbia, αυτά τα διαφημιστικά μισάωρα  που είχαν οι εκπομπές στο δεύτερο πρόγραμμα και στην τότε ΥΕΝΕΔ, αν δεν κάνω λάθος, όπου προβάλανε τα τραγούδια. Πολλές φορές ήμασταν αρκετά χαρούμενοι άλλες φορές όχι και τόσο, γιατί... τις περισσότερες φορές... αν και τα τραγούδια του Απόστολου είχαν άμεση ανταπόκριση από τον κόσμο και γινόντουσαν μεγάλες επιτυχίες, αυτή η ανταπόκριση δεν είχε πάντα και την ίδια συμπαράσταση – συμμετοχή της διαφημιστικής καμπάνιας της εταιρείας, δηλαδή πρόβαλαν περισσότερο άλλα τραγούδια και υποβάθμιζαν λιγάκι, υποβίβαζαν διαφημιστικά τα τραγούδια του Απόστολου, που φυσικά δεν το είχαν και τόσο μεγάλη ανάγκη, αφού έπαιρναν τελικά τον δρόμο τους κι έτσι αυτές ήταν θυμάμαι λίγο στενάχωρες εικόνες, ο πατέρας μου στεναχωριόταν και έλεγε γιατί δεν τα προβάλουν όπως του τάδε ή του τάδε. Ε, αυτό ήταν μια γενικότερη εικόνα της στάσης και της θέσης του Απόστολου απέναντι στις  εταιρείες, επειδή ήτανε αρκετά σοβαρός, ωμός μπορώ να πω μερικές φορές, απείθαρχος στις εντολές των εταιρειών, ε και καθόλου καλός με τις δημόσιες σχέσεις. Οι σχέσεις του με τις εταιρείες δεν ήταν πάντα και τόσο καλές ή τόσο αποδοτικές. Αυτό που τον ενδιέφερε όμως ήταν να κάνει την δουλειά του. Κι, επίσης, να πω, οι μελωδίες και τα τραγούδια του Απόστολου γενικά, είτε ήταν δικός του στίχος είτε δεν ήταν, πάντα περνούσαν πρώτα από δική μας ακρόαση, και μάλιστα τα πρώτα χρόνια που θυμάμαι από την ακρόαση της Λούλας, της μητέρας μου. Ήτανε το ανώτατο δικαστικό όργανο η Λούλα, ο  Άρειος Πάγος, που επέτρεπε ή δεν επέτρεπε να περάσουν τα τραγούδια του Απόστολου. Εντάξει, στο μέτρο του σοβαρού, να πούμε ότι φυσικά έπαιζε ρόλο η γνώμη της και αργότερα κι η δική μου γνώμη όταν μεγάλωσα. Γιατί ο Απόστολος μαζί με τα τραγούδια του απέδιδε και τις ανασφάλειες του, τις ανησυχίες του και την εμπιστοσύνη στην οικογένεια του. Και στους φίλους του φυσικά. Έτσι οι πρώτες μελωδίες που ακούγαμε του Απόστολου στο σπίτι ήταν οι πρώτες του, πριν ακόμα δισκογραφηθούν. Μετά μπορώ να πω πως κάποια τραγούδια που γινόντουσαν μεγάλη επιτυχία μας κούραζαν να τα ακούμε και συνέχεια, τα πολυακούγαμε και στο ραδιόφωνο κι από φίλους, είτε σε διάφορες συγκεντρώσεις, όχι παιγμένα από τον Απόστολο από πικ απ, τα τότε πικ απ.

Ο πατέρας σου έχει μια μοναδικότητα, σε σχέση με άλλους μεγάλους δημιουργούς του τραγουδιού μας. Από το ’46 που πρωτόβγαλε το πρώτο του τραγούδι («Μάγκας βγήκε για σεργιάνι»), ως και το τέλος της ζωής του(1990), δοκίμαζε κι ανανέωνε, συνεχώς, το μουσικό του ύφος, βρισκόμενος έτσι στην πρωτοπορία, αντίθετα με άλλους, που ήταν πάντα αναγνωρίσιμοι, από το ένα και μοναδικό ύφος των τραγουδιών τους. Πως το εξηγείς εσύ αυτό;

Αυτό το εξηγεί καλύτερα ο Απόστολος, όταν σε συνέντευξη, ή ακόμα και σε φίλους, έλεγε, ότι δεν εξελίσσεται είναι καταδικασμένο σε θάνατο. Ήταν πάντα ανήσυχος και η μουσική του ήταν μέσα στην εξέλιξη και πολλές φορές πρωτοπόρα. Για παράδειγμα “Μάγκας και σεργιάνι”, “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”, “Εβίβα Ρεμπέτες” δώσαν την θέση τους στο “Δεν ξέρω πόσο σ' αγαπώ”, “ Ένα αστέρι πέφτει πέφτει” κι αυτά, από την θέση τους, έδωσαν σε “Βυζαντινό Εσπερινό” και “Μικρά Ασία”. Έτσι, τεράστιες διαφορές, σημαντικότατες στιγμές στο Ελληνικό τραγούδι. Έτσι κι εγώ το έργο του Απόστολου, το πάνω από 40 χρόνια έργο του, το χωρίζω σε τρεις περιόδους. Η περίοδος των λαϊκών τραγουδιών με την αμεσότητα της ζωντανής εμφάνισης, των κέντρων διασκέδασης. Ο Απόστολος πάντα δεν ήθελε να παίζει σε κακόφημα μαγαζιά. Ήθελε να παίζει σε όμορφες οικογενειακές ταβέρνες και σιγά - σιγά να ανεβαίνει, στο επίπεδο του κοινού του ας το πούμε έτσι. Αλλά οπωσδήποτε τα τραγούδια του εκεί περνούσαν την πρώτη ουσιαστική ακρόαση, μέσα στο κοινό ας πούμε, το “Μάγκας βγήκε για σεργιάνι” το οποίο είχε αποφασίσει να ηχογραφήσει αλλά δυστυχώς την ιστορία την ξέρουμε... κάθε βράδυ του το ζητούσαν και δέκα φορές να το παίξει στο μαγαζί που δούλευε. Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη περίοδος που τα τραγούδια του ήταν πιο εξωτερικευμένα. Η δεύτερη περίοδος που ξεκινάει μετά από το 65 και ως το 70-72 , 63 και 64 και περισσότερο από το 65, έχει περισσότερο την λυρικότητα μέσα του. Η στεναχώρια του για την αρρώστια και τον μετέπειτα χαμό της αδερφής μου είχε άμεσο αντίκτυπο όπως πολύ καλά καταλαβαίνουμε στην δημιουργία του, στο έργο του. Κι έτσι άρχισε η μελωδία του να είναι πιο εσωτερική και τα λόγια του πιο λυρικά πιο εσωτερικά, πιο θλιμμένα ορισμένες φορές. Όπως και η επιλογή των τραγουδιστών και οι ερμηνείες τους. Αν ρίξετε μια ματιά απο το εξήντα τόσο και μετά  ως το ‘72 θα το δείτε χαρακτηριστικά, αυτο που σας αναφέρω. Και το χωρίζω και σταματάω στο ’72, γιατί από εκεί και πέρα υπάρχει μια τρίτη περίοδος όπου απελευθερωμένος από την εμπορική  ανάγκη, ή την άμεση ανταπόκριση του κοινού στα κέντρα διασκεδάσεως, σπίτι του πια, είχε όλο τον χρόνο και την ηρεμία και την ωριμότητα φυσικά,  να ανατρέψει άλλη μια φορά τα δικά του τραγούδια τις δικές του μελωδίες, σε εισαγωγικά να τις ανατρέψει, για να προχωρήσει παραπέρα και να γράψει την «Μικρά Ασία» και τον «Βυζαντινό Εσπερινό», που ήταν πάλι ένα όριο που έσπασε μέσα από την ενορχήστρωση, από τα λόγια, από το έργο, ότι έγραψε ένα ολοκληρωμένο έργο μέσα σε ένα μεγάλο δίσκο, που τότε ήταν πλέον στην δισκογραφία οι μεγάλοι… και φυσικά να ανταμειφτεί γι’ αυτό, με τους πρώτους χρυσούς δίσκους, που ήταν αληθινοί.
Είχε φυσικά και την ευτυχία να συνεργαστεί με σημαντικούς στιχουργούς και τραγουδιστές και γενικότερα συνεργάτες όλα αυτά τα χρονικά διαστήματα, με την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου στις δύο περιόδους τις πρώτες, με τον Πυθαγόρα και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο στις δεύτερες. Κι αυτή του η ανησυχία δεν σταμάτησε ποτέ, δεν ένιωσε ποτέ κουρασμένος από την δημιουργία ο Απόστολος. Αυτή είναι η εξήγηση που μπορώ να δώσω σε αυτή την ερώτηση.

Πολλά τα τραγούδια κι οι δίσκοι του, πολλές οι επιτυχίες του, πολλές οι μεγάλες φωνές κι οι στιχουργοί με τους οποίους συνεργάστηκε. Υπήρχαν – για διάφορους λόγους – κάποιοι ολοκληρωμένοι δίσκοι του, μεμονωμένα τραγούδια του, καθώς και στιχουργοί και τραγουδιστές, που τα, κι, αντίστοιχα τους, αγαπούσε περισσότερο;

Κάποτε είχε πει ότι αν μπορούσα... είχε γράψει περίπου 750 με 800 τραγούδια, ο ξάδερφός μου Νίκος Χατζηνικολάου ξέρει πολύ πιο καλά τον αριθμό που έχει ερευνήσει το έργο του Απόστολου, λοιπόν είχε πει κάποτε, ας μπορούσα να έχω γράψει 100 αλλά να ήταν όλα ένα προς ένα, επιτυχίες και σημαντικά τραγούδια. Δεν μπορώ να πω ότι ξεχώριζε, όλα ήταν παιδιά του. Ίσως να ξεχώριζε με ένα feedback, πως να το πω... με μια επιστροφή διάθεσης από τον κόσμο, αλλά σίγουρα, το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”, “Όνειρο απατηλό”, τη ”Μικρά Ασία” τον, “Βυζαντινό Εσπερινό” σαν έργα, ε, δεν μπορείς να πεις πως δεν τα ξεχώριζε. Αλλα χωρίς να αγαπάει λιγότερο τα υπόλοιπα.

Σε σένα ποια τραγούδια και δίσκοι του πατέρα σου, έχουν χαραχτεί συναισθηματικά μέσα σου, αλλά και ποιοι νομίζεις ότι είναι οι πιο πρωτοποριακοί στην μεγάλη πορεία του;

Νομίζω ότι λίγο απάντησα πριν σε αυτό. Ποια ξεχωρίζω; Τι να πω; Δεν είμαι αντικειμενικός κριτής.
Γιατί όποια τραγούδια ξεχωρίζουν τα ακούγαμε πάρα πολύ, για εμένα υπάρχουν τραγούδια Β' πλευράς που λέμε, που είναι τρομερά αξιόλογα και δεν τύχανε της εμπορικής επιτυχίας. Ας πούμε ένας δίσκος ο οποίος είναι καταπληκτικός είναι “Οι Ροβινσώνες”, με τον Πάριο και την Αλεξίου, αλλά τότε λόγω εταιρείας και διαφωνιών με την τότε εταιρεία και τον εταιρειάρχη, ο δίσκος σαμποταρίστηκε, όπως λέγαμε τότε και δεν ακούστηκε καθόλου από το ραδιόφωνο. Φυσικά τι άλλο να πω; “Η φαντασία”, ο “Βυζαντινός Εσπερινός” και η “ Μικρά  Ασία” που όπως ανέφερα είναι πάρα πολύ σημαντικά, αλλά ένα που θυμάμαι στα τελευταία του χρόνια της δημιουργίας, όταν μου έπαιζε τα τραγούδια του από τις “Μπαλάντες του περιθωρίου” , δεν μπορούσα να μην συγκινηθώ και να του πω: “μικρέ τα κατάφερες πάλι να μας βάλεις τα γυαλιά”, με τον “Αρτέμη”, όταν μου είχε παίξει τον “Αρτέμη”. Ε, θα ακολουθήσω κι εγώ τον δρόμο του και θα πω, πως δεν θέλω να ξεχωρίσω άλλα τραγούδια. Φυσικά είναι άλλα που μου την δίνουν στα νεύρα, ή πως αλλιώς να το πω; Με έχουν κουράσει. Το “Πετραδάκι - πετραδάκι” κοτρώνα στο κεφάλι μας ήτανε... (γελάει) ... τόσες φορές που ακουγόταν... Δεν μπορούσαμε οικογενειακά να το αντέξουμε. Αλλά από την άλλη ήταν και ένα τραγούδι που καθιέρωσε και τον Μιχάλη Μενιδιάτη, έκανε πωλήσεις τρελές και πέρασε ότι μέχρι τότε υπήρχε.

Θα ήθελα να σταθώ σ’ ένα τραγούδι του («Ο θάνατος του ποιητή», στίχοι : Πυθαγόρας, ερμηνεία : Γιώργος Νταλάρας), το οποίο γράφτηκε για τον θάνατο του Λόρκα, του μεγάλου Ισπανού δημοκρατικού ποιητή που εκτελέστηκε στον ισπανικό εμφύλιο (1936). Πως προέκυψε η όλη ιδέα, η, συγκεκριμένου ύφους, μουσική του πατέρα σου, με την οποία μελοποίησε τους στίχους του Πυθαγόρα, η επιλογή του Νταλάρα ως ερμηνευτή και, κυρίως, πως τα κατάφερε να κυκλοφορήσει, μέσα στη Χούντα (1971). Θα ήθελα, δηλαδή, απ’ όλες αυτές τις πλευρές, να αναφερθούμε στην ιστορία αυτού του τραγουδιού, που αναφέρεται στο θάνατο ενός μεγάλου και παγκόσμιου ποιητή.    

Ναι, εδώ νομίζω ότι υπήρχε η βλακεία της Χούντας, που δεν καταλάβανε σε τι αναφερότανε πρώτον, δεύτερον ήταν ένας στίχος του Πυθαγόρα από τους σημαντικότερους που έχει γράψει ο αείμνηστος ο Πυθαγόρας, η επιλογή του Γιώργου Νταλάρα ήτανε δεδομένη γιατί του άρεσε πάρα πολύ του Απόστολου, κάνανε πολύ παρέα τότε, ο Νταλάρας τον φώναζε “θείο”. Ήταν ένα παιδί με αριστερές ιδέες, ο Απόστολος πάντα αριστερός ήταν νομίζω ένα χρέος του, δεν νομίζω πως γράφοντας το “Θάνατο του ποιητή” πίστευε πως μπαίνει στο πολιτικό τραγούδι ο Απόστολος Καλδάρας, γιατί πάντα πολιτικοποιημένος ήταν και μέσα από το τραγούδι του συνυπήρχε η πολιτική και αυτο μπορούμε να το δούμε και από αφηγήσεις που έχω ακούσει από φυλακισμένους, για παράδειγμα ο Κύρκος έλεγε πως σφυράγαν στο κελί του με τον διπλανό του το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι” και πέρναν δυνάμεις, ο Θεοδωράκης έχει πει αντίστοιχα για τον Απόστολο και πολλοί άλλοι που έχω ακούσει... και ο Μανώλης ο Γλέζος για τα τραγούδια του αυτά που εμπεριέχουν την πολιτική. Δεν ήταν κραυγαλέα συνθέτης πολιτικών τραγουδιών, αλλά η πολιτική στα τραγούδια του υπήρχε πολύ σε μεγάλο βαθμό.

Φέτος, ο Γιώργος Νταλάρας, μαζί με την Γλυκερία, κάνουν μια πανελλήνια περιοδεία(«Αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα»), παρουσιάζοντας δυο πολύ σημαντικά έργα του πατέρα σου («Μικρά Ασία» - «Βυζαντινός εσπερινός»), αλλά και τα γνωστότερα κι ωραιότερα τραγούδια του. Πως ξεκίνησε η όλη ιδέα και τι πιστεύεις ότι προσφέρει στο σημερινό ελληνικό ακροατήριο αυτό το αφιέρωμα;

Αυτή η ιδέα Τάσο, ξεκίνησε από εδώ από την Νάουσα που μένω τώρα, όταν με τις δημοτικές αρχές και με ανθρώπους και φίλους εδώ πέρα συζητούσαμε τι μπορούμε να κάνουμε, τώρα που ήρθα εδώ στη Νάουσα και μάλιστα υπήρχε και μια σημαντική αφορμή, τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση. Κάτι πολύ σημαντικό και με τους πρόσφυγες στην Νάουσα που είναι πολύ έντονο το στοιχείο και την Μικρασιατική καταστροφή τα 100 χρόνια και τα 90 της απελευθέρωσης της Μακεδονίας και της Νάουσας. Ήταν πάρα πολύ σημαντικά γεγονότα συνυπήρχαν κα έτσι η ιδέα ήταν δεδομένη, όταν συζήτησαν μαζί μου, είπα θα κάνουμε ένα αφιέρωμα στην «Μικρά Ασία» και τον «Βυζαντινό Εσπερινό» και φυσικά αν θέλουμε και μας παίρνει ο χρόνος θα κάνουμε και σε παλαιότερα λαϊκά του Απόστολου. Τώρα όταν ονειρεύεσαι και προγραμματίζεις σκέφτεσαι το καλύτερο και τι το καλύτερο θα ‘ταν, από το να συμμετέχει, σε αυτήν την συναυλία που διοργανώναμε εδώ στην Νάουσα, ο Γιώργος Νταλάρας. Τον πήρα λοιπόν τηλέφωνο και πριν ακόμα ολοκληρώσω την φράση μου ο Γιώργος είχε δεχτεί. Ήταν ένα μεράκι του όπως κατάλαβα να ξαναπεί αυτά τα τραγούδια. Μάλιστα εκείνο το διάστημα, το περσινό δηλαδή, είχε περάσει και πολλά με τις ανόητες επιθέσεις των μικρόμυαλων και στην πλειονότητα των φασιστών, που δημιουργούσαν αυτά τα επεισόδια στις συναυλίες, για να φαίνονται, σαν γυμνοσάλιαγκες, γιατί, σε παρένθεση, μια που το αναφέρω, πετώντας,  προπηλακίζοντας και γιουχάροντας τον Νταλάρα, την στιγμή της συναυλίας και μιλώντας με αυτά τα απαξιωτικά λόγια για αυτόν παράλληλα μιλάς, απαξιώνεις και γιουχάρεις, λοιδορείς και τους συνθέτες που τα εμπιστευτήκαν και τα τραγούδια που λέει και τα έργα που έχει ερμηνεύσει. Αν είχαν λίγο μυαλό αυτοί οι ανόητοι, θα το είχαν καταλάβει και θα κρατούσαν μια άλλη στάση. Αλλα δεν μπορούν, όπως ακούω διάφορους να λένε, έλα τώρα μωρέ ο Νταλάρας...
εντάξει είναι ένας άνθρωπος, που όπως λέει και ένας φίλος μου χρόνια πολλά θα περάσουν και πάρα πολλοί τραγουδιστές στην Ελλάδα, για να μαζευτούν δέκα απ’ αυτούς για να πουν το έργο του Νταλάρα. Δεν συγκεντρώνεται εύκολα και δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη  στον Κουγιουμτζή, τον Καλδάρα, στον Λοΐζο, σε ποιον να πεις τώρα... στον Θεοδωράκη, ακόμα και ο Χατζιδάκις που εμπιστεύτηκαν το έργο τους ή δημιουργήματά τους στην φωνή του Νταλάρα.
Λοιπόν, έτσι ξεκίνησε η ιδέα και, μάλιστα, επειδή εδώ οι συνθήκες οικονομικά είναι δύσκολες και παραμένουν φυσικά, και το θέατρο μας εδώ που έχουμε είναι μικρό, του ζήτησα να είναι και δωρεάν να μην πάρει και αμοιβή, εντάξει, ούτε που το συζήτησε ο Γιώργος το δέχτηκε αμέσως, πρότεινα την Ελένη Τσαλιγοπούλου που είναι Ναουσέα και εξαιρετική ερμηνεύτρια φυσικά, και έτσι από εκεί και πέρα ήταν εύκολο να προχωρήσει. Το ανέλαβε ο Γιώργος και αφού είχαν εξαντληθεί από την πρώτη ανακοίνωση τα εισιτήρια της πρώτης συναυλίας, με παρακάλεσε να κάνει και μια δεύτερη συνεχομένη ημέρα, φυσικά έγινε και η δεύτερη, είχαμε βροχούλα δυστυχώς, λίγο μας τα χάλασε εδώ ο καιρός, αλλά δεν πειράζει και δεν ήταν όλη η Νάουσα ή μόνο η Ημαθία, ήταν όλη η Βόρεια Ελλάδα, η Μακεδονία, η Θεσσαλονίκη και ακόμα από το εξωτερικό. Ερχόταν κόσμος με πούλμαν, από την Αθήνα, ακόμα και από την Γαλλία είχαν έρθει και από την Αυστραλία, είδα διάφορους που είχαν έρθει, είχαν έρθει από την Γερμανία, τι να πεις ήταν μαγικό. Και πιο μαγικό για εμένα, ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος που γνωρίζει τον Νταλάρα από τα μικρά του χρόνια, ήταν ο τρόπος ερμηνείας του Νταλάρα, που ήταν μαγικός, λες και άκουγα τον πιτσιρίκο που ερχόταν για πρόβες επάνω στους Θρακομακεδόνες και άκουγε τον Απόστολο και τον απέδιδε όσο πιο δυνατόν όμορφα, καθαρά και αγνά. Και με την ανασφάλεια του νέου τραγουδιστή, αυτά έβγαλε ο Γιώργος και ήταν συγκινητικότατος. Ήταν ένας νέος Γιώργος Νταλάρας και αυτό το παραδεχθήκαν όλοι.


Οι δυο μεγάλοι αυτοί ερμηνευτές, είτε ξεκίνησαν τα πρώτα τους βήματα στη δισκογραφία (Γλυκερία), είτε ταυτίστηκαν με πολύ σημαντικά έργα του (Νταλάρας). Ποιες είναι αναμνήσεις από την πρώτη γνωριμία τους με τον πατέρα σου, από τις πρόβες, τις ηχογραφήσεις, από το ποια ήταν η γνώμη του γι’ αυτούς;

Για τον Γιώργο και την Γλυκερία, για τον Γιώργο είπα τα περισσότερα δηλαδή... συμπεριλαμβάνονται κάποια κομμάτια της προηγούμενης μου απάντησης για τον Νταλάρα, για τις πρόβες του, έλεγε πως το κάνεις αυτο “θείο”, κοιτώντας τον Απόστολο στον λαιμό και στα μάτια, γιατί είχε μπλέξει με ένα δάσκαλο που ήθελε ακριβώς τις νότες δεν ήθελε να ξεφύγει ο τραγουδιστής, ο ερμηνευτής του τραγουδιού του και υπήρχε όχι μόνο εκτίμηση και αλληλοσεβασμός αλλά και κάτι παραπάνω, ήτανε και μέντορας, ήτανε και δάσκαλος, ήτανε και χίλια δυο πράγματα στον Γιώργο, και ο Γιώργος αυτο το εκτιμούσε, το αναγνώριζε και το αναγνωρίζει ακόμα. Και εγώ αναγνωρίζω την ταχύτητα στην μηχανή του στους Θρακομακεδόνες όταν ανέβαινε και με είχε πάρει πίσω και στα άλλα του αυτοκίνητα (γέλια) όταν ήμουν μικρός. Μετά είχα κι εγώ την τύχη και την τιμή να συνεργαστώ κι εγώ, στον πρώτο μου δίσκο, με τον Νταλάρα.
Για την Γλυκερία θυμάμαι ένα κοριτσάκι μικρό να ανεβαίνει επάνω στους Θρακομακεδόνες, τρακαρισμένο κι αρχίζει να λέει τα πρώτα της τραγούδια με  την υπέροχη φωνή της κι αυτά τα φοβερά της τα γυρίσματα, το μεγάλη ταλέντο που έχει, αυτή, τα γυρίσματα, η ανεξάντλητη τραγουδίστρια. Με το σγουρό μαλλί που είχε τότε και αδυνατούλα και μικροκαμωμένη.

Τι θα έλεγες ότι είναι αυτό, που έκαναν τη «Μικρά Ασία»  και τον «Βυζαντινό Εσπερινό»  δυο έργα σταθμούς, τόσο κλασικά, αλλά κι αγαπητά στο ευρύ κοινό;

Όταν ερχόταν ο Πυθαγόρας επάνω στο σπίτι και έγραφαν τα υπέροχά τους τραγούδια τότε, ο Απόστολος κάποια στιγμή... ήταν και πολύ φίλοι έτσι, είχαμε φοβερές οικογενειακές σχέσεις με τον Πυθαγόρα. Πάντα συζητούσαν για ένα έργο κι ο Απόστολος του είχε ζητήσει να του φέρει τίτλους έργων συνολικών... να μην είναι με διάσπαρτα τραγούδια, με συλλογή τραγουδιών, αλλά να είναι με ένα θέμα. Και όταν του έφερε ένα κατάλογο με διάφορα θέματα, χωρίς δεύτερη συζήτηση βγήκε η Μικρά Ασία. Γιατί προϋπήρχε μέσα στον Απόστολο και το βυζαντινό στοιχείο και η προσφυγιά και η Μικρασιατική καταστροφή. Από μικρός έκανε παρέα όχι μόνο με Μικρασιάτες αλλά και με πρόσφυγες στα Τρίκαλα. Κι έτσι, πως να στο πω, ήταν σαν να του άνοιξε την πόρτα του παραδείσου με αυτο τον τίτλο ο Πυθαγόρας. Ο δίσκος αυτός τελείωσε μέσα σε τρεις μήνες, χρόνος ρεκόρ και για την εποχή και γενικότερα τόσο σημαντική και σπουδαία ήταν η συνεργασία τους που τα τραγούδια κυλούσαν σαν να προϋπήρχαν, σαν ρυάκι, σαν νερό και φτάναν στο στούντιο και τις φωνές δυο σπουδαίων ερμηνευτών, (εδώ ένα παραλειπόμενο ήταν να ερμηνεύσει ο Στέλιος ο Καζαντζίδης, ο οποίος μέσω κάποιου ζήτησε... τέλος πάντων άστο, γιατί λείπει κι ο Στέλιος και δεν κάνει να τα λέμε...), μετά την άρνηση του Στέλιου Καζαντζίδη... ο Γιώργος Νταλάρας κι η Χαρούλα Αλεξίου ήταν οι ιδανικοί ερμηνευτές, όπως αποδείχθηκε, νέοι, φρέσκοι, με φοβερά ταλέντα, σχολές τραγουδιού από κει και πέρα, άφθαρτοι και με έναν Απόστολο Καλδάρα, που πάντα είχε εμπιστοσύνη στους νέους ανθρώπους και στην δύναμη του τραγουδιού.
Στην αρχή μόλος πρωτοκυκλοφόρησε η «Μικρά Ασία» και αναφέρομαι στην «Μικρά Ασία» γιατί ακολουθεί ο «Βυζαντινός Εσπερινός», όχι γιατί είναι μικρότερο ή λιγότερο έργο. Λοιπόν όταν κυκλοφόρησε η «Μικρά Ασία» ο κόσμος ήταν παγωμένος, ο Μάτσας ήταν περισσότερο παγωμένος, αν και πίστευε στον δίσκο έλεγε θα γίνει αυτό ποτέ κάτι; Και μόλις πέρασε η έκπληξη των δυο - τριών πρώτων μηνών έγινε τέτοιο μπαμ που δεν το περίμενε κανένας, ο δίσκος άρχισε να πουλάει περισσότερο και από τα τσιγάρα στα περίπτερα. Έγινε πρώτος σε πωλήσεις στην Ελλάδα. Έγινε πρώτος δίσκος σε πωλήσεις ξενόγλωσσου δίσκου στην Αμερική. Το σημαντικό ποιο ήτανε; Λοιπόν, πρώτα από όλα η μουσική περιείχε μέσα όλη μας την παράδοση και το σύγχρονο ήχο της παράδοσης όπως ήθελε να τον ακούσει, ο λαός, ο κόσμος. Υπήρχε όλη η ωριμότητα του συνθέτη Απόστολου Καλδάρα,  όλη η ωριμότητα του στιχουργού Πυθαγόρα, με θέματα την αδερφοσύνη των λαών και τον πόνο της προσφυγιάς, για τους καημούς, για τις αδικίες, για την στέρηση, αλλά και για την ευτυχία και για την αγάπη. Υπήρχαν όλα αυτά τα θέματα που είχαν σαν ρίζα την παράδοση μας και το προσφυγικό στοιχείο αλλά ανθίζανε στην Ελλάδα, στο σήμερα, στο τότε σήμερα δηλαδή.  Και βρίσκαν την άμεση ανταπόκριση από τον κόσμο. Μην ξεχνάμε βέβαια ότι υπήρχαν και αγωνιστικά στοιχεία μέσα στα τραγούδια αυτά, όπου ήταν τα τελευταία, οι τελευταίες στιγμές της χούντας, ήταν ακόμα ένας λόγος που ο κόσμος το πίστεψε. Και όσον αναφορά στα μουσικά, αυτές οι βυζαντινές κλίμακες, οι βυζαντινοί δρόμοι του Απόστολου κι αυτή η ενορχήστρωση, η οποία είχε ξεχαστεί, ήταν αρκετά, πως να το πω, ήταν αρκετά ξεπερασμένη να το πούμε σε εισαγωγικά. Δοσμένη, δηλαδή το κλαρίνο και το σαντούρι, είναι δοσμένη μέσα στα στενά όρια του δημοτικού τραγουδιού και ξαφνικά βγαίνει στο λαϊκό τραγούδι μέσα, ανάσανε, κυριάρχησε φυσικά. Ακόμα και φανατικοί ροκάδες το είπαν αυτό, άκουσαν ελληνικό τραγούδι για πρώτη φορά από την «Μικρά Ασία» και το αγαπήσανε απο κει και πέρα. Ο «Βυζαντινός Εσπερινός» λοιπόν ήταν μια ισάξια συνέχεια αυτού του δίσκου. Η διαφοροποίηση είναι ότι ο Απόστολος, επίτηδες, χρησιμοποιεί 12 διαφορετικούς  βυζαντινούς δρόμους, και μπήκε κι η εργασία της σκέψης έτσι, πως θα γίνει ο δίσκος αυτός και κτίστηκε με βάση ένα σκελετό των διαφορετικών δρόμων και ρυθμών που υπάρχουν μέσα στο «Βυζαντινό εσπερινό». Από εκεί και πέρα η θεματογραφία του και οι ερμηνευτικές δυνατότητες των πάλι δυο ίδιων καλλιτεχνών, της Χαρούλας και του Γιώργου, ήταν κάτι, πως να το πω, ίσως ο κόσμος να μην είχε χορτάσει ακόμα από την «Μικρά Ασία» και τον αναζητούσε τον «Βυζαντινό Εσπερινό». Εδώ λοιπόν θα βάλω αποσιωπητικά και θα πω πως και οι «Ροβινσώνες» ήταν ένα μεγάλο έργο, το οποίο όμως έπεσε δυστυχώς στα πλαίσια  των επιχειρηματικών συμφερόντων και συμβολαίων που απαιτούσαν τότε οι δισκογραφικές εταιρείες από τους τραγουδιστές. Κλείνει και δεν χρειάζεται να κουβεντιάσουμε περαιτέρω για αυτά.   


Για να περάσω και σε σένα, παράτησες τις πανεπιστημιακές σπουδές για να αφιερωθείς στις τέχνες και, κυρίως, στη μουσική. Το «μήλο κάτω από τη μηλιά»;

Όταν έπαιρνα τότε μια συνέντευξη από τον Απόστολο, δούλευα για το κανάλι 1 του Πειραιά αν θυμάμαι καλά, στον πρώτο καιρό της μη κρατικής ραδιοφωνίας. Ήταν τρακαρισμένος πάρα πολύ και μου μιλούσε και στον πληθυντικό, σε κάποια στιγμή λέω εντάξει! Εντάξει πατέρα, ξέρουμε την σχέση μας την συγγενική, δεν χρειάζεται να μου μιλάς στον πληθυντικό και έσκασε στα γέλια γιατί είχε τρακ, τεράστιο. Κι η ερώτηση που του είχα κάνει, μια από τις πρώτες ερωτήσεις, ήταν ότι: “εγκατέλειψες τις πανεπιστημιακές σου σπουδές για να αφιερωθείς στην τέχνη και κυρίως στην μουσική” ακριβώς όπως μου την κάνεις και εσύ, γιατί είχε παρατήσει την γεωπονική.
Ε, ναι, μου λέει, με τράβηξε το χειροκρότημα, με τράβηξε η τέχνη, αυτό το ένα και το άλλο και τα προς το ζην, φυσικά, γιατί έπρεπε να εργαστώ. Ε, τότε γιατί είχες αντίρρηση να σταματήσω και εγώ τις σπουδές μου;
Κι εκεί τον είχα φέρει σε ένα αδιέξοδο όπως καταλαβαίνεις, δεν μπορούσε να μου απαντήσει, απλά γελάσαμε. Ναι, δεν ήθελα να συνεχίσω, ήμουν χημικός μηχανικός, τελειόφοιτος, δεν ήθελα να συνεχίσω τις σπουδές, για να πάρω την θέση κάποιου χημικού μηχανικού, ο οποίος θα την άξιζε πολύ περισσότερο κι εμένα μου είχε μείνει ένα όνειρο ότι δεν ασχολήθηκα με την μουσική, τη ζωγραφική, το γράψιμο, γενικότερα με τις τέχνες. Δεν το ήθελα, μάλιστα εκείνο το καιρό είχε γεννηθεί η πρώτη μου η κορούλα και έπρεπε να γυρίσω στην Ελλάδα, γύρισα και πήγα στο Μετσόβιο, το πολυτεχνείο, πήρα μέρος σε κάνα - δυο καταλήψεις και αυτό ήταν. Άρχισα κι εγώ να εργάζομαι πάνω στην μουσική και σε άλλες δουλειές, που δεν είχαν καμία σχέση φυσικά με την μουσική, για τα προς το ζην, όπως λέμε. Είτε στον ιππόδρομο ταμίας, είτε αγιογράφος μετά, είτε σκίτσα, είτε σε εφημερίδες και περιοδικά, διάφορα πράγματα. Οπότε και σ’ αυτόν τον τομέα, το μήλο κάτω από την μηλιά έπεσε αν και δεν μπορώ να πω ότι το χωράφι που φυτρώνουν αυτές οι μηλιές παραμένει το ίδιο. Προσπαθούν να το κάνουν χέρσο, με κάθε τρόπο, στο καιρό μας και να ξέρουμε ότι η μουσική, το τραγούδι, οι τέχνες γενικότερα, δεν είναι ένα μαγαζί ή ένα γραφείο που παραδίδεται από τον πατέρα στον γιό. Ο καθένας ξεκινάει το δικό του, πέφτεις από την μηλιά σου αλλά από εκεί και πέρα βγάζεις τις δικές σου ρίζες και άμα δεν είναι γερές και άξιες δεν πάμε πουθενά. Με το πρώτο αεράκι, με την πρώτη βροχή θα εξαφανιστείς.

Με τον Νταλάρα πρωταγωνιστή, βγήκες στη δισκογραφία, με την «Νυχτερινή κυβέρνηση» (1988). Πως συνέπεσε να πει τα πρώτα σου τραγούδια, ένας παλιός συνεργάτης του πατέρα σου; Και γενικότερα, πες μας, με λίγα λόγια, πως έφτασε στα χέρια μας, αυτή η πρώτη σου δουλειά, που έκανε αίσθηση;

Εκείνη την περίοδο, όπως σου είπα, δούλευα στην μη κρατική ραδιοφωνία και έκανα και άλλες δουλειές, για να μην έχω άμεση οικονομική εξάρτηση από την οικογένεια μου φυσικά, μιας κι η απόφαση μου να εγκαταλείψω τις σπουδές τους είχε απογοητεύσει, τους είχε στεναχωρήσει και ήθελα να στηρίξω αυτή μου την απόφαση με τις δικές μου δυνάμεις, όπως έκανα πάντα. Λοιπόν, παράλληλα θυμάμαι με την αγιογραφία εκείνο το διάστημα, είχα την κιθάρα που μου είχε κάνει δώρο ο Απόστολος, από το 1973 ,ε και κάτι έγραφα, δούλευα και σε κάτι μπαράκια μερικές φορές, είτε σαν μουσικός, είτε σαν μπάρμαν, εκεί λοιπόν, οι γνωριμίες μου με διάφορους μουσικούς, τραγουδιστές με έφερε πιο κοντά στην δημιουργία, γιατί έγραφα τραγούδια από 14 -1 5 χρονών και μάλιστα καλά τραγούδια από όσο θυμάμαι και τα ακούγαν οι συνεργάτες του Απόστολου, αλλά ο Απόστολος φυσικά ήταν αντίθετος εντελώς από το να ...
Ας πούμε η Σώτια Τσώτου ήθελε να μου γράψει στίχους τότε. Και της έλεγε ο πατέρας μου, πρώτα οι σπουδές και μετά τα υπόλοιπα, δηλαδή τη μουσική να την έχω σαν χόμπυ. Αλλά το ήξερε και ο ίδιος καλά, πως δεν μπορεί να γινόταν κάτι τέτοιο, και έτσι έγραψα τα λόγια στα περισσότερα τραγούδια από τη «Νυχτερινή κυβέρνηση», συνάντησα την Μανίνα Ζουμπουλάκη, οικογενειακή φίλη,  και έτσι άρχισε σιγά - σιγά να χτίζεται κάτι, όχι σαν δίσκος, αλλά κάποια τραγούδια. Κάναμε ένα demo, με μια σπουδαία μουσικό την Βούλα, την ανιψιά του Γιάννη Σπανού, και το Νικόλα  Μητσοβολέα στη φωνή, αυτο κυκλοφόρησε. Αφού είχα το θράσος την νιότης μου και της πίστης μου στα τραγούδια, είχα πάει τότε στην Lyra στον Κυριάκο Μαραβέλια, ο οποίος κάτι μου ανέφερε, μια περίεργη θέση στάση περί σουξέ, εντάξει κάπου διαφωνήσαμε. Αλλά όλο αυτό, ότι γράφω τραγούδια κι ότι μάλιστα είναι καλά είχε κυκλοφορήσει στο μουσικό χώρο. Και κάποια στιγμή είχα πάει στο ουζερί του Ανδρέα κάπου εκεί στην Πανεπιστημίου και είδα μέσα τον Γιώργο τον Νταλάρα, γεια σου τι κάνεις, αγκαλιές φιλιά το ένα το άλλο,  είχα να τον δω πολύ καιρό, ίσως και χρόνια. Εκεί με ρώτησε ότι κάτι έχω ακούσει, ότι γράφεις τραγούδια. Λέω κι ‘γω, ναι βρε Γιώργο να σου στείλω καμιά κασέτα;
Αμέ, μου λέει, γιατί όχι;
Ε, μετά από δυο μέρες με παίρνει τηλέφωνο ενθουσιασμένος και μου λέει ξεκινάμε. Πάμε να τον γράψουμε τον δίσκο. Ε, τρελάθηκα από την χαρά μου, δεν ήξερα πως και τι, και μάλιστα μου λέει σου έχω μια έκπληξη, ήταν ο καιρός τότε του Σείριου του Μάνου Χατζιδάκι, λέει θα πάμε στον Μάνο Χατζιδάκι. Όντως πήγαμε στον Μάνο Χατζιδάκι, εντάξει αυτό είναι μια άλλη ολόκληρη ιστορία. Η πνευματική σχέση με τον Μάνο Χατζιδάκι και ο θαυμασμός μου στο έργο του και στο πρόσωπό του και οι στιγμές που περάσαμε τότε μαζί είναι μια άλλη ολόκληρη ιστορία. Και τέλος πάντων ο άνθρωπος αυτός βοήθησε πάρα πολύ, τα μάλα για να προχωρήσει αυτός ο δίσκος ο οποίος όμως, λόγω της συμμετοχής του Γιώργου, θα έπρεπε να γίνει στην Odeon, στην Μίνως δηλαδή,  κάπως έτσι ξεκίνησε η «Νυχτερινή κυβέρνηση». Τον τίτλο της τον πήρε από μια εκπομπή που έκανα στο ραδιόφωνο τότε, Νυχτερινή Κυβέρνηση, με τις τότε μου πολιτικές ανησυχίες, πάντα αριστερές φυσικά. Που τις εξέφραζα τότε και μέσω των ερτζιανών που λέμε, μέσα από το ραδιόφωνο. Ήταν η εκπομπή μου νυχτερινή κυβέρνηση.


Κατά πόσο πιστεύεις ότι έχεις επηρεαστεί από τον πατέρα σου, εσύ ως συνθέτης και ποιες θα έλεγες, ότι είναι, ευρύτερα οι μουσικές επιρροές σου;    

Κι εγώ και εκατοντάδες άλλοι δημιουργοί έχουν επηρεαστεί από τον Απόστολο Καλδάρα. Δεν μπορούσα να ξεφύγω, ένας άνθρωπος που ασχολείται με το ελληνικό τραγούδι, είναι αδύνατο να μην επηρεαστεί από ένα τέτοιο μεγάλο συνθέτη σαν τον Απόστολο Καλδάρα, ο οποίος σε όλα τα χρόνια της σταδιοδρομίας του ήταν καθοριστικός και πρωτοπόρος, ε, λοιπόν μπορώ να πω πως δεν επηρεάστηκα; Φυσικά και επηρεάστηκα, αλλά το καλύτερο που συνέβη με τον Απόστολο έχει δυο μορφές πρώτα από όλα, με το ότι ήταν αντίθετος με το να ακολουθήσω την συνθετική μου καριέρα,  πράγμα που με επαναστάτησε περισσότερο και με πείσμωσε, και ένα δεύτερο ότι μου πρόσφερε το DNA μου, να έχω τους λαϊκούς δρόμους μέσα μου, λες και έχω γεννηθεί με αυτούς. Αυτά τα δυο.... α, παρένθεση για την «Νυχτερινή Κυβέρνηση», ο Απόστολος την άκουσε για πρώτη φορά σε βινύλιο, όταν είχε βγει το πρώτο δοκιμαστικό, τότε βγάζαμε ξέρεις με το καλούπι που λέμε στο βινύλιο. Εκεί είχε ακούσει την «Νυχτερινή Κυβέρνηση» και είχε συγκινηθεί τόσο, που είχε δακρύσει και μου φώναζε θα σκίσουμε ρε πούστη, θα σκίσουμε μπράβο, αυτή ήταν παρένθεση οικογενειακή για το πρώτο μου δίσκο τη «Νυχτερινή Κυβέρνηση». Οπότε πως μπορώ να πω πως δεν έχω επηρεαστεί;
Από έναν άνθρωπο που τον θαύμαζα και τον θαυμάζω ακόμη και είναι αξεπέραστος.
Επίσης οι υπόλοιπες μουσικές επιρροές μου είναι από παντού, είναι από ότι μου αρέσει, φυσικά από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Λοΐζο, από ποιον άλλον να πω;
Και από την φύση επηρεαζόμαστε, οπότε οι ευρύτερες μουσικές μου επιρροές βρίσκονται παντού, ακόμα και στο κλάμα της κόρης μου ή στην μελωδία που θα πει.

Τη «Νυχτερινή κυβέρνηση», την ακολούθησαν άλλοι 5 προσωπικοί σου δίσκοι («ΓΕΙΑ ΣΑΣ… ΠΟΥ ΠΕΦΤΟΥΝ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ;»/1991, «ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ»/1993, «ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠ’ ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ»/1998,  «ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ» /1999), καθώς κι ο δίσκος, που συνυπογράφετε μαζί με τον Ηρακλή Βαβάτσικα «ΠΕΣ ΜΟΥ ΨΥΧΗ» (1999). Θα ήθελα, με δυο λόγια, για την κάθε σου δουλειά, να μας δώσεις το ύφος της, αλλά και το απόσταγμα, πια, μέσα σου, με την πάροδο του χρόνου.

Δύσκολη αυτή η ερώτηση, γιατί πρέπει να συγκεντρώσω όλα αυτά τα χρόνια της ζωής μου και της δημιουργίας μου σε μερικές φράσεις. Επιγραμματικά όμως, “τα σύνορα”  ήταν πάλι μια συλλογή τραγουδιών, ποτέ δεν έγραφα για κάποιον ερμηνευτή, έγραφα απλά τραγούδια μέσα από τα οποία ήθελα πάντα κάτι να πω. Στα “Σύνορα” είχα την ευτυχία να συνεργαστώ με τους σημαντικότερους ερμηνευτές εκείνης της εποχής, κάποιους από τους σημαντικότερους, οι οποίοι τότε καθόριζαν τα σύνορα του Ελληνικού τραγουδιού, δηλαδή από την Σωτηρία Μπέλλου, την αείμνηστη τρομερή Σωτηρία, την Βίκυ Μοσχολιού, χρονολογικά και στο παρελθόν το βάζω κι όρια συνόρων, την Ελένη Βιτάλη, την Αφροδίτη Μάνου, τον Βασίλη Λέκκα και την Ελένη Τσαλιγοπούλου, την σύγχρονη τότε φωνή που έβγαινε στο ελληνικό τραγούδι το ‘91 δηλαδή. Οπότε ήταν τα σύνορα του Ελληνικού τραγουδιού, γι’ αυτο και το είπα έτσι, ένα ταξίδι μουσικό. Εκεί είχα την χαρά να συνεργαστώ και με τον Γιώργο Κρητικό. Στους “Καθρέπτες”, ήταν ένας προσωπικός δίσκος και ίσως ο μόνος δίσκος που έγραψα για μια φωνή, την Ελένη Τσαλιγοπούλου και τα λόγια των κομματιών, το ομώνυμο τραγούδι ήταν το τελευταίο, το οποίο γράφτηκε έτσι λίγο περίεργα πάλι, παράδοξα, ξύπνησα με το τραγούδι αυτό στο στόμα μου και βγήκε έτσι πολύ σύντομα, πολύ όμορφα και με μεγάλο μεράκι. Ήταν και η εποχή που είχα γνωρίσει και αγαπήσει και την Νάουσα όπου κατοικώ πλέον. «Τα τραγούδια απ’ το παράθυρο»,  που μεσολαβήσαν και πολλά χρόνια από τους «Καθρέπτες», είχαν μια απόσταση 3 - 4 χρόνια δισκογραφίας τουλάχιστον, είχαν ξεμείνει μέσα σε ένα συρτάρι αυτά. Πρώτα από όλα τα ηχογράφησα, έκανα το demo μέσα σε ένα στούντιο με τον Αλκίνοο γιατί ήδη είχαμε γίνει πάρα πολύ καλοί φίλοι, ο Αλκίνοος τότε δούλευε στο «Χάραμα» κι όχι μόνο φίλοι ήμασταν και γείτονες, αλλά όταν λέμε γείτονες εννοούμαι μεσοτοιχία. Ο ένας έμπαινε στο σπίτι του αλλουνού, από την πίσω πόρτα, από του μπαλκονιού την πίσω πλευρά, και συγκεκριμένα από την τουαλέτα. Έκανα εκεί το demo, είχε κάποιες μικρές απογοητεύσεις από τις επαφές που είχα κάνει για το ποιος θα το ερμηνεύσει, το σημαντικό όμως είναι ότι ο τίτλος του, εδώ πέρα βγήκε στην Νάουσα, γιατί εδώ γραφτήκαν τα περισσότερα τραγούδια στο σπίτι του φίλου μου του Αναστάση Κτώνα, όπου με φιλοξένησε για κάνα - δυο μήνες, με υπέφερε και τον υπέφερα και τα τραγούδια αυτά τα έγραφα σε ένα υπέροχο παλιό γραφείο που είχε. Ήταν απέναντι από ένα παράθυρο, όπου απέναντι φαινόταν όλος ο κάμπος της Ημαθίας και παραπέρα ως την Θεσσαλονίκη και κοντά δεξιά ήταν η εξωτερική τουαλέτα στο μπαλκόνι μιας γιαγιάς. Και έτσι λοιπόν αυτά ήταν «Τα τραγούδια από το Παράθυρο» μπαινόβγαιναν μελωδίες και στίχοι, από εκεί πέρα, από του Αναστάση το παράθυρο. Στην “Αυλή του φεγγαριού” με την Ρηνούλα Χαρίδου, ήταν ένας πειραματισμός να γράψουμε καινούρια πράγματα μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα πάνω στην φωνή της Ειρήνης και απλά δεν πήγε καλά εμπορικά, τότε πλέον άλλαζε και εντελώς το σκηνικό της δισκογραφίας. Αλλά πιστεύω πως κάποια στιγμή ο δίσκος αυτός θα επανεμφανιστεί, όπως και τραγούδια από διάφορους άλλους δίσκους. Η συνεργασία μου με τον Ηρακλή Βαβάτσικα , τον Ηρακλή τον λέω μουσικαδερφό μου, οπότε η συνεργασία μας πολύ φυσιολογικά ήρθε, με άξονα την Μόρφω Τσαϊρέλη, γυναίκα του Ηρακλή, όπου τους γνώρισα εγώ σε ένα μαγαζί που παίζαμε και είχα τον Ηρακλή μουσικό και φώναξα από την Θεσσαλονίκη την νέα φωνή και το νέο ταλέντο τότε  Μόρφω Τσαϊρέλη να κατέβει στην Αθήνα και να συνεργαστεί μαζί μας στην “Σφίγγα”, όπου έκανα ένα πρόγραμμα τότε, με την Ελένη Τσαλιγοπούλου και τον Λιούγκο και τον Κωστή Παυλίδη, και είχαμε και την Μόρφω που γνωριστήκανε και παντρευτήκανε και ήμουν εγώ υπαίτιος για την γνωριμία τους και φυσικά κάναμε μαζί τον πρώτο δίσκο της Μόρφως. Ένας τρομερός δίσκος γιατί κι ο Ηρακλής είναι ένας σημαντικός συνθέτης, εκτός απο ένας φοβερός μουσικός, υπέροχος μουσικός έτσι, είναι κι ένας σημαντικός συνθέτης.

Να μας πεις και για το «κεφάλαιο “ΓΡΑΜΜΕΣ”» (τη γνωστή μουσική σκηνή), τα όσα σημαντικά μουσικά διαδραματίστηκαν εκεί, αλλά και για το πώς φτάσαμε στο τέλος αυτής της προσπάθειάς σου.

Οι «Γραμμές» ήρθαν σε μια εποχή την καλύτερη και σε μια στιγμή την καλύτερη και την χειρότερη μαζί. Γιατί αρχίσαμε με την ανάγκη της δικιάς μου της γενιάς να έχει ένα χώρο που να μπορεί να φιλοξενήσει ένα αξιοπρεπή αριθμό κοινού, έτσι ώστε να μπορεί να εξασφαλίσει έναν καλό ήχο, μια καλή σκηνική παρουσία, όλα αυτά τα πράγματα, να ξεφύγουμε λίγο από τις μικρές μουσικές σκηνές των 70, 100, 150 ατόμων το πολύ και να πάμε σε κάτι καλύτερο, να εκφραστούμε. Και παράλληλα ήταν και η χειρότερη γιατί ακολούθησε την πτώση και την, πως να το πω, την παρακμή, σε εισαγωγικά, θα μπορούσαμε να το πούμε, της δικιάς μου γενιάς. Γιατί δεν μπορώ να μιλήσω για κορύφωση, μιας που ακόμα είμαστε ενεργοί. Μιλάω για παρακμή, γιατί η συμπεριφορά μας ήταν συμπεριφορά κληρονόμων από τους παλιότερους, παραλάβαμε την έννοια δημιουργός ακόμα και από τους  νεότερους Λοΐζο, Ρασούλη, κλπ. και την παραδώσαμε στους τεχνοκράτες, στους μάνατζερς και στις εταιρείες αμαχητί κιόλας, για λίγα αργύρια. Και στην εποχή μας η έννοια δημιουργός εξαφανίστηκε από το Ελληνικό τραγούδι. Με παράλληλη εμφάνιση και ανύψωση του όρου μάνατζερ ή δημοσιοσχετίστα. Και λέω επίσης κληρονόμοι, γιατί παίρνοντας τις εξαιρετικές στιγμές, τον αγώνα για το μεροκάματο και τον αγώνα για το καλό τραγούδι όλων των προηγούμενων. Εμείς τότε είχαμε αποφασίσει ο καθένας να χαράξει τον δικό του δρόμο, που ήταν τόσο ίδιος με των άλλων, αλλά δεν ξέρω γιατί δεν έπαιρνε πολλούς μαζί μια σκηνή, κάτι που παρακαλούσα πάντα, και ο καθένας προτιμούσε να είναι μόνος του. Σαν αποτέλεσμα είχε οι «Γραμμές»   να ξεκινήσουν με τις καλύτερες καλλιτεχνικές προϋποθέσεις. Να εμφανιστούν όλοι οι σημαντικότεροι δημιουργοί και καλλιτέχνες της γενιάς μου και της προηγούμενης γενιάς, αλλά και της επόμενης θα μπορούσε να υπάρχει και καλλιτεχνικά να έχουν μια τεράστια επιτυχία. Ε, οικονομικά, επειδή κι εγώ δεν ήμουν πάρα πολύ καλός στα επιχειρηματικά μου  και σε αυτά τα πράγματα να αποτύχουν. Με αποτέλεσμα να τις παραδώσω, να τις εγκαταλείψω, να τις πουλήσω τελευταία στιγμή, πριν έχω χειρότερα αποτελέσματα και να περάσουν πλέον στην λήθη και στο παρελθόν σαν σημείο αναφοράς, ότι κάποτε σε αυτό το χώρο, σε αυτή την σκηνή πέρασαν τόσοι και τόσοι αξιόλογοι καλλιτέχνες του Ελληνικού τραγουδιού και του θεάτρου, γιατί παράλληλα υπήρχαν κάποιες θεατρικές παραστάσεις. Μπορώ να πω ότι ήταν μια υπέροχη, σκληρή και απογοητευτική παράλληλα εμπειρία οι «Γραμμές» και δεν μιλάω για το οικονομικό, αυτο ήταν το αποτέλεσμα που ίσως να φταίω κι εγώ γιατί δεν μπορούσα, ούτε άνθρωπος της νύκτας να 'μαι, ούτε κουμπουροφόρος, ούτε επιχειρηματίας. Μιλάω περισσότερο με το ότι συμβάδισε με την πορεία του σύγχρονου Ελληνικού μας τραγουδιού. Και κάπου μαράζωσε μαζί με αυτό. Ή τουλάχιστον δεν νικήσαμε, δεν λέω ηττηθήκαμε, αλλά δεν νικήσαμε στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κάτι που θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει και πολλές αιτίες βρίσκουν τις ρίζες τους σε εμάς τους ίδιους που το γράφαμε τότε.

Κώστα είσαι ένας δημοκρατικός καλλιτέχνης και πολίτης. Η Ελλάδα μέσα σε λίγα χρόνια κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, οι πολίτες της βιάζονται οικονομικά κι έχασαν όλα τους τα δικαιώματα κι ο νεοναζισμός μπήκε στο κοινοβούλιο και, δυστυχώς γιγαντώνεται… Δεν θα σε ρωτήσω το κλασικό «τι κάνουν οι καλλιτέχνες κι οι πνευματικοί άνθρωποι», αλλά θα σε ρωτήσω, όλη αυτή η αγανάκτηση που βουίζει από όλους μας κι ανάμεσά μας – «οι αγανακτισμένοι του Συντάγματος» κλπ., πως όταν ήρθε η ώρα της κάλπης, βγάλαμε μια από τα ίδια και καταλήξαμε να έχουμε κυβέρνηση των δυο «αιώνιων εχθρών» (ΝΔ & ΠΑΣΟΚ), αλλά και υπαιτίων της καταστροφής μας;

Θα συμφωνήσω μαζί σου και μάλιστα θα πω ότι, η χώρα μας τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε πόλεμο, σε ένα οικονομικό πόλεμο αλλά και σε ένα πόλεμο αξιών και θεσμών. Με ανθρώπινα θύματα, με τσακισμένες ελπίδες, με φτώχεια, κοινωνικό μίσος και πολιτιστικό αφανισμό. Ο οικονομικός εξευτελισμός, που εκφράζεται από τα καθεστωτικά μνημόνια, από την πρακτική της αριθμολαγνείας, που έχουμε τελευταία, είναι η τρίτη φάση αυτού του πολέμου, προηγήθηκαν άλλες δυο όχι και τόσο φανερές αλλά εξίσου καταστροφικές. Η πρώτη αφορούσε την υποτίμηση, τον ευτελισμό και τελικά την απαξίωση του πολιτισμού μας, που αφορά και στην μνήμη φυσικά, αναφέρεται και στην μνήμη κι η δεύτερη την διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, ένας λαός, το ξέρουμε πολύ καλά, ότι ένας λαός χωρίς πολιτισμό είναι ένας λαός υποχείριο χωρίς δημιουργικότητα και χωρίς μνήμη. Καταλήξαμε στην χυδαία αλλά και φθίνουσα εμπορευματικοποίηση της τέχνης, αποκλείοντας την δημιουργία, την παιδεία και την εξέλιξη. Το υπουργείου πολιτισμού λειτουργεί σαν μαγαζάκι με τουριστικά είδη, προσφέροντας σε χαμηλή τιμή στους αποικιοκράτες της Ευρώπης  ότι πουλιέται από τον πολιτισμό, την ιστορία και την τέχνη αυτού του τόπου. Ο αποκλεισμός όμως του σύγχρονου πολιτισμού και της δυναμικής του είχε ξεκινήσει από την Χούντα, αν το θυμόμαστε, με παράλληλη προβολή ασήμαντων και κατευθυνόμενων προπαγανδιστών. Η μεταπολίτευση, που στηρίχθηκε στον αγώνα του πολιτισμού, έδειχνε ότι συμμάχησε, γιατί  γρήγορα το μετέτρεψε σε λαϊκισμό. Αργότερα με την κυριαρχία των ιδιωτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, σου ανέφερα στην αρχή τα μη κρατικά ραδιόφωνα και αυτά μετά έγιναν εντελώς ιδιωτικά μαγαζιά,  με την κυριαρχία αυτών, ότι καλό είχε επιφέρει η μεταπολίτευση διαστρεβλώθηκε, απαξιώθηκε και στο τέλος εξαφανίστηκε. Υφαρπάζοντας όλα τα πνευματικά και εκδοτικά δικαιώματα, οι καναλάρχες σήμερα, μπορούν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο της παραγωγής της τέχνης και της έκφρασης του πολιτισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αφανισμός των δισκογραφικών εταιρειών, το κλείσιμο των δισκοπωλείων, βιβλιοπωλείων, το μαζικό κλείσιμο των θεάτρων και γενικότερα των χώρων τέχνης και πολιτισμού, η έννοια και όρος δημιουργός έφυγε από το λεξικό μας και αντικαταστάθηκε από τους όρους διασκεδαστής, εμπορικός, μοντέρνος, εκφράζοντας τους αναλώσιμους υπηρέτες του star system, που απευθύνονται σε πελάτες καταναλωτές. Πλέον επικρατεί το αξίωμα, ότι πουλάει είναι καλό. Οι Βορειοευρωπαίοι, που δεν φημίζονται και τόσο για την πολιτιστική τους κληρονομιά, θα έλεγα, υποβάθμισαν το περιεχόμενο, δίνοντας αξία στο μέσο. Έτσι μας πουλάνε υπέροχες τηλεοράσεις και ηχοσυστήματα, για να βλέπουμε και να ακούμε σκουπίδια. Με αδύναμο τον πολιτισμό και την μνήμη μας εξολοθρευμένη και μαυρισμένη σαν την εικόνα της ΕΡΤ, ήταν πιο εύκολη η επόμενη φάση του πολέμου που είχε σαν στόχο την διάρρηξη του κοινωνικού μας ιστού. Σαν καθρεφτάκι σε πρωτόγονους, προσφέραν την δημιουργία σαν όπλο απομόνωσης και άχρηστης επιδεξιότητας και γνώσης. Έτσι δημιουργήσανε μοναχικούς νάρκισσους. Η ανταλλακτικότητα που εμπεριέχεται στην κοινωνική συνοχή περιορίστηκε στην εικονική σχέση ανθρώπου και οθόνης, στόχος ήταν η αποξένωση του ατόμου από την κοινωνία κι η επιβολή μιας φοβικής εξουσίας με πλαστές και ανώδυνες ενέσιμες αντιθέσεις, δηλαδή να ομαδοποιούμε τους ανθρώπους, να ασχολούνται με επί μέρους προβλήματα, ανώδυνα τα περισσότερα, για να δημιουργούν αντιθέσεις και να εκτονώνουν την επαναστατικότητα τους, την διαφωνία τους, φτάνει να κλείνουν τα μάτια τους στα κύρια προβλήματα, αυτά που συντελούνται από τις κυβερνήσεις. Και ειδικά τις τελευταίες, των τελευταίων δυο χρόνων. Αποτέλεσμα λοιπόν οι επιδερμικές και καταναλωτικές διεκδικήσεις, με βάση το εγώ κι η ανύψωση μιας διεφθαρμένης ηθικής, με προσωρινές και ευάλωτες αξίες lifestyle, όπως βλέπουμε καθημερινά. Σαν κορύφωση πλέον ήταν η επιλεγμένη, από αυτούς, απαξίωση του πολιτικού όντος, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αντικαθιστώντας το πολιτικό πρόσωπο με ένα τεχνοκρατικό προφίλ, ως διορισμένο μάνατζερ ,π.χ. Υπουργό οικονομικών που δεν ανήκει σε πολιτικούς σχηματισμούς, ή ιδεολογίες αλλά σε εταιρείες περιορισμένης ευθύνης. Τέλος κατάφεραν την απαξίωση κι αυτής της ίδιας της πολιτικής σκέψης. Αυτο το βλέπουμε πολύ και στους νέους ανθρώπους, υπηρετώντας την αερολογία, την συκοφαντία,  την αριθμολαγνεία και τον νεοφιλελευθερισμό και την ποιότητα, εντός εισαγωγικών, του τηλεοπτικού χρόνου. Έτσι προβάλουν μια τεχνική αδυναμία αντίδρασης, επιβάλουν το δόγμα του τέρατος που είχε πει κι ο Χατζιδάκις κι άλλοι παλαιότερα. Μπορεί να είμαι τέρας, με άλλη μορφή φυσικά τώρα,  αλλά κι ο άλλος δεν είναι καλύτερος. Οπότε το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να με συνηθίσεις ή ακόμα καλύτερα να μας μοιάσεις. Έτσι το τρίτο μέρος του πολέμου που σου αναφέρω, βρήκε πρόσφορο έδαφος όταν αυτοί αισθάνθηκαν δυνατοί και ακλόνητοι, απέναντι σε ένα ανίσχυρο και πειθήνιο όχλο, πήραν την απόφαση να περάσουν στην τελευταία πράξη του έργου. Μετά από την πολιτισμική κατάρρευση και την κοινωνική αποδυνάμωση, που αναφέρθηκα πριν, πέρασαν πιο εύκολα στην οικονομική εξαθλίωση και το ξεπούλημα της χώρας μας και των ιδανικών μας. Εδώ όμως πιστεύω ήταν η παγίδα που έπεσε μέσα αυτό το σύστημα, δηλαδή σε όλα αυτά που βλέπεις, στις προσπάθειες αλληλεγγύης, από τα κανάλια ή από άλλα όργανα της εξουσίας ή ακόμα τις εκκλησίες ή κρατικούς φορείς δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα ο κοινωνικός ιστός είχε φθαρεί, ο δίαυλος αυτής της κατευθυνόμενης προπαγάνδας είχε σπάσει, ο άλλος παρέμενε ξένος. Η οθόνη δεν νικούσε την ανέχεια, την αδικία και την πείνα. Δεν έβρισκες κάποιον δίπλα σου να σε παρηγορήσει, να σου συμπαρασταθεί και να του φορτώσεις τα δεινά ή να τσακωθείς μαζί του και να εκτονωθείς. Όπως γινόταν παλιά που η Ελλάδα ήταν φτωχή, είχες τον γείτονα σου. Έτσι τώρα όλοι κι ο καθένας ξεχωριστά κοίταξε γύρω του, ας το δούμε έτσι και τότε είδαμε τους χορτάτους, τους κυβερνήτες, τους διεφθαρμένους να υψώνονται μπροστά μας, είδε το τέρας που λέω και δεν του άρεσε καθόλου, δεν του έμοιαζε, πλέον κανένας δεν μπορούσε να πείσει τον άλλον ότι φταίει ο διπλανός του γιατί ο διπλανός του δεν υπήρχε τον είχαν εξοντώσει. Τότε λοιπόν αναγνώρισε και τις συμπληγάδες του δικομματισμού που τόσα χρόνια τους εγκλωβίζανε στην ανυπαρξία. Αλλά είδανε ότι αυτές οι συμπληγάδες είναι σαθρές ψεύτικες και αδύναμες. Γι’ αυτό μπορούμε να πούμε και τώρα ότι βρίσκονται στο κύκνειο άσμα τους, είναι ο ρόγχος και γίνονται και πιο επικίνδυνοι και προσπαθούν να κάνουν γρήγορα - γρήγορα οποιαδήποτε προδοτική και αισχρή κίνηση για την χώρα μας και για τον λαό της. Εγώ είμαι σίγουρος ότι εδώ για εμάς είναι η αρχή, κι όπου  για εμάς υπάρχει αρχή γι’ αυτούς υπάρχει το τέλος.

Η Αριστερά μπορεί να παίξει μια εναλλακτική(κυβερνητική εννοώ) λύση, ή ακόμα η πλειοψηφία, έχει μια καχυποψία απέναντί της, λόγω της ταύτισης (μέρους της) με τον πρώην «υπαρκτό σοσιαλισμό» που κατέρρευσε;

Κοίτα να δεις, τώρα σου είπα ... μιλάς για την καχυποψία, εγώ θα σου πω πως η καχυποψία αυτή έχει βρει έδαφος σε ένα νέο είδος πολίτη, έτσι το ονομάζω εγώ. Ο παθητικός ρόλος που διαπαιδαγωγήθηκε ο λαός, η ιδέα της ανίκητης διαφθοράς της εξουσίας και του κεφαλαίου έγινε σημαία και επέβαλε μια αρρωστημένη νοοτροπία δημιουργώντας αυτό το νέο είδος πολίτη. Έναν πολίτη χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο με έλλειμμα πολιτισμού, κοινωνικής μόρφωσης και παιδεία. Αυτό τον πολίτη που εμπιστεύεται τα κατευθυνόμενα μαζικά ρεύματα, που του υπόσχονται έτσι, ξέρεις, μερίδιο εξουσίας. Βλέπε αυτούς τους δύσμοιρους, αχυράνθρωπους, μαριονέτες που μπήκαν στην καινούρια δημόσια τηλεόραση, παράδειγμα πρόσφατο. Λοιπόν, τους υπόσχονται ένα μερίδιο εξουσίας, πριν τους πετάξουν, ή ακόμα και νίκης κι ανάξιας έτσι κι όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικής,  αλλά και σε κοινωνικό, επαγγελματικό, ακόμη κι αθλητικό. Θυμάστε πάρα πολύ καλά όλες αυτές τις νίκες πόσο μας εξήραν την φαντασία και το πατριωτικό μας συναίσθημα ε; Και γαμώ τους Έλληνες δηλαδή. Έστω αν ήταν ψεύτικα, ντοπαρισμένα και φάλτσα ή το ποδόσφαιρο όλες αυτές οι παράγκες που υπάρχουν και τα βρώμικα παιχνίδια που υπάρχουν, φτάνει να νικάμε και να μας χειροκροτάνε, έστω και στο τάβλι κι ας είναι στημένα όλα αυτά τα παιχνίδια. Έτσι αυτό το νέο είδος πολίτη είναι αφοσιωμένος στο κυνήγι του εύκολου πλουτισμού, αποδέχεται την εκμετάλλευση και την αναξιοκρατία στην εργασία, γιατί μέσα από εκεί έχει μάθει να ελίσσεται, όχι να εξελίσσεται φυσικά. Και με αυτόν τον τρόπο ανοίξανε τον δρόμο για τον απόλυτο έλεγχο των αντιδράσεων της κοινωνίας κι αυτή η συγκυβέρνηση που υπάρχει το έχει εκμεταλλευτεί, με κορύφωση τον κοινωνικό αυτοματισμό. Που τελευταία έχει αρχίσει κι αυτός να δείχνει πως τα θεμέλια του δεν είναι και τόσο στέρεα, αρκετά σαθρά. Επίσης θα ήθελα να προσθέσω, αν η αριστερά μπορεί να παίξει ρόλο, αυτό σου είπα τώρα, γιατί δεν δείχνουν την εμπιστοσύνη. Τώρα μια αριστερή προοδευτική κυβέρνηση με σοσιαλιστική προοπτική, φυσικά κι ο άμεσος αγώνας για το αύριο με βάση την οικονομία, αλλά δεν θα εξαντληθεί στις οικονομικές διεκδικήσεις και στην οικονομική ανάπτυξη. Έχει προτεραιότητα η ανθρωπιστική κρίση που έχει η Ελλάδα μας, η χώρα μας τα τελευταία χρόνια της ανεργίας της φτώχιας, αλλά είναι εξίσου σημαντικό οριστικό για την πορεία μας ο πολιτισμός, όπως κι η οικονομική συνοχή, από ‘κει πρέπει να αρχίσει η ανοικοδόμηση της σύγχρονης και Δημοκρατικής Ελλάδας. Μια αριστερή κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει την τέχνη, μια και σε αυτο το τομέα μπορώ να μιλήσω καλύτερα κι όχι στην οικονομία, με προοπτική δεν θα ενδιαφερθεί να ποδηγετήσει την τέχνη  προς το πρόσφορο πολιτικό συμφέρον. Και το γνωρίζει πολύ καλά πως δεν μπορεί και να την εμπνεύσει. Ξέρει πολύ καλά πως η τέχνη φτιάχνεται, αλλά και φτιάχνει κινήματα. Δημιουργεί κοινωνικούς ιστούς που κρατάνε ζωντανές τις προοδευτικές και κοινωνικές αξίες. Γι’ αυτο το λόγο λοιπόν θα πρέπει να δημιουργήσει τις δομές και να προσφέρει το έδαφος πάνω στο οποίο θα υπάρχουν οι τέχνες κι ο πολιτισμός, να καλλιεργούνται, να εξελίσσονται και να έρχονται σε άμεση επαφή με την κοινωνία. Οι δομές λοιπόν θα πρέπει να προσφέρουν στους ανθρώπους της τέχνης μια αξιοπρεπής διαβίωση και προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, να τους παρέχεται η απρόσκοπτη και συνεχής  δυνατότητα σπουδής και εργασίας κι η κοινωνία από την οποία φυσικά προερχόμαστε όλοι και στην οποία απευθυνόμαστε να μπορεί να κρίνει την τέχνη με όρους παιδείας, τέχνης και πολιτισμού. Γεγονός φυσικά που μόνο μια κοινωνία που ζει σε συνθήκες αξιοκρατίας, ισότητας και δικαιοσύνης μπορεί να τα καταφέρει. Έτσι πιστεύω ότι η αριστερά μπορεί να παίξει μια εναλλακτική κυβερνητική λύση, όπως την αναφέρεις εσύ.

Εσύ, προσωπικά, σε τι προσδοκάς, σε τι ελπίζεις, τι βλέπεις εφικτό ως μια ανακουφιστική, για το λαό, λύση; Ή είσαι απαισιόδοξος;

Σου ανέφερα, ότι πρέπει να αναμορφώσουμε, αυτό το νέο είδος πολίτη, μέσα σε εισαγωγικά, με δομές, με κοινωνική συνοχή και με πολιτισμό. Εκεί εμπεριέχεται κι η απάντηση μου, είμαι αισιόδοξος.

Να επανέλθω, όμως, λίγο πριν το τέλος της κουβέντας μας, στα καλλιτεχνικά. Μας χωρίζει, σχεδόν, μια 15ετία από την τελευταία σου ολοκληρωμένη προσωπική δουλειά. Γιατί αυτή η αποχή;

Δεν το βλέπω σαν αποχή, το βλέπω σαν μη συμμετοχή. Γιατί στα συρτάρια μου, όπως λέμε εμείς και φτιάχνουμε μερικά πράγματα και δεν είναι τόσο ογκώδη, χωράνε σε ένα συρτάρι, τα συρτάρια μου λοιπόν είναι γεμάτα από ολοκληρωμένες προσωπικές δουλειές, το γιατί δεν έχουν κυκλοφορήσει όλο αυτό το διάστημα θα το βρεις στις προηγούμενες απαντήσεις μου. Για την πορεία του Ελληνικού τραγουδιού, για την πορεία της δισκογραφίας, για την πειρατεία, για την απαξίωση της τέχνης από το περιβάλλον, χωρίς να είμαι εγώ ο εκπρόσωπός της έτσι, ή κάποια σημαντική στιγμή, μακριά από εμένα αυτοί οι λεονταρισμοί και οι βλακείες κι οι ανοησίες, τα υπερφίαλα πράγματα, αλλά τουλάχιστον θα ήθελα να είχα την άνεση να δημιουργώ και να μπορώ να το δημοσιοποιώ αυτό. Αυτή η άνεση δεν υπάρχει, πλέον τα τελευταία χρόνια είμαι αποκλεισμένος, η μουσική διώκεται. Το ένιωσα από τις «Γραμμές», τέλη '90 αρχές 2000, όπου η μουσική ήταν υπό διωγμό, από τον δήμο, είτε από τις νομικές υπηρεσίες του δήμου, είτε από την αστυνομία, είτε από το υγειονομικό, από όπου μπορείς να φανταστείς, κλείνοντας, φυσικά, τα μάτια στα μεγάλα μαγαζιά, στους σκυλάδες σε αυτούς που σήμερα, με χαριτωμένο τρόπο, φανερό ή λιγότερο φανερό, σηκώνουν την παλάμη τους και την τεντώνουν σε φασιστικούς χαιρετισμούς, ή σε λόγια συμπάθειας προς την Χρυσή Αυγή, ή σε μαγκιές, πως να σου πω, άνανδρες μαγκιές, αν μπορούν να συμπεριληφθούν αυτές οι δυο λέξεις μαζί, ψευτομαγκιές μπράβων, δηλαδή, που εκφράζονται κι ανοησίας, τεράστιου ελλείμματος πολιτισμού. Οι άνθρωποι αυτοί, την δουλειά τους αυτή έκαναν πάντα, να τα κονομάνε, να παίρνουν τεράστια μεροκάματα και να μην τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο, παρά ο πελάτης και να μην τον κοιτάνε ούτε στα μάτια, ούτε στην ψυχή, ούτε στο μυαλό . Να τον κοιτάν στην τσέπη και στο στομάχι, πιο χαμηλά που λένε και κάτι τέτοια τραγούδια. Με αυτούς δεν θα ασχοληθώ, θα σου μιλάω για την τέχνη, την αληθινή τέχνη του τραγουδιού. Η οποία αυτή την στιγμή βρήκε τοίχο και μάλιστα αυτή την στιγμή είναι και υπό διωγμό, όπως σου λέω και δεν υπάρχει και πουθενά, δεν υπάρχει και δισκογραφική εταιρεία, πρέπει να έχεις λεφτά για να βγάλεις δίσκο και μάλιστα δεν υπάρχει και νόημα, γιατί και να τον βγάλεις δεν υπάρχει και ποιος να σου τον πουλήσει, και να υπήρχε και πάλι δεν υπάρχει ποιος να σου το προωθήσει, από που; από ποιο ραδιόφωνο θα ακουστούν αυτά τα πράγματα; Όπως βλέπεις, το πνίξιμο που σου προανέφερα για τον πολιτισμό, που ήταν το πρώτο θύμα του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού στην σύγχρονη μορφή του. Ο πολιτισμός έχει τις συνέπειες τις πολύ φανερές πλέον με τον αφανισμό του. Οπότε δεν μπορούμε να μιλάμε για αποχή αλλά για δίωξη. Ότι σήμερα ο δημιουργός εάν υπάρχει, είτε είναι φιμωμένος ή είναι φυλακισμένος στο σπίτι του μέσα. Να μην μπορεί να αποδώσει και να εκφράσει το έργο του.
Να πω και το εξής. Τα πολιτικά συστήματα, όσο και να μην μπορούν να προσδιορίσουν ή να καθοδηγήσουν την έμπνευση έχουν πάντα έναν ενεργό ρόλο στην εφαρμογή της τέχνης. Και το ξέρουν πάρα πολύ καλά και γι’ αυτό αντιδράν σήμερα. Πότε με την αντίθεση τους και πότε με την συμμαχία τους, ανάλογα με την σκοπιμότητα ή την στρατηγική τους. Έτσι είδαμε τώρα να δίνουν στην τέχνη την μορφή του περιττού ή του επικίνδυνου, να την απαξιώνουν να την διώκουν, άλλες φορές όμως να την ποδηγετούν και με την μορφή της προπαγάνδας, να την κατευθύνουν και να δημιουργούν ρεύματα βραχύβια, αναγκαστικά δεν μπορούν να ζήσουν πολύ αυτά τα πράγματα. Αυτή όμως η άμεση και καθοριστική επιρροή, στην εξέλιξη της τέχνης και του πολιτισμού που έχουν τα πολιτικά συστήματα, μια σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης, είναι η κοινωνία, οι κοινωνικές σχέσεις που είναι και η γενεσιουργός αιτία τους. Αυτή η αιτία που διαμορφώνει ήθη, έθιμα κι αξίες ακόμα και προκαταλήψεις. Εδώ λοιπόν, στον σύγχρονο καπιταλισμό, εφαρμόστηκε η πρακτική της εύπλαστης και μαζικής παραγωγής. Που μετέτρεψε την τέχνη σε εμπόρευμα καταναλωτικής αξίας, αξιοκρατίας και αξιολόγησης. Έτσι μας αποδυναμώσανε την ιδιαιτερότητα μας, την καλλιέργεια, την καλλιτεχνική ανησυχία και κάναν αυτοσκοπό την ομοιότητα. Μπορώ να πω πως κάναν μια προσομοίωση της τέχνης με την κοινωνική ανώδυνη κολακεία και την εμπορική επιτυχία. Αυτά πρέπει να φύγουν πια από το μυαλό μας. Αυτό το επιστέγασμα της ακολουθίας των πολιτικών συστημάτων, όπως είναι ο καπιταλισμός, πρέπει να φύγει από το μυαλό μας. Δεν μπορεί η τέχνη να είναι ακόλουθος, πρέπει να είναι πρωτοπόρος  των εξελίξεων. Γιατί αυτό προσπάθησαν να κάνουν, να την αφαιρέσουν από την κοινωνία, από τον λαϊκό μας πολιτισμό που είναι από τα ισχυρότερα εφόδια στην πορεία προς το μέλλον. Γιατί ένα επιπλέον συστατικό στοιχείο της τέχνης, που την καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη στα σύγχρονα αυτά καθεστώτα, που υπηρετούν την κεφαλαιολιγαρχία, είναι κι η μνήμη που σου ανέφερα και στην αρχή, αυτή που μπορεί να γίνει και ορμητήριο. Να γίνει ο καταλύτης στην εξέλιξη του πολιτισμού. Αλλά μπορεί να γίνει και το μέτρο σύγκρισης με το ευτελές, το αγοραίο, το πρόσκαιρο, που μας έχουν πλασάρει όλα αυτά τα τελευταία χρόνια. Και μας έχουν κάνει να απαξιώσουμε και την τέχνη.  

Και κλείνοντας, για να το συνδέσω, με την υπάρχουσα πολιτική κατάσταση, όλη αυτή η μιζέρια, δεν σου δίνει έμπνευση; Μήπως είναι η κατάλληλή στιγμή να επανέλθεις δισκογραφικά, συναντώντας την αρχή σου («Νυχτερινή κυβέρνηση»/1998), με μια νέα δισκογραφική «κυβέρνηση – πρόταση» του σήμερα;

Πάντα το παλεύω. Κι εγώ κι οι νεότεροι μου, κι οι συνομήλικοι κι οι λίγο μεγαλύτεροι. Όλοι έχουμε ανησυχία, όλοι θέλουμε να συμμετέχουμε σε μια ανατροπή αυτού του καθεστώτος, που μας κυβερνάει πολιτισμικά, κοινωνικά και πολιτικά κι οικονομικά φυσικά. Φυσικά υπάρχουν κι οι παραφωνίες ανθρώπων που πάνε και παίζουνε για διάφορους εφοπλιστάδες ή κάνουνε το ντεκόρ σε τέως βασιλείς και καραγκιόζηδες και διαπλεκόμενους και διάφορους δολοπλόκους κι όλους αυτούς τους τύπους τα λαμόγια της σημερινής οικονομικής εξουσίας. Αλλά οι περισσότεροι, η μάζα κι αυτοί που έχουν πραγματικά αξία πλέον, που μπορούν και νιώθουν δραστήριοι σίγουρα τους εμπνέει, σε εισαγωγικά, αν η αντίδραση είναι έμπνευση, τότε είναι έμπνευση κι αυτό, η αντίδραση η πραγματική. Απέναντι σ’ αυτήν την μιζέρια να δώσουν ελπίδα και στόχο στους νέους ανθρώπους, ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους. Που ελπίζω αυτή την στιγμή να μην μας έχουν τόσο ανάγκη και να βαδίζουν το δρόμο τους και να μας ξεσηκώσουν κι εμάς. Γιατί θυμάμαι, όταν κάποια στιγμή είχα προτείνει να συμμετέχουμε στις εκδηλώσεις, στις υπέροχες αυτές συναντήσεις στην πλατεία Συντάγματος, δηλώσαν και πως να πάμε; Θα μας κοροϊδεύουν μπορεί να μας πετάξουν και πορτοκάλια και νεράντζια επειδή είμαστε αμειβόμενοι, αρκετά αμειβόμενοι. Αντί το τραγούδι κι η τέχνη να είναι πρωτοπόρος κατάντησε όχι μόνο να ακολουθεί αλλά να κρύβεται κι από την πρωτοπορία των κινημάτων. Ε, αυτό θα ανατραπεί, δεν θα αντέξει πολύ. Και ελπίζω πως θα συμβάλουμε όλοι και θα έχουμε και Νυχτερινές κυβερνήσεις και Πρωινές κυβερνήσεις κι Αριστερές κυβερνήσεις, για να δώσουμε πάλι την ελπίδα στον λαό, την ελπίδα στο κόσμο, γιατί αυτό το έχει ανάγκη ο κάθε πολίτης.

Άντζελα Δημητρίου: «Νιώθω συγκινημένη  που εισπράττω την αγάπη του κόσμου»


Αποκλειστική συνέντευξη στην Άννα Τσιάλτα


Είναι Μύθος και το έχει αποδείξει με το σπαθί της όλα αυτά τα χρόνια, αφού έχει κατακτήσει την κορυφή! Η Άντζελα Δημητρίου, πιο ανανεωμένη από ποτέ, αποκαλύπτει, σε μια μοναδική συνέντευξη, όλα αυτά που την κάνουν να νιώθει όμορφα! Νέα τραγούδια, νέα εμφάνιση, νέα διάθεση και πάνω από όλα ξεχειλίζει ένα Άρωμα γυναίκας γεμάτο επιτυχία!! Απολαύστε μια συνέντευξη μέσα από την ψυχή της, αφού αυτό έχει συνηθίσει να κάνει όλα αυτά τα χρόνια μια Λαίδη!!!  


Είσαστε στην φάση μιας καινούργιας δουλειάς, που ακούγεται ότι έρχεται να κάνει την διαφορά με ένα πολύ δυνατό come back της Λαίδης. Είναι αλήθεια;

Είναι αλήθεια Άννα μου. Είμαστε στην ετοιμασία μιας καταπληκτικής δουλειάς με την εταιρεία μου, αλλά και τους συνεργάτες μου και πραγματικά πιστεύω πως είναι μια από τις καλύτερες δουλειές μου. Είναι πάρα πολλοί αυτοί που μου εμπιστεύτηκαν τραγούδια τους και θα τους αναφέρω όλους γιατί έχουν βάλει τις υπογραφές τους σε αυτή την δουλειά. Ο Νεκτάριος Μπήτρος, που συνεργάζομαι μαζί του τα τελευταία χρόνια και είναι δίπλα μου, ο Νίκος κι ο Χρήστος Δουλάμης, που κάνουν εξαιρετική δουλειά, ο Βαγγέλης Κωνσταντινίδης, ο Γιώργος Μπήτρος  και η Αζάτ Χελβατζιάν. Επίσης θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Βίκυ Γεροθόδωρου, που είναι η πρώτη μας συνεργασία και μου εμπιστεύεται κομμάτια της. Η δισκογραφική μου Lobby Music και η Ελένη Καλατζή  που είναι πάντα δίπλα μου σε ότι κάνω και με υποστηρίζει και φυσικά στον κόσμο που τόσα χρόνια αγκαλιάζει τις δουλειές μου.  Είναι μια εξαιρετική δουλειά η οποία θα σηματοδοτήσει και την δυνατή μου επιστροφή!!

Υπάρχει κάποιο τραγούδι που σε αγγίζει περισσότερο και σου θυμίζει κάτι, που σε κάνει να νιώθεις κάπως;

Πάντα όλα μου τα τραγούδια τα αγαπάω εξίσου. Η αλήθεια είναι πως είναι παιδιά μου, πως τα τραγουδάω όλα και τα κάνω ένα με εμένα. Σε αυτή την δουλειά υπάρχουν πολλά καλά τραγούδια. Ιδιαίτερα που αγγίζουν τις καρδιές. Ο κόσμος θέλω να τα αγαπήσει και θα το κάνει, όπως κάνει τόσα χρόνια με τα τραγούδια μου. Υπάρχει ένα λίγο διαφορετικό τραγούδι μέσα, το οποίο είναι και λίγο πιο κοντά στην νεολαία, με ένα ιδιαίτερο ρυθμό, το «Ας πρόσεχες», με διαφορετικό ρυθμό, πιο ραπ, σε συνεργασία με τον Ominus.  Είναι αυτό που αναφέρεται σε οποιονδήποτε άντρα ή γυναίκα που λέει ΑΣ ΠΡΟΣΕΧΕΣ…

Πιο ραπ τραγούδι δεν έχουμε συνηθίσει την Άντζελα. Πως έγινε αυτή η αλλαγή;

Έχω ξανακάνει ραπ, πιο παλιά, απλά δεν είχε ακουστεί τόσο πολύ. Είμαι των αλλαγών εγώ και το ξέρεις. Θέλω να κάνω διαφορετικά πράγματα και να βγαίνει κάτι καινούργιο από εμένα προς τα έξω.  Είχα μια πολύ ωραία συνεργασία με τον Ominus και τον ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό το αποτέλεσμα. Μέσα από την εμπειρία μου τον ευχαριστώ επίσης και για τόσο ωραία λόγια που άκουσα από εκείνον στο στούντιο και είναι πολύ καλό τελικά να υπάρχουν νέα παιδιά που να ξέρουν να σέβονται και να εκτιμούν τους μύθους!!!  Θα ήθελα να ευχαριστήσω και τους συνεργάτες μου Δημήτρη Φραγκιουδάκη και Πάνο Σταυριανούδη, για την επιμέλεια που είχαν όλα αυτά τα χρόνια σε εμένα. Και ένα μεγάλο ευχαριστώ στην φωτογράφο μου Μαρία Ντελάκου!!

Ετοιμάζεις κάτι για τον φετινό Χειμώνα; Θα σε δούμε κάπου;

Ακόμα δεν έχω αποφασίσει. Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλές προτάσεις και από Αθήνα και από Θεσσαλονίκη. Είμαι σε σκέψη για το τι θα κάνω φέτος, ακόμα δεν ξέρω. Θέλω να κυκλοφορήσει η νέα δουλειά και να δω.

Το καλοκαίρι έκανες αρκετές εμφανίσεις. Πως πήγαν; Ξεκουράστηκες καθόλου, έκανες διακοπές;

Έγιναν πολλές συναυλίες και πήγαν πολύ καλά οφείλω να ομολογήσω.  Και Αθήνα και πολλές στην επαρχία. Τι να σου πω; Ενθουσιάστηκα. Είναι μαγικό να σε αγαπάει τόσο πολύ ο κόσμος και να στο δείχνει. Μικρά παιδιά, αλλά και μεγάλα, να έχεις μεγαλώσει τόσες γενιές και να σε αγαπούν, είναι μαγικό. Νιώθω πολύ συγκινημένη, αλλά και γοητευμένη που εισπράττω την αγάπη του κόσμου και το πιο σημαντικό την εκτίμηση και τον σεβασμό.  Όμως να σου πω, πως ήταν και πολύ κουραστικό, διότι ήμουν συνέχεια στούντιο, αφού ετοίμαζα τα καινούργια μου τραγούδια.  Αλλά δεν πειράζει, το αποτέλεσμα μετράει και για μένα το αποτέλεσμα με δικαιώνει!

Φήμες τον τελευταίο καιρό που κυκλοφορούν λένε πως Η Άντζελα είναι πολύ ανανεωμένη και ερωτευμένη;  Ισχύει κάτι τέτοιο; Υπάρχει κάτι στην ζωή σου που σε κάνει να λάμπεις ακόμα πιο πολύ;

(γέλια πολλά) Αλήθεια κυκλοφορούν τέτοιες φήμες;  Η αλήθεια είναι ότι είμαι πολύ καλά στην προσωπική μου ζωή, είμαι πολύ καλά με τα προσωπικά μου, με την οικογένεια μου, τους φίλους μου, που είναι πάντα δίπλα μου, είμαι πολύ καλά και πολύ ανανεωμένη με την νέα μου δουλειά!!  Έχω την υγεία μου και είμαι πιο δυνατή από ποτέ!!!

Μια ευχή που θα έκανες μέσα από την καρδιά σου για όλους εκείνους που σε αγαπούν και σε στηρίζουν, για να κλείσουμε θετικά την συνέντευξη μας.

Το πιο βασικό Άννα μου και το ξέρουμε καλά όλοι μας πια, είναι να έχουμε την υγεία μας και να είμαστε δυνατοί για να καταφέρουμε να επιβιώσουμε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Υγεία δύναμη και θετική σκέψη για να πάμε μπροστά!!!